Μια κριτική ματιά στα Βραβεία 2013 της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου

Οι ταινίες που βραβεύτηκαν έκαναν μια «δήλωση»: Είμαστε σε κατάσταση κινδύνου, δεν υπάρχουν περιθώρια ομφαλοσκόπησης, υπεροψίας, ούτε καν δημοσίων σχέσεων. Εχουμε ανάγκη το σύγχρονο, νεανικό, επίκαιρο σινεμά και οφείλουμε να το επιβραβεύουμε γιατί οδηγεί τη φωνή μας στον κόσμο

Της Λήδας Γαλανού

Η 4η Τελετή Απονομής των Βραβείων της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου ήταν μάλλον η καλύτερη, μετά την πανηγυρική της πρώτη. Λέμε για αλλαγή να μην γκρινιάξουμε (πολύ) και να συγκεντρωθούμε στο τι ήταν καλό σ’ αυτή την αναγνώριση των ταινιών του 2012.

Η ταινία του Εκτορα Λυγίζου, «Το Αγόρι Τρώει το Φαγητό του Πουλιού» τιμήθηκε με το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας, πράγμα καθόλου αυτονόητο για ένα αριστοτεχνικό, εμπνευσμένο, μίνιμαλ, αλλά ταυτόχρονα απαιτητικό φιλμ ενός νέου σκηνοθέτη, φτιαγμένο εκ των ενόντων. Η ταινία κέρδισε επίσης το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη και Α' Ανδρικού Ρόλου για τον Γιάννη Παπαδόπουλο (με διακρίσεις ήδη στο Κάρλοβι Βάρι και τη Σεβίλη), που επωμίζεται ολόκληρο το βάρος –και είναι μεγάλο!– του φιλμ. Μακριά από συνδικαλιστικές συνέργειες του παρελθόντος, ήδη απ' τη σύστασή της, τα μέλη της Ακαδημίας έκαναν μια τολμηρή επιλογή που έδωσε στο φινάλε της βραδιάς έναν τόνο αισιοδοξίας, μια επιβεβαίωση της λογικής ότι σε μια βιομηχανία που χωλαίνει, όπως και η χώρα που τη φιλοξενεί, όλο και περισσότερο το καλό σινεμά αναγνωρίζεται και βρίσκει τον χώρο του.

Το κάνει, βέβαια, χωρίς τη συμπαράσταση της πολιτείας. Το είπε από την αρχή η πρόεδρος της Ακαδημίας, η σκηνοθέτις Κατερίνα Ευαγγελάκου, και το επανέλαβαν οι νικητές στους ευχαριστήριους λόγους τους: «Στο «κάδρο» του ελληνικού σινεμά δεν υπάρχει η πολιτεία, δεν υπάρχει, κυριολεκτικά, το υπουργείο Πολιτισμού, υπάρχει η δικαιολογία ότι λόγω της κρίσης δεν υπάρχει περιθώριο προστασίας του σινεμά. Δεν έχουμε υπουργείο Πολιτισμού επειδή έχουμε κρίση, ή έχουμε κρίση επειδή δεν έχουμε υπουργείο Πολιτισμού; Πολλοί άνθρωποι του κινηματογράφου φεύγουν ήδη στο εξωτερικό. Η πραγματική κρίση είναι η περιφρόνηση του πολιτισμού από το κράτος».

Την αγωνία της σημερινής δημιουργικής γενιάς, που βλέπει με απορία τα όνειρά της να λοξοδρομούν σε μια χώρα σε πτώση, απεικονίζει και το βραβευμένο (ως Καλύτερη Ταινία Τεκμηρίωσης αλλά και με το νεοσύστατο Βραβείο Λουκία Ρικάκη) ντοκιμαντέρ της Στέλλας Θεοδωράκη, «Ημερολόγια Αμνησίας». Αποδεικνύει, επίσης, με την επιλογή του ότι οι ψηφοφόροι της Ακαδημίας ψήφισαν φέτος με το χέρι στην καρδιά και με την ίδια υπαρξιακή αγωνία που περνά ο διπλανός τους.

Το opus του Μενέλαου Καραμαγγιώλη «J.A.C.E.» βραβεύτηκε, με συνέπεια, σε όλες τις τεχνικές κατηγορίες που είχαν να κάνουν με την εικόνα της ταινίας (Μοντάζ, Ενδυματολογία, Μακιγιάζ, Σκηνογραφία), τιμώντας τους επαγγελματίες που δημιούργησαν το πιο πληθωρικό σύμπαν της ελληνικής κινηματογραφικής χρονιάς που πέρασε αλλά και για τους β' ρόλους του (Ιερώνυμος Καλετσάνος, Κόρα Καρβούνη), τους πιο πλήρεις και αυτοτελείς των υποψήφιων ταινιών.

Ο Θάνος Αναστόπουλος, επιπλέον, με την «Κόρη» του, τιμήθηκε με το Βραβείο Σκηνοθεσίας και το Βραβείο Σεναρίου, προφανώς για τη λιτότητα της δύναμής του και το προσωπικό του όραμα, που τον οδηγεί τα τελευταία χρόνια στο να κάνει αδιάκοπα, με «την αίσθηση του κατεπείγοντος», επιθετικά εγκεφαλικές, απόλυτα σύγχρονες ταινίες.

Το σύνολο των ταινιών που βραβεύτηκαν από τους ψηφοφόρους της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, πέρα από προσωπικές επιλογές και διαφωνίες γούστου, έκαναν μια «δήλωση», που γέμισε την αίθουσα ορμή που κρατάει ακόμα: είμαστε σε κατάσταση κινδύνου, δεν υπάρχουν περιθώρια ομφαλοσκόπησης, υπεροψίας, ούτε καν δημοσίων σχέσεων. Εχουμε ανάγκη το σύγχρονο, νεανικό, επίκαιρο σινεμά και οφείλουμε να το επιβραβεύουμε γιατί οδηγεί τη φωνή μας στον κόσμο.

Η χρυσή εποχή του σινεμά

Γι' αυτό και η μεγαλύτερη παραφωνία στην τελετή δεν ήταν άλλη από την παρουσία του Νίκου Καβουκίδη, σεπτού διευθυντή φωτογραφίας, μοντέρ, κινηματογραφικού δημιουργού, που με την κολλημένη φραστικά και ιδεολογικά στο παρελθόν ομιλία του δεν σταμάτησε να νοσταλγεί τις μέρες του Φίνου και τη χρυσή εποχή του παλιού ελληνικού σινεμά: υπέροχες οι παλιές κωμωδίες μας, όμως άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε. Αυτό που χρειάζεται σήμερα το ελληνικό σινεμά και που οφείλει να το εκπροσωπεί η μόλις 4χρονη Ακαδημία του δεν είναι μια ημερίδα αφιερωμένη στη Finos Film, αλλά λύσεις επιβίωσης για σήμερα και αύριο, ακόμα κι αυτό ενσωματώνει μια σύγχρονη ματιά στο παρελθόν.

Ακόμα και η Ζωή Λάσκαρη –την οποία η Ακαδημία προφανώς επέλεξε να τιμήσει σε μια αμφιλεγόμενη προσπάθεια συγκερασμού του τότε και του τώρα, του εμπορικού και του καλλιτεχνικού– όταν τελείωσε τον ιστορικό, ξύλινο, γραμμένο ευχαριστήριο λόγο της, σήκωσε τα μάτια της στην αίθουσα κι ευχήθηκε, απλά και αυθόρμητα, κουράγιο σε όσους κάνουν τώρα σινεμά και επιμονή σε όσους σκοπεύουν να το συνεχίσουν στο μέλλον. Κι ήταν, αυτό, πραγματικά συγκινητικό και ουσιαστικό.

Στην πιο δύσκολη –μέχρι τώρα– χρονιά του, το ελληνικό σινεμά διοργάνωσε την πιο ωραία –μέχρι τώρα– απονομή των βραβείων του, με δύο χαριτωμένους, ολοζώντανους παρουσιαστές, τον Μάκη Παπαδημητρίου και τη Βάσω Καβαλιεράτου, κι έναν αέρα δράσης. Σύμφωνοι, η βραδιά της Τρίτης δεν αλλάζει την κατάσταση των πραγμάτων, δείχνει όμως τουλάχιστον ότι οι άνθρωποι που φτιάχνουν σήμερα ταινίες είναι στο ίδιο μήκος κύματος με τους πολίτες αυτής της χώρας κι αυτό δεν ήταν πάντα αυτονόητο. Εάν, μάλιστα, στην πορεία, η Ακαδημία μπορέσει να εμπλέξει σ’ αυτή την ετήσια απονομή και το άλλο ζωτικό κομμάτι των ταινιών, τους θεατές, θ’ αρχίσουμε να μιλάμε για αληθινή επιτυχία.