Τέσσερις συγγραφείς από Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία συζήτησαν για την κρίση
Στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στις Βρυξέλλες, ο Αλέξης Σταμάτης, ο Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, η Μαριολίνα Βενέτσια και ο Χοσέ Λουίς Πεϊσότο προσπάθησαν να περιγράψουν τον εφιάλτη που ζουν οι χώρες τους, να θέσουν ερωτήματα, να προτείνουν λύσεις και, κυρίως, να αναδείξουν τον ρόλο που μπορεί να παίξει ο πολιτισμός
Της Μαρίνας Κουβέλη
Τελικά τι είναι αυτό που πραγματικά συνδέει την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία; Εχει νόημα να αντιμετωπίζουμε ως «κοινή» την κρίση στον Νότο της Ευρώπης; Μπορούν οι συγγραφείς να περιγράψουν με επάρκεια τον εφιάλτη των νότιων χωρών; Εχουν τρόπο να ασκήσουν πολιτική; Η παρεμβατικότητα της τέχνης μπορεί να φτάσει ώς την πόρτα του Ευρωκοινοβουλίου;
Πολλές απαντήσεις -η αλήθεια είναι- δεν πήραμε. Ωστόσο, η κουβέντα που άνοιξε πριν από μερικές ημέρες στις Βρυξέλλες ήταν μεγάλη, είχε ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις και κυρίως έφερε στο φως κοινές συνιστώσες. Στην καρδιά της Ευρώπης, σε μία από τις αίθουσες του Ευρωκοινοβουλίου, τέσσερις συγγραφείς από τις χώρες που τις μαστίζει η κρίση συναντήθηκαν και συζήτησαν με πρωτοβουλία της ευρωβουλευτού Μαριλένας Κοππά. «Τέσσερις συγγραφείς από τον Νότο συζητούν για την κρίση» είχε τίτλο η εκδήλωση (ήταν η συνέχεια μιας πρώτης συνάντησης που έγινε στην Αθήνα με τη συμμετοχή ευρωβουλευτών του Νότου). Στις Βρυξέλλες αυτή τη φορά ο Αλέξης Σταμάτης μίλησε «εξ ονόματος» της χώρας μας, ο Σαντιάγο Ρονκαλιόλο εκπροσώπησε την Ισπανία, η Μαριολίνα Βενέτσια την Ιταλία και ο Χοσέ Λουίς Πεϊσότο την Πορτογαλία.
«Κανείς δεν μπορεί μόνος του», τόνισε ξεκινώντας την ομιλία της η Μαριλένα Κοππά. «Οι χώρες του Νότου ενωμένες μπορούν να δώσουν ένα ισχυρό μήνυμα σε όλους εκείνους που αρνούνται να δουν τη σκληρή πραγματικότητα που διαμορφώνεται στην περιφέρεια της Ευρώπης, με τη φτώχεια, την ανεργία, τη μετανάστευση και την απελπισία να κυριαρχούν στην καθημερινότητα των πολιτών των χωρών που πλήττονται από την κρίση. Ο διάλογος αυτός στόχο έχει να αναδείξει τα κοινά προβλήματα, τα κοινά διακυβεύματα και να ανακαλύψει τις βέλτιστες πρακτικές. Δεν υπάρχουν εθνικές λύσεις σε υπερεθνικά προβλήματα. Δεν πρόκειται για μια συζήτηση εναντίον του Βορρά, αλλά για μια νέα προσπάθεια για το καλό του Νότου».
Πλάι στην ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ -πριν ο λόγος δοθεί στους συγγραφείς- στάθηκαν τρεις συνάδελφοί της ευρωβουλευτές: η Ισπανίδα Μαρία Μπαντία Κουτσέτ, η Πορτογαλίδα Εντίτ Εστρέλα και ο Ιταλός Λεονάρντο Ντομένιτσι, οι οποίοι αναφέρθηκαν στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση που μας οδήγησε στη λιτότητα, στους σκληρούς φόρους, στην ανεξέλεγκτη ανεργία, στη μετανάστευση των νέων. Οπως χαρακτηριστικά είπε η Μ.Μ. Κουτσέτ: «Η ύφεση μας αφορά όλους διότι δημιουργεί εύθραυστα πολιτικά συστήματα».
Σε μια πόλη συννεφιασμένη και γκρίζα, που η άνοιξη είχε έρθει μόνο στις πορτοκαλοκίτρινες βιτρίνες των καταστημάτων και η οποία ζούσε στους ρυθμούς του Τζάστιν Μπίμπερ, οι τέσσερις συγγραφείς ανέλυσαν –βάσει των εμπειριών τους- τι σημαίνει για τον καθένα αυτή η βουτιά στην κρίση.
«Είμαι γεννημένος στο Περού, αλλά πλέον ζω ως Ισπανός πολίτης. Εκεί ψηφίζω και ζω, εκεί πληρώνω φόρους. Οι δύο αυτές χώρες καθώς και το παράδειγμα της Αργεντινής με έκαναν ειδικό στις κρίσεις. Οχι να τις λύνω, αλλά να τις βιώνω» δήλωσε ο Σαντιάγο Ρονκαλιόλο ξεκινώντας την ομιλία του, με το γνώριμο χιούμορ του. «Αρχικά πίστευα ότι η Ισπανία με το μορφωτικό της επίπεδο, τους κοινωνικούς θεσμούς και την οργάνωση θα ήταν ισχυρότερη μπροστά σ' αυτήν την κρίση. Με διέψευσε».
Τόνισε, επίσης, πως τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο καθώς η μεσαία τάξη αποδομείται και χάνεται η εμπιστοσύνη προς τους πολιτικούς. «Δεν μπορεί κανείς να περιμένει καλύτερη παιδεία, εκπαίδευση και υγεία όταν δεν πληρώνει τους φόρους του και δεν εμπιστεύεται τους ηγέτες του. Μόνο στις ισχυρές δημοκρατίες μπορεί κανείς να μιλά και να υψώνει ανάστημα».
Η Μαριολίνα Βενέτσια υπογράμμισε τον ρόλο της αφήγησης σε τέτοιους δύσκολους καιρούς και μίλησε με λεπτομέρειες για την απόγνωση των νεότερων γενιών. «Οι αυτοκτονίες αυξάνονται, οι άνθρωποι χάνουν δουλειές, κεκτημένα. Ακόμα και οι εύποροι βλέπουν ζωές και περιουσίες να ανατρέπονται» είπε. Και θύμισε στο κοινό πόσο διαφορετικά ήταν τα πράγματα στον ιταλικό Νότο πριν από κάνα δυο δεκαετίες. «Οι γυναίκες ξυπνούσαν ξημερώματα για τα χωράφια, πρόσεχαν παιδιά και σπίτι, ταλαιπωρούνταν και τότε. Αλλά αυτές οι δυσκολίες δεν τις οδηγούσαν στην αυτοκτονία. Η απώλεια των αξιών, της συντροφικότητας, της αλληλεγγύης είναι που μας κρατούν μακριά από τη διέξοδο που αναζητάμε».
Οσο για τον Αλέξη Σταμάτη, με μια αναλυτική ομιλία, αναφέρθηκε στις ισορροπίες δυνάμεων εντός της Ε.Ε. και μίλησε για το παράδειγμα της Ευρώπης μέσα από έναν δημοφιλή αισώπειο μύθο. «Ας θυμηθούμε ότι πριν από τα Pigs η Ευρώπη έβλεπε στον Νότο της τον θρίαμβο της Δημοκρατίας… Μια φορά κι έναν καιρό, στον Νότο τα τζιτζίκια ζούσαν ανέμελα σε μια συνομοσπονδία με μυρμήγκια βόρειων χωρών τα οποία δούλευαν. Κάποτε, όμως, το καλοκαίρι της συνομοσπονδιακής ευαρέσκειας μετατράπηκε σε καλοκαίρι της δυσαρέσκειας της συνομοσπονδίας. Τότε τα μυρμήγκια απαίτησαν από τα τζιτζίκια να πληρώσουν όλα αυτά τα καλοκαίρια του παλιού καιρού φορτώνοντας το βάρος της αποπληρωμής σ’ αυτούς και στην επόμενη γενιά τους. Μιλάμε όχι μόνο για την πρώτη μεταπολεμική γενιά, που θα ζήσει χειρότερα από τους γονείς της, αλλά για την πρώτη γενιά για την οποία η λέξη Ευρώπη δεν είναι ταυτόσημη με την πρόοδο».
Ο Ελληνας συγγραφέας κατέληξε εξηγώντας γιατί ο πολιτισμός είναι μια ζωτική ανάγκη του Νότου. «Η σχέση της κοινωνίας με τον πολιτισμό είχε φτάσει σε ένα θλιβερό ναδίρ. Ας πληροφορηθούν οι συνάδελφοι από τον Νότο ότι στην Ελλάδα μια σαπουνόπερα του χειρίστου είδους παρήγαγε σειρά βουλευτών και πως ένας γραφικός νομάρχης που ντυνόταν Ζορό επανεκλεγόταν επί σειρά ετών… Η τέχνη είναι και περίθαλψη: μια διέξοδος σε υπαρξιακές κρίσεις, που οι κοινωνίες μας έχουν ανάγκη περισσότερο από ποτέ». Οπως άλλωστε και τέτοιες συναντήσεις και κουβέντες…
