Eπαναστατικό τραγούδι και Μπετόβεν

Tο 1975, ο Αμερικανός Φρέντερικ Ρζέφσι έγραψε 36 πιανιστικές παραλλαγές πάνω στο γνωστό τραγούδι, θέλοντας να τιμήσει τον αγώνα των Χιλιανών εναντίον της χούντας. Ο Στίβεν Ντρέρι, που τις έπαιξε στο «Αbout», σε έναν ωριαίας διάρκειας άθλο, είναι ο διασημότερος ερμηνευτής τους

Του Γιάννη Σβώλου

Την πρώτη (;) ελληνική παρουσίαση των 36 πιανιστικών παραλλαγών επάνω στο επαναστατικό τραγούδι «Λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος» του Αμερικανού Φρέντερικ Ρζέφσκι παρουσίασε ο πιανίστας Στίβεν Ντρέρυ στον χώρο «About», στου Ψυρρή (19/3/2013).

Βασισμένη επάνω στον ομώνυμο σκοπό των Σέρτζιο Ορτέγκα και Κουιλαπαγιούν, η σύνθεση γράφτηκε το 1975 ως φόρος τιμής στον αιματηρό αγώνα του χιλιανού λαού ενάντια στη χούντα των στρατιωτικών. Ο 59χρονος Αμερικανός σολίστας είναι ίσως ο διασημότερος εν ζωή ερμηνευτής των «36 παραλλαγών». Τον ωριαίας διάρκειας άθλο της ζωντανής παρουσίασής τους στην Αθήνα παρακολούθησε κοινό αποτελούμενο από ενημερωμένους φιλόμουσους και εγχώριους, ιστορικούς θιασώτες του μουσικού μοντερνισμού. Εκτυλισσόμενες ως ακραία περιεκτική παρέλαση κάθε αναμενόμενης και μη στιλιστικής έκφανσης/εκδοχής του αρχικού επαναστατικού τραγουδιού, οι 36 παραλλαγές απαιτούν από τον εκτελεστή τεχνική ικανότητα και ερμηνευτική ευφυΐα προκειμένου να διατηρεί ενεργό –ή έστω να ξαναβρίσκει- το νήμα που συνέχει κάθε ζωντανή εκτέλεσή τους.

Αριστος πιανίστας, αρχιμουσικός και συνθέτης ηλεκτρονικής μουσικής, αλλά και γνώστης της σύγχρονης μουσικής, ο Ντρέρι κινήθηκε με θαυμαστή άνεση στον γεμάτο εκπλήξεις και αντιθέσεις λαβύρινθο των συμβολικών μεταμορφώσεων της αρχικής μελωδίας. Λιτή, αμεταμφίεστη αρχική εκφορά, ποικίλες τζαζίστικες, ρομαντικές, μινιμαλιστικές και μοντερνιστικές μεταμφιέσεις, υποστροφές σε αθώο ύφος παραδοσιακού ή λαϊκού τραγουδιού που θύμισαν στιγμιαία Θεοδωράκη ή και Καλομοίρη, περαστικές αναφορές σε άλλα, ομοίως διάσημα πολιτικά τραγούδια, μαχητικά εμβατηριακές εκδοχές, όλα αποδόθηκαν αβίαστα, με το ταιριαστό σε κάθε μουσικό περιβάλλον στίγμα και βάρος, επιστρέφοντας τελικά στην αποθεωτικά επιβεβαιωτική επαναδιατύπωση του αρχικού θέματος. Μια βραδιά που (ξανα)έσωσε τη διάσταση της σύγχρονης μουσικής ως πολιτική θέση και πράξη.

Ο Μπετόβεν σπάει ταμία!

Καθώς ο κύκλος παρουσίασης όλων των Συμφωνιών του Μπετόβεν από την ΚΟΑ υπό τον Βασίλη Χριστόπουλο προχωρά, αφ’ ενός το στίγμα του αρχιμουσικού προβάλλει πιο ανάγλυφα, αφ’ ετέρου το στοίχημα της προσέγγισης κοινού φαίνεται να κερδίζεται θεαματικά.

Η τέταρτη συναυλία του κύκλου δόθηκε στις 21/3/2013 –παραμονές του τριημέρου της 25ης Μαρτίου- στην κυριολεκτικά κατάμεστη αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής αφήνοντας πολύ καλές εντυπώσεις. Ογδοη και Πέμπτη Συμφωνία παίχτηκαν με την καθιερωμένη, πλέον, ηχητικά αντιθετική διάταξη των εγχόρδων και μέσο μέγεθος ορχήστρας, ταιριαστό στο ιστορικό ύφος των έργων. Καθ’ όλη τη συναυλία παρέμεινε αισθητό ένα έλασσον, επίμονο έλλειμμα συντονισμού στον ήχο των εγχόρδων.

Αυτό ουδόλως αναίρεσε τη διαπίστωση ότι ο ήχος του συνόλου συνεχίζει να βελτιώνεται με εμπλουτισμό των εσωτερικών του ηχητικών και δομικών ισορροπιών, καθιστώντας όλο και πιο αποδοτικό ως εκφραστικό εργαλείο. Σε αμφότερες τις Συμφωνίες τα πρώτα μέρη δόθηκαν με μάλλον υπερβολική συγκράτηση σε συγκινησιακή φόρτιση, ενώ καθ’ οδόν οι ερμηνείες γίνονταν συναρπαστικές, ενθουσιάζοντας το ιδιαίτερα εκδηλωτικό ακροατήριο.

Η βραδιά ξεκίνησε με την ανάλαφρη, κεφάτη «Συμφωνία αρ. 8». Το εναρκτήριο Allegro vicace παίχτηκε μάλλον βαριά αλλά με άριστη συνοχή, ωραίο κυματιστό παλμό και θαυμάσιους διαλόγους πνευστών-εγχόρδων. Το πειρακτικά «μετρονομικό» Allegretto scherzando κύλησε γοργά κι ανάλαφρα, αλλά δίχως χιούμορ, ενώ στο θυελλώδους δράσης καταληκτικό Allegro vivace «ανάψαν τα όργανα»! Το εναρκτήριο Allegro con brio της «Συμφωνίας αρ. 5» δόθηκε με ακρίβεια, συνεκτικό παλμό, καίριες συνεισφορές των πνευστών -εξαιρετικά τα μοναχικά σόλι του ομποΐστα Δημήτρη Βάμβα!- και καλά διαβαθμισμένες εσωτερικές ισορροπίες δυναμικής.

Κι αυτό, όμως, πρόβαλε εκφραστικά κάπως αμήχανο και άτολμο, σαν ο μαέστρος να απέφευγε από ευγένεια κάθε επιθετικά εμφατική διατύπωση. Αρχής γενομένης από τις θαυμάσιες ατμοσφαιρικές σελίδες του Andante, όπου κυριάρχησαν οι αιθέριες στιχομυθίες πνευστών-εγχόρδων, το υπόλοιπο της Συμφωνίας κύλησε θαυμάσια και το παιχνίδι των εντυπώσεων κερδήθηκε δίχως δυσκολία στο εκρηκτικής έντασης και θριαμβικής φόρτισης καταληκτικό Allegro.