ΑΝΟΙΧΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΙΣΕΛ ΦΑΙΣ

Φρεσκοτυπωμένο βιβλίο του Γιάννη Βαρβέρη (κι όχι μεταθανάτιο κατάλοιπο, έσχατη συλλογή κι άλλα στερεότυπα…), με τίτλο τα «Ζώα στα σύννεφα», κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Κέδρος. Ποιήματα που αντανακλούν μέσα από υπερβατικά, αλληγορικά, τρυφερά, σκοτεινά, ειρωνικά ζώα και αντίστοιχους ζωομορφισμούς την πολύπαθη ομορφιά του βίου και την προσήλωση του ποιητικού υποκειμένου στην παρατεταμένη διάρκεια του αυθεντικού ρίγους.

Φίλε Γιάννη, διαβάζουμε και ξαναδιαβάζουμε τα ποιήματά σου, φυλλομετράμε και ξαναφυλλομετράμε τις μέρες και τις νύχτες σου (ειδικά τις νύχτες σου…) και χαζεύουμε στον ουρανό τα «ζώα» σου.

……………………………………………………..

Γιάννης Βαρβέρης. «Ζώα στα σύννεφα». Ποίηση, Εκδόσεις Κέδρος, 2013, σελ. 104

Του Νίκου Δαββέτα 

Θρήσκος δεν υπήρξε ποτέ ο Γιάννης Βαρβέρης, έγραψε όμως τα συγκλονιστικότερα ποιήματα για την Εβδομάδα των Παθών στη συλλογή του «Ανθρωπος μόνος». Ζωόφιλος επίσης δεν υπήρξε. Θα έλεγα το ακριβώς αντίθετο, όμως στα συρτάρια του είχε από καιρό έτοιμη μια συλλογή ανέκδοτων ποιημάτων με τον τίτλο «Ζώα στα σύννεφα».

Δυο χρόνια μετά τον θάνατό του, οι εκδόσεις «Κέδρος» προχώρησαν στην έκδοσή τους κι έτσι έχουμε σήμερα την ευκαιρία να εκτιμήσουμε την ιδιάζουσα ζωοφιλία του ποιητή, απόρροια μάλλον της τριβής του με την ελληνική μυθολογία, παρά μιας μεταφυσικής προσέγγισης του ζωικού βασιλείου, όπως ας πούμε στην περίπτωση του Φραντς Κάφκα ή και του Μίροσλαβ Χόλουμπ.

Οι διαδεδομένοι διδακτικοί μύθοι, με παραδείγματα από την άγρια ζωή, τον αγώνα επιβίωσης και την προσαρμοστικότητα των ζώων, δίνουν εδώ τα αναγκαία «καύσιμα» για να αναπτυχθεί μια εξόχως ειρωνική θέαση των ανθρώπινων παθών.

«Στην Πάρνηθα ανεβαίνοντας/ μια μασκωτίτσα είχαμε/ την αλεπού τη Μάρω/ τα φώτα δεν την ένοιαζαν/ στη μέση σουλατσάριζε του δρόμου/ κάποιος την πάτησε μπορεί/ μα ξαναβγήκε φουντωτή φροντίδι Δασαρχείου/ χρόνια και χρόνια Μάρω/ που δεν φοβήθηκε το Χάρο/

Στους φυσιοδίφες λέει και τι να κάνω/ κάνω κι εγώ ωσάν τον πελεκάνο/

Τον ξάδελφό μου Πέτρο της Μυκόνου».

Συχνά ο ποιητής μεταφέρει προσόντα της πανίδας, ατέλειες ή και της φύσεως λάθη, στον κόσμο των ανθρώπων και ανταποδίδει στα ίσα προβάλλοντας ελαττώματα, αμαρτήματα και μηδενιστικές συμπεριφορές μας σε κάποιο ζώο.

«Σαν Ιταλοί μαφιόζοι το πρωί/ πίνουν οι ύαινες όλες μαζί/ αμίλητες και μελαγχολικές/ χωρίς ένα χαμόγελο χωρίς μια καλημέρα/ και φεύγουνε ξανά/ για το κυνήγι του θανάτου».

Δύο είναι τα προνομιακά πεδία από τα οποία τροφοδοτείται η έμπνευση του Γιάννη Βαρβέρη: οι θρησκευτικές παραβολές και οι μύθοι του Αισώπου. Επεκτείνεται φυσικά και στις δύο περιπτώσεις, τόσο στις διδαχές της Βίβλου όσο και στη δημιουργική αφομοίωση της μυθολογίας μας. Οι στίχοι που κινούνται σε αυτά τα πεδία είναι και οι πλέον δραστικοί, προσφέροντάς μας σπάνιες στιγμές αισθητικής συγκίνησης και υπογραμμίζοντας κατά τρόπο δραματικό την πρόωρη απώλεια του πολυτάλαντου δημιουργού τους.

«Οταν εφόρτωσε την κιβωτό/ και άλλο δεν χωρούσε/ φοβήθηκε ο Νώε το ναυάγιο/ και μ’ εντολή του δύσθυμη/ είπε να κατέβουν/ όλες οι κατσαρίδες κι όλα τα ποντίκια/ Πηγαίνετε, είπε/ μόνον εσείς με τη βοήθεια του Θεού/ θα τα βγάλετε πέρα».

Ακόμη και όταν το έναυσμα είναι ένας πασίγνωστος μύθος, η κατά Βαρβέρη «ζωολογία» προσφέρει πάντα έναν εύστοχο σχολιασμό της επικαιρότητας.

«Στ’ αλήθεια να 'φτασε ποτέ/ πριν από το λαγό/ η χελώνα;/ Αφήστε την/ αφήστε την στη μοίρα της/ και μην τους κοροϊδεύετε με Παραολυμπιακούς». Ή διακωμωδεί την παράλογη καθημερινότητάς μας με το χαρακτηριστικό του χιούμορ.

«Είμαι βοσκός/ αιτήματα δεν έχω/ λέω να στείλω/ τα πρόβατα από τα χειμαδιά/ μέχρι την εθνική οδό/ έτσι για αλλαγή/ θα διακόψουν την κυκλοφορία…»

Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν άλλα ανέκδοτα ποιήματα του Γιάννη Βαρβέρη, όμως κλείνοντας αυτή τη θαυμαστή κατάθεση, ευχόμαστε ολόψυχα η απουσία του από τις προθήκες των βιβλιοπωλείων να είναι και πάλι σύντομη. Ας φροντίσει αναλόγως από εκεί που βρίσκεται…