Το ντοκιμαντέρ των Τσεμπερόπουλου-Μανιάτη για την εξέγερση επί χούντας εναντίον του αφανισμού του ελαιώνα
Την ερχόμενη Δευτέρα, αφού πρώτα προβληθεί η ταινία, θα ακολουθήσει συζήτηση με θέμα τη δύναμη του σινεμά ως αυτόπτη μάρτυρα της Ιστορίας, ως πράξη ατίθασης αποκάλυψης της αλήθειας
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
«Πετρέλαιο θα φάτε. Ούτε κρέας, ούτε γάλα, ούτε τυρί. Πετρέλαιο», λέει με όλη τη δύναμη της ψυχής του ο μπάρμπα-Παναγής, ένας από τους αφανείς ήρωες – πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ τα «Μέγαρα», που σκηνοθέτησαν ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος και ο διευθυντής φωτογραφίας Σάκης Μανιάτης, το 1974. Οι απέραντες εκτάσεις με τα 3.000 ξεριζωμένα αιωνόβια λιόδεντρα και τη ρημαγμένη γη, που άφησαν πίσω τους οι μπουλντόζες αφανίζοντας τον ελαιώνα των Μεγάρων, μαζί με τις αφηγήσεις και τις κινητοποιήσεις των κατοίκων καταγράφονται στο ντοκιμαντέρ, από τα καλύτερα της ελληνικής παραγωγής.
Με πολλά βραβεία και προβολές σε φεστιβάλ, κινηματογραφικές λέσχες, ειδικές εκδηλώσεις όλα αυτά τα χρόνια, η ταινία είναι διαχρονική κι επίκαιρη γι' αυτό και προβάλλεται ξανά και ξανά. Την προσεχή Δευτέρα 8 Απριλίου θα πραγματοποιηθεί άλλη μια προβολή, δίνοντας το έναυσμα για μια συζήτηση, πολλές σκέψεις και προβληματισμούς. Στο πλαίσιο τού Megaron Plus διοργανώνεται εκδήλωση με θέμα τη δύναμη του κινηματογράφου ως αυτόπτη μάρτυρα της Iστορίας τη στιγμή που συμβαίνει, ως μια δυναμική πράξη ατίθασης αποκάλυψης των ανεπίσημων όψεων των γεγονότων. Στη συζήτηση συμμετέχουν οι σκηνοθέτες της ταινίας Γιώργος Τσεμπερόπουλος και Σάκης Μανιάτης, ο συγγραφέας Βασίλης Αλεξάκης, ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, ο Ομότιμος Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνος Τσουκαλάς και ο γενικός διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, Νίκος Χαραλαμπίδης. Τη συζήτηση με το κοινό συντονίζει ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος.
Τα «Μέγαρα» κέρδισαν το βραβείο καλύτερης ταινίας στο πρώτο μετά τη δικτατορία Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, γνωστό ως «Το Φεστιβάλ της Εξέγερσης», καθώς τέλειωσε μέσα σε αντιπαραθέσεις κοινού και συμμετεχόντων. Για πρώτη φορά οι σκηνοθέτες ένιωσαν να κουμαντάρουν την τέχνη τους και ότι μπορούσαν να πάνε τον κινηματογράφο, ελεύθερα, όπου ήθελαν.
Το ντοκιμαντέρ καταγράφει τον αγώνα των κατοίκων των Μεγάρων κατά της βίαιης απαλλοτρίωσης της γης τους, προκειμένου να κατασκευαστεί στην περιοχή ένα συγκρότημα διυλιστηρίων. Αποτυπώνει τη βίαιη αλλαγή που υπέστη το φυσικό τοπίο, μαρτυρίες των κατοίκων γύρω από τη ζωή τους, τις διαδηλώσεις των Μεγαρέων στους δρόμους της Αθήνας και την είσοδό τους στο Πολυτεχνείο, το οποίο βρισκόταν υπό κατάληψη από τους φοιτητές, λίγες ώρες πριν από την εισβολή του τανκ, στις 17 Νοεμβρίου του ’73. Κι ενώ οι Μεγαρείς βρισκόντουσαν στην Αθήνα, οι μπουλντόζες του επιχειρηματία και τραπεζίτη Στρατή Ανδρεάδη εισέβαλαν στα χωράφια και μέσα σε μία ώρα ξερίζωσαν τα αιωνόβια δέντρα και μαζί τους κόπους όχι μιας ζωής αλλά πολλών, στο πέρασμα των αιώνων. Μια οικολογική καταστροφή τεράστια, μικρότερη βέβαια από εκείνη που θα είχε συντελεστεί αν τελικά γινόταν το διυλιστήριο και το εργοστάσιο αλουμινίου που σχεδιαζόταν.
«Νομίζω ότι αυτό που πραγματικά συγκλονίζει είναι ο τρόπος ομιλίας των ανθρώπων, αλλά και τα πρόσωπα, τα χέρια τους που δείχνουν ότι ήταν αγρότες», μάς λέει ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος. «Ζούσαν αποκλειστικά από τη γη, χωρίς δάνεια κι επιδοτήσεις. Ηταν άνθρωποι του μόχθου. Σήμερα όλοι βρίσκουν έναν τρόπο να μιλήσουν μέσα από την τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά μέσα, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται ένας κοινός λόγος, ίδιος για όλους. Εκείνοι οι άνθρωποι δεν είχαν μόρφωση, αλλά είχαν πολιτισμό που ερχόταν από τα βάθη των αιώνων. Σήμερα ακούς μορφωμένους αλλά απολίτιστους».
Θυμάται ο σκηνοθέτης: «Οι μπουλντόζες μπήκαν με τον τσαμπουκά και ξύρισαν κυριολεκτικά αιωνόβια δέντρα, ακόμα και 500 ετών. Ο αγώνας, η πρόοδος, η ανάπτυξη η εκβιομηχάνιση πάντοτε υπήρχε και θα υπάρχει. Το μόνο έργο εκείνης της δεκαετίας που δεν έγινε ήταν τα Μέγαρα. Δηλαδή ακόμα ένα διυλιστήριο κι ένα εργοστάσιο αλουμινίου πάνω στην απαλλοτριωμένη γη τόσων ανθρώπων. Αν όμως επρόκειτο για ένα αιολικό πάρκο, θα λέγαμε το ίδιο; Είμαι φανατικά υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και θεωρώ απαράδεκτο σε μια χώρα σαν τη δική μας να μην έχουμε πηγές ενέργειας από τον ήλιο και τον αέρα», καταλήγει.
Η ταινία είναι χαρακτηριστικό δείγμα άμεσου πολιτικού κινηματογράφου, ένα μαχητικό φιλμ όπου η κάμερα βγαίνει από την ασφάλεια του στούντιο και καταγράφει την αληθινή ζωή.
INFO: Δευτέρα 8 Απριλίου στις 7 μ.μ., Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας ( Η διανομή αρχίζει στις 5.30 μ.μ. ) Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά από το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας & Τεχνολογίας http://diavlos.grnet.gr
