Της Ιωάννας Σωτήρχου

Οταν τον Απρίλιο του 2006 είχε πρωτοέρθει στη χώρα μας ο Οσκαρ Ολιβέρα, ηγετική φυσιογνωμία στο αντάρτικο κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού στη Βολιβία, ήταν ακόμη νωπός ο θρίαμβος του κινήματος: την ίδια χρονιά, η πολυεθνική Μπέχτελ αποσύρθηκε από τις δικαστικές διεκδικήσεις της για το σπάσιμο του συμβολαίου, ενώ μόλις είχε αναλάβει τα ηνία της χώρας ο Μοράλες.

Η απαγόρευση της συλλογής βρόχινου νερού που είχε επιβληθεί -απίστευτο αλλά αληθινό και θέμα της ταινίας που προβλήθηκε πέρσι στη χώρα μας με τίτλο «Ακόμη και η βροχή»- μας είχε εντυπωσιάσει τότε στη συζήτησή μας όπως και η κουβέντα ότι «το νερό είναι κληρονομιά του λαού». Πού να φανταστούμε ότι θα ερχόταν η ώρα να το επικαλεστούμε για τη χώρα μας.

Ποιος θα το περίμενεότι το 2010, την ίδια χρονιά που τα Ηνωμένα Εθνη αναγνώρισαν το νερό ως δικαίωμα του ανθρώπου, το Μνημόνιο για την Ελλάδα θα επέβαλλε την ιδιωτικοποίηση και του νερού στις δύο μεγαλύτερες πόλεις, Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Στον αντίποδα, ολοένα και περισσότερες πόλεις και χώρες σε όλο τον κόσμο, έχοντας δοκιμάσει το «πικρό ποτήρι» των πολυεθνικών ύδρευσης, τις εγκαταλείπουν επιστρέφοντας στη δημοτική ή και δημόσια διαχείριση του νερού.

Αυτό ακριβώς είναι το περιεχόμενο επιστολής που απηύθυνε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Ευρωπαϊκό Κίνημα Νερού, καλώντας την να λογοδοτήσει για τις επιλογές της και εγκαλώντας την για παραβίαση ακόμη και της Συνθήκης της Ε.Ε.: το θέμα έθεσε και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ερώτηση προς την Επιτροπή, ζητώντας διευκρινίσεις για την αντίφαση μεταξύ των συστάσεων της τρόικας και την απαιτούμενη ουδετερότητα στο ζήτημα της κυριότητας του νερού που επιτάσσει η ενωσιακή Συνθήκη.

«Αυτό δείχνει πραγματικά πως η Επιτροπή έχει χάσει επαφή με την πραγματικότητα. Τα ιδεολογικά της επιχειρήματα δεν βασίζονται σε τεκμηριωμένα γεγονότα, αφού ο ιδιωτικός τομέας απέτυχε σε Ευρώπη και όλον τον κόσμο ενώ φτάνει στα άκρα, αγνοώντας την αντίθετη δημοκρατική βούληση των πολιτών», σχολιάζει το Κίνημα, δημοσιοποιώντας έρευνες που το αποδεικνύουν.

Στον δημόσιο χαρακτήρα διαχείρισης υπηρεσιών ύδρευσης συνηγορεί ακόμη και η Παγκόσμια Τράπεζα: σε 118σελιδη μελέτη της το 2009 για το «αν η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα βελτιώνει τις επιδόσεις της διανομής ηλεκτρισμού και ύδατος», διαπιστώνει ότι τα εμπειρικά δεδομένα δεν δικαιώνουν την ελεύθερη αγορά, καθώς «αυτές οι υπηρεσίες έχουν στοιχεία που παραδοσιακά μάλλον δικαιολογούν τη δημόσια εμπλοκή παρά χαρακτηρίζουν την ανταγωνιστική αγορά».

Επιπλέον, έρευνα του Παρατηρητηρίου Υδάτων και Τροφίμων στα 10 μεγαλύτερα συστήματα ύδρευσης στις ΗΠΑ, που δημοσιεύτηκε πέρσι, καταλήγει ότι, έπειτα από 20 χρόνια ιδιωτικοποίησης, τριπλασιάστηκαν οι λογαριασμοί νερού κατά μέσο όρο την πρώτη δεκαετία, ενώ συνολικά οι τιμές αυξήθηκαν τρεις φορές πάνω από τον πληθωρισμό.

Μία δεκαετία προτού τα Ηνωμένα Εθνη αναγνωρίσουν ότι η πρόσβαση σε καθαρό νερό και υγιεινή είναι ανθρώπινο δικαίωμα, είχε εκδοθεί η Ευρωπαϊκή Οδηγία–Πλαίσιο περί Υδάτων, η οποία μεταξύ άλλων καθόρισε ότι το νερό δεν είναι εμπορικό προϊόν αλλά πρέπει να θεωρείται κληρονομιά, προτρέπει στην παροχή του σε λογική τιμή σε αυτούς που το χρειάζονται και ενθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών στην προστασία και τη διαχείριση των υδάτων.

Η χώρα μας εναρμόνισε το εθνικό της δίκαιο με τις διατάξεις αυτής της οδηγίας το 2003 (Ν.3199/2003). Δύο χρόνια πριν, το 2001, η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ μπήκαν στο χρηματιστήριο, παραχωρώντας ταυτόχρονα το 25% των μετοχών τους σε ιδιώτες.

Πριν από περίπου έναν χρόνο, παραχωρήθηκε το 40% στο ταμείο ιδιωτικοποιήσεων, ενώ δυο μέρες πριν από τις εκλογές τον περασμένο Μάιο αποφάσισαν να βάλουν στο ΤΑΙΠΕΔ και το υπόλοιπο 35%.

Στο Ευρωπαϊκό Κίνημα Νερού που συγκροτούν 20 οργανώσεις συμμετέχουν και δύο ελληνικές: Η Κίνηση 136, μια πρωτοβουλία πολιτών στη Θεσσαλονίκη που προτείνει την κοινωνική διαχείριση μέσω συνεταιρισμών σε επίπεδο γειτονιάς και προτίθεται να εξαγοράσει την ΕΥΑΘ όταν δοθεί προς πώληση, και η πρωτοβουλία για τη μη ιδιωτικοποίηση του νερού στην Ελλάδα «Save greek water» που ιδρύθηκε τον περασμένο Ιούλιο.