Η ασυμμετρία Βορρά και Νότου κλονίζει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Oι κεντρικές τράπεζες των αναπτυσσόμενων χωρών πούλησαν πέρυσι 45 δισ. ευρώ μειώνοντας τη συμμετοχή του κοινού νομίσματος στα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα κατά 8%

Του Μπάμπη Μιχάλη

Τουλάχιστον 25 χρόνια πάει πίσω η προσπάθεια το ευρώ να κυριαρχήσει του δολαρίου και να αποτελέσει το βασικό αποθεματικό νόμισμα του πλανήτη. Αιτία, η τρέχουσα κρίση χρέους και οι τεράστιες ασυμμετρίες που αυτή ανέδειξε στο εσωτερικό της ευρωζώνης, παράγοντες που επιδείνωσαν τόσο τη θέση της τελευταίας στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα όσο και την αίγλη του κοινού της νομίσματος.

Οι κεντρικές τράπεζες των αναπτυσσόμενων χωρών πούλησαν πέρυσι 45 δισ. ευρώ μειώνοντας τη συμμετοχή του κοινού νομίσματος στα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα κατά 8%. Αποτέλεσμα αυτής της μείωσης ήταν οι επενδύσεις σε ευρώ να αποτελούν πλέον μόνο το 24% των διαθεσίμων τους, επίπεδο που είναι το χαμηλότερο από το 2002 και πολύ μακριά από το υψηλό του 31% που είχε επιτευχθεί το 2009.

Συμφωνίες απαλλαγής

Ταυτόχρονα μειώθηκε και η συμμετοχή του ευρώ στα συνολικά παγκόσμια διαθέσιμα, ενώ την ίδια στιγμή το αντίστοιχο ποσοστό του δολαρίου παρέμεινε σταθερό στο 60%. Οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες στράφηκαν σε άλλα νομίσματα, όπως το δολάριο Αυστραλίας. Αλλες επέλεξαν να ξεπεράσουν την ανάγκη διατήρησης διαθεσίμων σε δολάριο ή ευρώ με συμφωνίες ανταλλαγής (swap). Μια τέτοια συμφωνία συνολικού ύψους 30 δισ. δολαρίων υπογράφηκε την περασμένη εβδομάδα από την Κίνα και τη Βραζιλία. Βάσει αυτής, η μια χώρα μπορεί να δανειστεί στο νόμισμα της άλλης σε περίπτωση αναταραχής στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, παρακάμπτοντας τη διατήρηση αποθεματικών σε δολάριο ή ευρώ.

Ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ Τζέφρεϊ Φράνκελ υπογραμμίζει στους προχθεσινούς «Financial Times» ότι, παρ’ ότι το μέγεθος της ευρωζώνης καθιστά το ευρώ ανταγωνιστικό ακόμη ως αποθεματικό νόμισμα, παρ’ ότι οι αποδόσεις της ευρωζώνης δεν είναι χαμηλότερες άλλων ανεπτυγμένων χωρών, οι αγορές ομολόγων της δεν έχουν πια το ίδιο βάθος και ρευστότητα λόγω των ανησυχιών που υπάρχουν για την αξιοπιστία της Ισπανίας και της Ιταλίας. «Ο βαθμός ενοποίησης των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών έκανε ένα βήμα πίσω… και σε αυτή τη διάσταση το ευρώ ως διεθνές νόμισμα έχασε έδαφος», τονίζει.

Τα λεγόμενά του επιβεβαιώνουν οι τεράστιες αποκλίσεις που υπάρχουν και καταγράφονται πια στα επιτόκια που καταβάλλουν για τραπεζικό δανεισμό οι επιχειρήσεις της ευρωζώνης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Goldman Sachs, οι αποκλίσεις αυτές έφτασαν τον περασμένο Ιανουάριο σε επίπεδα-ρεκόρ. Η διεύρυνση των διαφορών υποδηλώνει ότι τα μέτρα που έλαβε η ΕΚΤ απέτρεψαν μεν τη διάσπαση της ευρωζώνης, απέτυχαν όμως να βελτιώσουν τις δύσκολες συνθήκες δανεισμού των επιχειρήσεων που εδρεύουν στον Νότο.

Από τα μέσα του 2012, όταν άρχισε να διαφαίνεται η πολιτική χορήγησης άπλετης ρευστότητας από την ΕΚΤ, τα σπρεντ των ισπανικών και των ιταλικών ομολόγων με τα αντίστοιχα γερμανικά μειώθηκαν σημαντικά. Αντίθετα, και παρά την αρχική του πτώση, ο δείκτης απόκλισης των επιτοκίων επιχειρηματικών δανείων που καταρτίζει η Goldman Sachs αυξήθηκε χτυπώντας ρεκόρ (3,7%) τον Ιανουάριο, υποδηλώνοντας υψηλότερο κόστος δανεισμού για τις επιχειρήσεις του Νότου.

Αποτέλεσμα είναι οι χρεοκοπίες μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε Ιταλία και Ισπανία να έχουν εκτοξευθεί στα ύψη και μαζί τους και οι επισφάλειες των τραπεζών. Περίπου 1.000 επιχειρήσεις τον μήνα χρεοκοπούσαν το 2012 στην Ιταλία καθώς δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους.

Στην Ισπανία, τον Φεβρουάριο, περισσότερες από 1.000 επιχειρήσεις κατέθεσαν αίτηση προστασίας έναντι των πιστωτών τους, ενώ το 1 στα 10 δάνεια που έχουν δώσει οι τράπεζες της χώρας καθυστερούσε να εξυπηρετηθεί τουλάχιστον για 3 μήνες.