Της Αννας Ανδριτσάκη
Η απόγνωση στα πανεπιστήμια έχει γίνει θυμός. «Δύο χρόνια εφαρμογής του νέου θεσμικού πλαισίου και τρίτη χρονιά δημοσιονομικού πλαισίου σταθερότητας οδήγησαν τα ιδρύματα σε απορρύθμιση και αδυναμία ακόμη και στοιχειώδους λειτουργίας», δηλώνει η σύνοδος των πρυτάνεων.
Αποκορύφωμα, η συγκρότηση του σχεδίου «Αθηνά» μονομερώς και χωρίς τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του καθώς και η σύγκρουση αρμοδιοτήτων ανάμεσα στα συμβούλια και τους πρυτάνεις που ήδη έχει προκαλέσει μεγάλες εσωτερικές τριβές στα ιδρύματα. Στη σύνοδο, μάλιστα, που διεξήχθη Παρασκευή και Σάββατο 5-6 Απριλίου στην Αθήνα, αποφασίστηκε να συγκροτηθεί επιτροπή που θα καταγράψει όλα τα φαινόμενα δυσλειτουργίας εξαιτίας της θεσμικής αυτής ασάφειας και θα τα παρουσιάσει στον υπουργό.
Ηταν βαριά η ατζέντα της συνόδου: υποχρηματοδότηση της έρευνας με το πάγωμα σχετικών προγραμμάτων, κακή διαχείριση των προγραμμάτων ΕΣΠΑ, αναστολή των διορισμών, συνεχιζόμενες περικοπές που μετά τη χρηματοδότηση και τη φοιτητική μέριμνα έφτασαν στη σύνδεση με τις ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες και τη συνδρομή σε επιστημονικά περιοδικά, επιλεκτική υπεραύξηση των εισακτέων (κυρίως σε τμήματα θετικών επιστημών και στο Πολυτεχνείο), κλιμάκωση των φαινομένων δυσλειτουργίας εξαιτίας της ανυπαρξίας λύσεων, ειδικά μετά το «Αθηνά» και την έλευση των συμβουλίων. Τα δυο τελευταία θέματα κυριάρχησαν. Για το «Αθηνά», όπως επισημαίνεται, δεν φταίει μόνον ότι δεν ελήφθησαν υπόψη οι προτάσεις των άμεσα εμπλεκομένων, αλλά πολύ περισσότερο που δεν έχουν εξασφαλιστεί οι πόροι για την εφαρμογή του. «Κάθε τμήμα που μεταφέρεται απαιτεί νέους χώρους, προσωπικό, μέριμνα για σίτιση. Ολα αυτά τα έχουν σκεφτεί;», έλεγαν χαρακτηριστικά στο πλαίσιο της συνόδου.
Ψήφισμα
Στο ψήφισμα, αναφέρεται ότι «αναδείχθηκαν τα προβλήματα έλλειψης διαδικασιών και χρήσης δεδομένων και παρουσιάστηκε το παράδοξο του καθορισμού σχολών και κατευθύνσεων τμημάτων μονομερώς από το υπουργείο. Αυτό συνέβη δίχως τη γνώμη, τη γνώση και τις επεξεργασίες των συλλογικών οργάνων των ΑΕΙ, όπως άλλωστε συνέβη και με τον ορισμό του αριθμού των εισακτέων φοιτητών που καθορίζει το ΥΠΑΙΘΠΑ, δίχως να λαμβάνονται υπ' όψιν οι δυνατότητες των ίδιων των πανεπιστημίων». Η υπόθεση του «Αθηνά», πάντως, θα έχει μακρά και αμφίβολη συνέχεια, δεδομένων όχι μόνο των συνεχιζόμενων αντιδράσεων και κινητοποιήσεων, αλλά κυρίως των προσφυγών στο ΣτΕ προς ακύρωσή του που αναμένονται κατά κύματα.
Η υπόθεση «Συμβούλια» καίει ακόμη περισσότερο τα πανεπιστήμια. Οι εσωτερικές συγκρούσεις είναι ήδη αρκετά σκληρές. Η αναφορά του νόμου περί «γενικής εποπτείας» από τα συμβούλια έχει προκαλέσει από τη μια πλευρά επιδίωξη υπεραρμοδιοτήτων και από την άλλη διαμαρτυρίες για υπέρβαση αρμοδιοτήτων.
«Υπάρχει κακή πίστη από μέρους τους», λένε ορισμένοι πρυτάνεις για ορισμένα μέλη των συμβουλίων, παραπέμποντας σε ελέγχους που παραβιάζουν προσωπικά δεδομένα, σε παράτυπες και πρόχειρες διοικητικές πρωτοβουλίες, σε ανάληψη αρμοδιοτήτων (θέματα προσωπικού, εσωτερικού κανονισμού κ.ά.) πέραν των προβλεπομένων, ενώ ήδη κάποιοι πρυτάνεις έχουν θέσει θέμα ανάδειξης των εξωτερικών μελών καθώς δεν προέκυψαν από καμία εκλογική διαδικασία παρά κατόπιν υποδείξεως –απλώς- των εσωτερικών μελών. «Τι γνωρίζουμε γι’ αυτούς;», ρωτούν χαρακτηριστικά. Πάντως, κομβικό σημείο στη σχέση των δύο οργάνων θα αποτελέσουν οι οργανισμοί και οι εσωτερικοί κανονισμοί των ιδρυμάτων. Αρμόδιοι για την κατάρτισή τους οι πρυτάνεις, αρμόδια για την έγκρισή τους τα συμβούλια. Ακόμα και για το δεύτερο, όμως, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου, σπεύδουν να συμπληρώσουν οι πρυτάνεις.
Οπως αναφέρεται στο ψήφισμα, η απορρύθμιση των πανεπιστημίων έχει «μια σημαντική και νέα διάσταση. Είναι αυτή της ασάφειας και σύγκρουσης αρμοδιοτήτων μεταξύ αφ' ενός των πρυτανικών αρχών και της Συγκλήτου και αφ' ετέρου των συμβουλίων των ιδρυμάτων που αναφύονται σε ακαδημαϊκά, διοικητικά και ερευνητικά θέματα. Η τροποποίηση του νόμου προκειμένου να ανασυσταθούν άμεσα τα πρυτανικά συμβούλια, να λειτουργήσουν οι Σύγκλητοι με ισότιμη συμμετοχή των αντιπρυτάνεων και αναπληρωτών πρύτανη και να ρυθμιστεί η εκλογή των αναπληρωτών πρύτανη με καθολική ψηφοφορία, αποτελεί άμεση προϋπόθεση για τη διοικητική ευρυθμία των πανεπιστημίων».
Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, δεν είναι τόσο οι τροποποιήσεις, όπως η ανασύσταση των πρυτανικών συμβουλίων που επιδιώκεται (κυρίως από αντιπρυτάνεις), όσο η εξειδίκευση του νόμου για να μην επικαλύπτονται οι αρμοδιότητες προφανώς με την ανάληψη υπεραρμοδιοτήτων από τα συμβούλια. Εξ ου και ο προσδιορισμός ως βασικής προτεραιότητας της «επεξεργασίας του κανονιστικού πλαισίου της διοίκησης των ιδρυμάτων (οργανισμός καιεσωτερικός κανονισμός που κατατίθεται από τον πρύτανη με τη γνώμη της Συγκλήτου στα συμβούλια προς έγκριση) προκειμένου να εξασφαλιστούν οι ακαδημαϊκές διαδικασίες, οι θέσεις και ο ρόλος του προσωπικού όλων των κατηγοριών, καθώς και η ακαδημαϊκή αυτοδιοικητική πρακτική της συμμετοχής της πανεπιστημιακής κοινότητας στη λήψη αποφάσεων».
* Ειδική αναφορά και συζήτηση έγινε για το θέμα της αυτοδίκαιης διαγραφής των «αιωνίων» που θα αρχίσει να ισχύει από τον Σεπτέμβριο του 2013. Οπως ανακοινώθηκε, θα αφορά το 1/3 των φοιτούντων αν εφαρμοστεί, κι έτσι επαναλήφθηκε η διαφωνία της συνόδου στην αυτοδίκαιη διαγραφή των φοιτητών διότι «παραβιάζει τα νόμιμα δικαιώματα των ενδιαφερομένων και δημιουργεί κοινωνικό πρόβλημα». Για τον λόγο αυτό «απαιτούνται άμεσες μεταβατικές διατάξεις», τονίζουν οι πρυτάνεις.
