Γιατί καμία ποδοσφαιρική ομάδα δεν σεβάστηκε τη μνήμη της
Του Θ. Ασημακόπουλου
Κάθε πρωθυπουργός ή πρόεδρος μιας χώρας καλείται στη διάρκεια της θητείας του να πάρει σημαντικές αποφάσεις που αφορούν και τα σπορ.
Οι περισσότεροι αποτυγχάνουν, παρότι μπορεί ακόμα και οι ίδιοι να είναι φίλαθλοι.
Τα πράγματα δυσκολεύουν όταν πρόκειται για γυναίκα, ακόμα κι αν είναι η Μάργκαρετ Θάτσερ.
Για έντεκα ολόκληρα χρόνια (1979-1990) κυβερνούσε από την οδό Ντάουνινγκ 10 του Λονδίνου την Αγγλία. Μια χώρα όπου η μισή ζωή των κατοίκων της είναι αθλητισμός. Μοιραία, η «σιδηρά κυρία» βρέθηκε πολλές φορές στο επίκεντρο.
Τα αποτελέσματα; Αμφιλεγόμενα, όπως άλλωστε και όλη η πολιτική ζωή της σκληρής και συντηρητικής Κυρίας. Οι συζητήσεις γι’ αυτήν ποτέ δεν σταμάτησαν παρότι είχε αποσυρθεί από το προσκήνιο και φυσικά φούντωσαν με τον θάνατό της, τη Δευτέρα που μας πέρασε.
Ενα από τα σημαντικότερα θέματα της εβδομάδας, παραδείγματος χάριν, ήταν αν έπρεπε να κρατηθεί ενός λεπτού σιγή στους αγώνες ποδοσφαίρου της αγωνιστικής. Η απάντηση της συντριπτικής πλειονότητας φιλάθλων και παραγόντων ήταν κατηγορηματική: «Οχι»!
Η ίδια η διοίκηση της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ αρνήθηκε να το κάνει την ημέρα του θανάτου της, όταν κι έπαιξε με τη Σίτι. Ο λόγος, απλός: Αντί για σιγή στη μνήμη της, θα γινόμασταν αυτήκοοι μάρτυρες μακρόσυρτων αποδοκιμασιών…
Στη δεκαετία του ’80 ο χουλιγκανισμός ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα στη Γηραιά Αλβιώνα – για να θυμηθούμε και χαρακτηρισμούς εκείνης της εποχής. Τα επεισόδια στα γήπεδα ήταν καθημερινό φαινόμενο και η αστυνομία δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να τα περιορίσει. Το ποτήρι ξεχείλισε τον Μάιο του 1985, στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών στις Βρυξέλλες. Οπαδοί της Λίβερπουλ δημιούργησαν έναν γηπεδικό εφιάλτη, που οδήγησε στον θάνατο 39 φίλους της Γιούβε…
Παίρνοντας τότε μια απόφαση-σοκ για τα παγκόσμια δεδομένα, η Θάτσερ δεν έψαξε μέσα καταστολής, ούτε ημίμετρα. Απλά απαγόρευσε στις ομάδες της χώρας της να συμμετέχουν σε ευρωπαϊκές διοργανώσεις, για πέντε ολόκληρα χρόνια! Χαρακτηρίστηκε «ανήκουστο»…
Ηταν τέτοια η δύναμή της τότε, που κανένας δεν τόλμησε να αντιδράσει. Ούτε οι σύλλογοι που θίγονταν άμεσα ούτε καν η UEFA.
Παρ' όλα αυτά, στο Νησί δεν άλλαξε τίποτα. Επεισόδια και φασαρίες παρέμειναν στην ημερήσια διάταξη, με τους χούλιγκαν να στήνουν το δικό τους «πάρτι». Το πάρτι του τρόμου.
Το 1989, αποφασίστηκε πως πρέπει να γίνει κάτι δραστικό για να εξαλειφθεί η ποδοσφαιρική βία. Ετσι, καθιερώθηκε η χρήση της κάρτας φιλάθλου. Η Μάργκαρετ Θάτσερ ζήτησε από τον αρμόδιο υπουργό των Σπορ, τον Κόλιν Μόινιχαν, να εκπονήσει ένα σχέδιο που θα έχει αποτελέσματα. Δεν ήταν κάτι πρωτότυπο, καθώς είχε εφαρμοστεί ήδη στην Ολλανδία, με μεγάλη αποτυχία. Στην Αγγλία, όμως, το συγκεκριμένο πλάνο πέτυχε τον σκοπό του, αλλά όχι στον μέγιστο βαθμό.
Πρώτα όμως να εξηγήσουμε τι περιελάμβανε ο περίφημος νόμος του Μόινιχαν.
Κάθε άνθρωπος που ήθελε να πάει να παρακολουθήσει ποδοσφαιρικό παιχνίδι, φακελωνόταν. Εδινε τα πλήρη στοιχεία του και σε περίπτωση εκτρόπων μπορούσε να εντοπιστεί άμεσα από τις δεκάδες κάμερες που τοποθετήθηκαν σε όλα τα γήπεδα. Οποιος συλλαμβανόταν να κάνει επεισόδια, έχανε τη δυνατότητα να παρακολουθεί ποδόσφαιρο από το γήπεδο. Ολα αυτά τα μέτρα ισχύουν ακόμη και σήμερα, με συνέπεια τα επεισόδια εντός αγωνιστικών χώρων να αποτελούν πια σπάνιο φαινόμενο.
Ο σκοπός επετεύχθη και για κάθε παραβάτη οι ποινές παραμένουν εξοντωτικές.
Παρ' όλα αυτά, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις, αφού οι διατάξεις του νόμου έλεγαν πως όποιος παρακολουθούσε ποδοσφαιρικό αγώνα χωρίς να έχει την κάρτα στην κατοχή του, κινδύνευε με φυλάκιση και βαρύ χρηματικό πρόστιμο!
Κάπως έτσι, πάντως, η Θάτσερ μπόρεσε να περιορίσει τη βία στα γήπεδα.
Προσοχή! Στα γήπεδα μόνο. Γιατί έξω απ’ αυτά, τα επεισόδια, οι τραυματισμοί και οι θάνατοι δεν σταμάτησαν ποτέ.
Στην Αγγλία, η έννοια «σύνδεσμος οπαδών» είναι λίγο διαφορετική από τον υπόλοιπο κόσμο. Εκεί, δεν υπάρχουν clubs με χιλιάδες μέλη, αλλά παρέες ουσιαστικά, που αριθμούν δεκάδες, το πολύ εκατοντάδες, μέλη. Αρα, τα ραντεβού κλείνονταν επί προσωπικού, σε μέρη άσχετα με το γήπεδο, αλλά πάντα τις μέρες των αγώνων. Η αστυνομία ήταν υποψιασμένη, όμως συνήθως έφτανε στον τόπο των γεγονότων καθυστερημένα. Ολα αυτά αποτυπώθηκαν σε πολλές ταινίες (ID The Firm, Football Factory κ.λπ.) που γυρίστηκαν με θέμα τον χουλιγκανισμό τη δεκαετία του ’90 και περιέγραφαν γλαφυρά όσα συνέβαιναν και συμβαίνουν ακόμα και στις μέρες μας.
————————————-
Η τραγωδία του «Χίλσμπορο»
Οταν το περίφημο σύστημα με τις κάρτες φιλάθλων βρισκόταν σε πρώιμο στάδιο, ήρθε η τραγωδία του «Χίλσμπορο» για να γκρεμίσει ό,τι προσπάθησε να φτιάξει η Θάτσερ.
Μιλάμε για το γήπεδο του Σέφιλντ, όπου έχασαν τη ζωή τους 96 άνθρωποι, όλοι τους φίλοι της Λίβερπουλ. Από την πρώτη στιγμή, η αστυνομία έριξε τις ευθύνες στους ίδιους τους οπαδούς που «ήταν μεθυσμένοι και προσπάθησαν να μπουν χωρίς εισιτήριο στο γήπεδο».
Βέβαια, ουδείς σώφρων άνθρωπος πίστεψε αυτή τη θεωρία, που καταρρίφθηκε μόλις πριν από μερικούς μήνες. Τότε που βγήκε ένα επίσημο πόρισμα το οποίο ανέφερε ότι «η αστυνομία και η κακή κατασκευή του γηπέδου ευθύνονταν για τους θανάτους»…
Η Θάτσερ είχε υποστεί από τότε κιόλας, στη συνείδηση του κόσμου έστω, μια τεράστια ήττα. Πώς μπορούσε να ζητά εξάλειψη της βίας και ασφάλεια στα γήπεδα, όταν τα περισσότερα αποτελούσαν «παγίδες θανάτου»;
——————————————–
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Μόσχας
Εναν χρόνο πριν από το τέλος της θητείας της, κατάφερε να χάσει μεγάλο μέρος των εντυπώσεων που προσπάθησε να χτίσει.
Κάτι ανάλογο, όχι όμως με τέτοια δυσάρεστα αποτελέσματα, είχε συμβεί και το 1980, όταν ακόμα «μπουσουλούσε» ως πρωθυπουργός.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζίμι Κάρτερ, προέτρεψε τις δυτικές χώρες σε μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν. Μια και ο «ψυχρός πόλεμος» βρισκόταν στο φόρτε του, αρκετοί ήταν αυτοί που ακολούθησαν. Ανάμεσά τους και η Θάτσερ. Ομως, βρήκε σθεναρή αντίσταση από την Ολυμπιακή Επιτροπή της Βρετανίας. Στη συνέχεια, προσπάθησε να κάνει προπαγάνδα προσωπικά στους αθλητές. Τους έστελνε γράμματα με φωτογραφίες νεκρών παιδιών από το Αφγανιστάν για να τους πείσει σε αποχή. Κανείς, όμως, δεν ήταν διατεθειμένος να χάσει το μεγάλο αθλητικό ραντεβού της Μόσχας.
«Δεν θα αλλάξει η πολεμική κατάσταση αν εγώ δεν πάω στους Αγώνες», δήλωσε τότε ο σπρίντερ Αλαν Γουέλς. Η Βρετανία πήρε μπόλικα μετάλλια στη Μόσχα. Ανάμεσα στους ολυμπιονίκες ήταν και ο Κόλιν Μόινιχαν, που κατέκτησε το αργυρό στην κωπηλασία και μετέπειτα έγινε υπουργός της Θάτσερ, αλλά και πιστός ακόλουθός της.
——————————-
Μόνο βιβλία στα σχολεία…
Σήμερα έχει γίνει κατανοητό πως η Θάτσερ δεν αγαπούσε τον αθλητισμό, αλλά ούτε θέλησε ποτέ να τον βοηθήσει. Τρανό παράδειγμα είναι το ακόλουθο, που καταδεικνύει τη νοοτροπία της.
Το 1981, έδωσε το δικαίωμα στα σχολεία της χώρας να πουλήσουν τις εκτάσεις που χρησιμοποιούσαν για ποδόσφαιρο και άλλα σπορ, ώστε να εξασφαλίσουν μεγαλύτερους οικονομικούς πόρους. Τόσο η κυβέρνηση όσο και τα ίδια τα σχολεία. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80, τουλάχιστον 5.000 χώροι άθλησης μετατράπηκαν σε σπίτια, καταστήματα και πάρκινγκ αυτοκινήτων…
Προφανώς, για τη Μάργκαρετ Θάτσερ η χαρά του παιδιού θα έπρεπε να είναι μόνο η μάθηση (από αμφίβολης αντικειμενικότητας και ποιότητας βιβλία) και όχι το παιχνίδι και ο αθλητισμός…
