Mετά την παραδοχή αμφιλεγόμενες είναι οι συστάσεις του Ταμείου για τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας
Του Μπάμπη Μιχάλη
Για δεύτερη συνεχόμενη φορά μέσα σε διάστημα λίγων μηνών το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παραδέχεται ότι κάποιες από τις πολιτικές που επέβαλε στα υπερχρεωμένα κράτη του ευρωπαικού Νότου είναι αμφιλεγόμενες… ίσως και λάθος.
Σε σχετική μελέτη τής «Labor Market Policies and IMF Advice in Advanced Economies During the Great Recession», η οποία παρουσιάζει και αναλύει τις θέσεις αλλά και τις συστάσεις του ΔΝΤ από την έναρξη της κρίσης για τις αγορές εργασίας των αναπτυγμένων οικονομιών, μεταξύ αυτών και όσων εντάχθηκαν σε προγράμματα διάσωσης, τονίζεται ότι κάποιες από τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα και τις υπόλοιπες υπερχρεωμένες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου είναι αμφιλεγόμενες… Γι' αυτό και το Ταμείο καταλήγει ότι θα πρέπει να κινηθεί πλέον με μεγάλη προσοχή στις συστάσεις του για ζητήματα όπως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις. Η μελέτη δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη Παρασκευή – και υπογράφεται μεταξύ άλλων και από τον επικεφαλής οικονομολόγο του Ταμείου, Ολιβιέ Μπλανσάρ, που έγινε διάσημος πριν από λίγους μήνες για το γνωστό λάθος του πολλαπλασιαστή.
Tι ήθελε το ΔΝΤ
Ενας από τους βασικούς στόχους των προγραμμάτων διάσωσης που σχεδίασαν το ΔΝΤ και οι ευρωπαϊκές αρχές στην τελευταία τριετία ήταν και η μεταρρύθμιση των αγορών εργασίας της ευρωζώνης. Το σκεπτικό ήταν: οι αγορές εργασίας της Ευρώπης -ειδικά των χωρών της περιφέρειας της ευρωζώνης- xρήζουν αναδιάρθρωσης προκειμένου οι μισθοί να καταστούν συμβατοί με τις μεταβολές της παραγωγικότητας και τις οικονομικές περιστάσεις. Στην πράξη αυτό σήμαινε ελαστικοποίηση των αγορών εργασίας μέσω της συρρίκνωσης του ρόλου των συνδικάτων στον καθορισμό των μισθών για το μεγαλύτερο μέρος της Ν. Ευρώπης. Κάτι που φαίνεται έκδηλα απ' όσα ισχύουν σήμερα στην Ελλάδα, όπου από τις 15 Μαΐου ο κατώτατος μισθός δεν θα προκύπτει πλέον από τις συλλογικές συμβάσεις και τον διάλογο των κοινωνικών εταίρων, αλλά από μια κυβερνητική απόφαση.
Οι συλλογικές συμβάσεις αποτέλεσαν πάντα αντικείμενο έντονων συζητήσεων, ειδικά μετά την έναρξη της κρίσης. Η ευρύτερη αντίληψη που εδραιώθηκε ήταν ότι η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία -και σε μικρότερο βαθμό η Ιρλανδία- απώλεσαν ανταγωνιστικότητα επειδή οι μισθοί αυξήθηκαν ταχύτερα απ' ό,τι η παραγωγικότητα καθιστωντας την εργασία σε αυτές τις χώρες πολύ ακριβή. Αυτό συνέβη, σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, επειδή οι επιχειρήσεις δεν μπορούσαν να διαπραγματευτούν άμεσα με τους εργαζόμενους σε κάποιες χώρες. Μπορούσαν να διαπραγματευτούν μόνο με τα κλαδικά ή τα εθνικά συνδικάτα που είχαν τη δύναμη να πετύχουν υψηλότερους μισθούς.
Προκειμένου να σταματήσει αυτό, το ΔΝΤ υποστηρίζει στην έκθεσή του ότι οι συλλογικές διαπραγματεύσεις θα πρέπει να «αποσυγκεντρωποιηθούν» και οι μισθοί να ποικίλλουν ανάλογα με την παραγωγικότητα των εργαζομένων και των επιχειρήσεων. Η «αποσυγκεντρωποίηση» των διαπραγματεύσεων θα μπορούσε, σύμφωνα με το ΔΝΤ, να βοηθήσει στην πτώση των μισθών στην ευρωπεριφέρεια και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.
Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι πανάκεια, αφού χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Γερμανία -όπου τα πανίσχυρα συνδικάτα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις- είχαν την προηγούμενη δεκαετία τις χαμηλότερες αυξήσεις στους μισθούς. Το ΔΝΤ αναγνωρίζει αυτό το «παράδοξο». Προτείνει έτσι και «επιχειρησιακές συμβάσεις οι οποίες μπορούν να προσαρμόσουν τους μισθούς σε συγκεκριμένες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις», αλλά και «εθνικές συμβάσεις που να μπορούν να θέσουν όρια στους μισθούς και όταν χρειάζεται -σε σημαντικά μακροοικονομικά σοκ- να προσαρμόζουν τα επίπεδα τους».
Δεν είναι και… σίγουρη
Το ΔΝΤ παραδέχεται ωστόσο και ότι η μείωση των τιμών λόγω μείωσης των μισθών δεν είναι πάντα σίγουρη. Και αυτό επειδή «…η δέσμευση των επιχειρήσεων ότι θα περικόψουν τις τιμές αν το (εργασιακό) κόστος μειωθεί είναι δύσκολο να επικυρωθεί και κατά συνέπεια να εφαρμοστεί». Αυτό συνέβη στην Ελλάδα όπου οι μισθοί υποχώρησαν κάθετα αλλά οι τιμές ελάχιστα, συντελώντας στην τεράστια αύξηση του κόστους διαβίωσης.
Απούσης ακόμη μιας εθνικής συλλογικής σύμβασης -που θα προέβλεπε πτώση μισθων- το ΔΝΤ τονίζει ότι περίπου αναγκάστηκε σε μια σύσταση κάποιων «ελάχιστα επιθυμητών» επιλογών, όπως η εξαίρεση εργαζομένων και εταιρειών από τις συλλογικές συμβάσεις ή η περικοπή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων προκειμένου να προκληθεί πτώση και στις αμοιβές του ιδιωτικού τομέα. «Κάποιες από αυτές τις συστάσεις ήταν αμφιλεγόμενες» παραδέχεται «αλλά εμείς κάναμε το καλύτερο για να εξηγήσουμε τη λογική τους». Με άλλα λόγια, τα μέτρα μας χωλαίνουν αλλά εμείς δεν φταίμε αφού σας τα εξηγήσαμε.
…………………………………………………….
Ο πολλαπλασιαστής του Ολιβιέ Μπλανσάρ
Μια άλλη 43σέλιδη έκθεση του Ολιβιέ Μπλανσάρ είχε έρθει στη δημοσιότητα τον περασμένο Ιανουάριο από το γαλλικό περιοδικό «Marianne» και την οποία παρουσίασε η «Εφ.Συν.» με τον προκλητικό τίτλο «Τα λάθη των προγνωστικών ανάπτυξης και οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές».
Ο υπέρμαχος επί 40 ετών της «πολιτικής λιτότητας» διαπίστωσε τότε ότι η μείωση κατά 1% στις δημόσιες δαπάνες ή 1% επιπλέον στα έσοδα από τη φορολογία οδηγούσαν σε μείωση 0,5% της ανάπτυξης. Ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής ορίστηκε στο 0,5. Και ήταν αυτός που χρησιμοποιήθηκε στις εργασίες για τα σκληρά προγράμματα λιτότητας σε Ελλάδα και Πορτογαλία.
Το ΔΝΤ προσέλαβε τον Ολιβιέ Μπλανσάρ το 2008 για να εφαρμόσει αυτή την πολιτική. Τρία χρόνια μετά αναγνωρίζει το λάθος του, καθώς διαπιστώνει ότι σήμερα οι πολλαπλασιαστές κινούνται μεταξύ 0,9 και 1,7, δηλαδή δυο με τρεις φορές υψηλότεροι από το 0,5.
Μέχρι σήμερα τίποτα δεν έχει αλλάξει. Ο πολλαπλασιαστής παραμένει στο 0,5.
