ΕΙΚΟΝΕΣ

Το ρημάξαμε αυτό το ευλογημένο μέρος της γης που μας έτυχε να ζούμε. Καταφέραμε και μετατρέψαμε αυτήν την όμορφη χώρα, μέσα σε λίγα χρόνια, σε χέρσο χωράφι, σε άγονη γη. Και σήμερα η καταστροφή που ετοιμάζουν, θα 'ναι η μεγαλύτερη και η σοβαρότερη απ' όλες τις προηγούμενες! Θα εκθεμελιώσουν ολοκληρωτικά ό,τι έχει μείνει ανέγγιχτο και αλώβητο στο όνομα –φευ- της σωτηρίας δήθεν του τόπου! Να διεκδικήσουμε, λοιπόν, ξανά τη δικαιοσύνη, την παιδεία, τη δημοκρατία, την ελευθερία. Μόνον αν πιστέψουμε ξανά σ' ένα συλλογικό όραμα, δουλεύοντας σκληρά, επίμονα, όλοι μαζί και καθένας χωριστά στον τομέα του, μπορεί κάτι να γίνει. Αν γίνει.

Του Τάση Παπαϊωάννου*

Παντού σήμερα απλώνεται η σκοτεινιά. Καθημερινά μας βομβαρδίζουν με απαισιοδοξία, παντού εγκαθιδρύουν τον φόβο, τον πανικό, ψαλιδίζουν κάθε ίχνος ελπίδας για το αύριο. Προσπαθούν να μας πείσουν πως υπάρχει μόνον ένας δρόμος για την περιβόητη οικονομική ανάκαμψη, λες και η κρίση έχει μόνον οικονομική διάσταση ή είναι μόνο δικό μας αποκλειστικά πρόβλημα. Μας σπρώχνουν συστηματικά να κλειστούμε ακόμη περισσότερο στον εαυτό μας, στο Εγώ μας. Καθένας στο προσωπικό του κλουβί, απομονωμένος, αβοήθητος, εξαθλιωμένος, υποταγμένος.

Γιατί η γενιά μας, του Πολυτεχνείου και της Μεταπολίτευσης, είδε μετά από χρόνια τα όνειρά της να τσαλακώνονται, να θρυμματίζονται και να γίνονται σκόνη. Κι ας είχαμε πιστέψει σ’ ένα όραμα υψηλό και ωραίο, πως θα αλλάζαμε τάχατες τον κόσμο. Κοιτούσαμε μαγεμένοι την ουτοπία και ξεχαστήκαμε. Και υπήρξαν αρκετοί ανάμεσά μας που προδώσανε τα όνειρα και εκποίησαν ό,τι πολυτιμότερο είχαμε. Το δίκιο μας.

Κοιτάζαμε έξω και όχι μέσα μας. Γιατί, βλέπεις, δεν κατορθώσαμε να βασιστούμε ποτέ στις δικές μας δυνάμεις, να κτίσουμε το δικό μας «σπίτι». Αλληθωρίζαμε άλλοι προς τη Δύση και άλλοι προς την Ανατολή. Αναπαυτήκαμε στον εύκολο και ανέξοδο πλουτισμό, στο πλαστικό χρήμα, στις αυταπάτες μας, μεθυσμένοι μέσα στη φαντασμαγορική και αστραφτερή φούσκα που άλλοι ετοίμασαν για μας. Ησυχοι και ανυποψίαστοι από την πρόσκαιρη και κάλπικη ευδαιμονία μας. Γρήγορα αλλοτριωθήκαμε, συμβιβαστήκαμε, γεράσαμε, σβήσαμε.

Εκμηδενίσαμε κάθε ίχνος αξιοκρατίας, κάνοντας το μπαξίσι επίσημη ιδεολογία της κοινωνίας μας. Εκφυλίσαμε τον πολιτισμό και τον μετατρέψαμε σε επιχορήγηση. Αφανίσαμε κάθε αξιακό σύστημα, υποσκάψαμε τους θεσμούς. Το περιβόητο «κράτος» στο οποίο ποτέ, από την ίδρυσή του ίσαμε σήμερα, δεν πιστέψαμε, δεν στηρίξαμε, αφού ποτέ (ας είμαστε ειλικρινείς) δεν το θεωρήσαμε δικό μας. Το καταχραστήκαμε. Οχι όλοι βέβαια! Υπήρχαν πάντοτε και εκείνοι (και ήταν οι πολλοί και άγνωστοι ανάμεσά μας) που δεν λύγισαν κι ας τους λοιδορούσαν κι ας τους αποκαλούσαν κορόιδα που δεν παρανομούσαν και αυτοί. Κι ας υψώνανε συχνά μπροστά τους εμπόδια ανυπέρβλητα για να υποκύψουν. Στις καθημερινές συναλλαγές, στις εφορίες, στις πολεοδομίες, στις διάφορες υπηρεσίες. Και τι τους λένε σήμερα; Πως είναι κι αυτοί συμμέτοχοι στο έγκλημα!

Γιατί τον ρημάξαμε τον τόπο. Αυτό το ευλογημένο μέρος της γης που μας έτυχε να ζούμε. Το κατακάψαμε, το κτίσαμε αλύπητα, άναρχα, αλόγιστα, άσχημα. Ο,τι μας κληροδοτήθηκε το χαλάσαμε, το γκρεμίσαμε, το διαλύσαμε. Δεν καταλάβαμε πως είχαμε στα χέρια μας έναν ανεκτίμητο θησαυρό. Εμείς ψάχναμε τις πενταροδεκάρες και τις χάντρες που γυάλιζαν στο μάτι. Καταφέραμε και μετατρέψαμε αυτήν την όμορφη χώρα, μέσα σε λίγα χρόνια, σε χέρσο χωράφι, σε άγονη γη. Και σήμερα η καταστροφή που ετοιμάζουν, θα ’ναι η μεγαλύτερη και η σοβαρότερη απ’ όλες τις προηγούμενες καταστροφές! Η χαριστική βολή. Θα εκθεμελιώσουν ολοκληρωτικά ό,τι έχει μείνει ανέγγιχτο και αλώβητο στο όνομα –φευ- της σωτηρίας δήθεν του τόπου!

Εχουν όμως όλα ολοκληρωτικά χαθεί; Δεν υπάρχει πράγματι κανένα αμυδρό φως στο σκοτάδι που να υπόσχεται κάποια ελπίδα; Μην τυχόν η ειλικρινής εκ βαθέων αυτογνωσία και ο σοβαρός αναστοχασμός μπορούν να μας κάνουν να δούμε πιο καθαρά τις αιτίες των χρόνιων προβλημάτων μας; Οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν είναι πολλές, στην αντίθετη κατεύθυνση όμως απ’ αυτές που μας σερβίρουν. Απαιτούν μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν είναι απλώς τεχνοκρατικού ή οικονομίστικου χαρακτήρα. Είναι επιτακτικό να ξεριζωθούν κατεστημένες νοοτροπίες και πρακτικές πολλών δεκαετιών. Τίποτα δεν θα αλλάξει αν ο πολίτης δεν αισθανθεί ότι τον αντιμετωπίζουν με σεβασμό και αξιοπρέπεια!

Να διεκδικήσουμε, λοιπόν, ξανά και με πείσμα, όλα αυτά που θεωρούσαμε μέχρι πρότινος δεδομένα. Τη δικαιοσύνη, την παιδεία, τη δημοκρατία, την ελευθερία. Ας απομονώσουμε επιτέλους τα φαντάσματα του παρελθόντος που επενδύουν στο μίσος, στον ρατσισμό και ξυπνούν εφιάλτες, βάζοντας επιτέλους στη γωνία τους φαύλους όλων των κομματικών αποχρώσεων. Μόνον αν πιστέψουμε ξανά σ’ ένα συλλογικό όραμα, πως στ’ αλήθεια υπάρχει αύριο για τη χώρα μας, δουλεύοντας σκληρά, επίμονα, όλοι μαζί και καθένας χωριστά στον τομέα του, μπορεί κάτι να γίνει. Αν γίνει.

Να ποιο είναι το πιο μεγάλο στοίχημα, το μεγαλύτερο διακύβευμα! Να πολεμήσουμε το υπερφίαλο Εγώ! Να ξαναβρούμε το Εμείς όπως θα ’λεγε αν ζούσε ο Μακρυγιάννης, τη χαμένη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη, τη συντροφικότητα, που θα απελευθερώσουν ουσιαστικά την καταρρακωμένη ατομικότητα του πολίτη και θα αναζωογονήσουν τις δημιουργικές δυνάμεις των νέων μας. Εκεί, λοιπόν, στην τρυφερή νεολαία μας, στο καλύτερο και ανόθευτο κομμάτι της κοινωνίας μας πρέπει να στραφούμε, πριν να ’ναι αργά. Στο μέλλον! Και να βάλουμε θεμέλια γερά στην Παιδεία μας. Ολων των βαθμίδων. Στην Παιδεία που δεν την άφησαν όλα αυτά τα χρόνια στιγμή να ορθοποδήσει, να βλαστήσει και να καρπίσει. Ας σταματήσουμε επιτέλους όλους εκείνους που κατασυκοφαντούν ασύστολα δασκάλους και καθηγητές, που πριονίζουν σιγά σιγά και μεθοδικά τη δωρεάν δημόσια ανώτατη εκπαίδευση και προετοιμάζουν βήμα βήμα την ολοκληρωτική κατάργησή της. Το αναφαίρετο δικαίωμα στη μόρφωση όλων ανεξαιρέτως των νέων μας, ανεξάρτητα από χρώμα, φύλο, θρησκεία, κοινωνική τάξη, οικονομική κατάσταση.

Ναι, ο αγώνας είναι δύσκολος, σχεδόν φαντάζει ανέφικτος ή έτσι θέλουν τουλάχιστον να πιστεύουμε. Είτε θα προχωρήσουμε όμως μπροστά αφήνοντας πίσω μας τη φαυλότητα και τη διαφθορά είτε θα υποθηκεύσουμε για άλλα τόσα χρόνια το μέλλον της νέας γενιάς. Εκεί που φτάσαμε, δεν έχει άλλο δρόμο. Μέσα μας να κοιτάξουμε. Για μια φορά αληθινά. Από εκεί θα αντλήσουμε ό,τι έχει απομείνει αυθεντικό και πηγαίο. Από εκεί θα πάρουνε και τα παιδιά μας τα υλικά που χρειάζονται για να χτίσουν και το δικό τους «σπίτι». Το δικό τους αύριο. Αυτό το μικρό «κομμάτι γης» μας απόμεινε. Να το οργώνουμε, λοιπόν, και να το καλλιεργούμε με όλη μας τη φροντίδα και την αγάπη. Τη μόνη μας ελπίδα. Τη νεολαία μας!

………………………………………………………………..

*Καθηγητής Σχλής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ