«Χρησιμοποιημένες φωτογραφίες» του Κωστή Αντωνιάδη στο Μπενάκη της Πειραιώς
Η ζωγραφική, τα κοινωνικά στερεότυπα, η μνήμη, η φθορά πάνω στα πρόσωπα και τα πράγματα εμπνέουν τον γνωστό φωτογράφο. Τα στάδια και οι αναζητήσεις της πολύχρονης καριέρας του ξεδιπλώνονται σε μια έκθεση με έντεκα διαφορετικές ενότητες
Tης Παρής Σπίνου
Οι ήρωες και οι ηρωίδες του Κωστή Αντωνιάδη είναι καθημερινοί άνθρωποι που μεταμορφώνονται σε πρωταγωνιστές από κλασικές τραγωδίες, όπερες, θεατρικά έργα. Το καλοσχηματισμένο πρόσωπό τους, η ουδέτερη έκφραση, συναντούν τον Οθέλο του Σέξπιρ ή την Ελένη από τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη, συγκροτώντας ένα αρχέτυπο, παράδοξο σταρ-σύστεμ.
Αλλοτε πάλι, ο γνωστός φωτογράφος, καθηγητής στο τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών του ΤΕΙ Αθήνας, εμπνέεται από τη ζωγραφική: τις «Τέσσερις εικόνες» του συνθέτουν τέσσερα ολόσωμα, φυσικού μεγέθους πορτρέτα, με αναφορές στην ορθόδοξη αγιογραφία και τις «Τέσσερις εποχές» του Γιάννη Τσαρούχη, σαν μια σύγχρονη εκδοχή αγιοσύνης, που αναδύεται από έναν χώρο απροσδιόριστο. Σε μια από τις τελευταίες του δουλειές φέρνει την «Αμερικάνικη Νύχτα» στο Αιγαίο: χρησιμοποιεί την τεχνική day for night, την κινηματογράφηση, δηλαδή, σε φως ημέρας με μπλε φίλτρο, που επινοήθηκε ως φτηνή λύση για νυχτερινά πλάνα σε γουέστερν, για να δημιουργήσει απόκοσμα τοπία από τη Νάξο, τη Μάνη, την Τήνο.
Πολλές και ποικίλες οι αναζητήσεις, οι τεχνικές, οι κατευθύνσεις και οι θεματικές στην πολύχρονη πορεία του Κωστή Αντωνιάδη, διευθυντή σήμερα της διαδικτυακής φωτο-γκαλερί Ariadne. Θα ανακαλύψουμε ορισμένες από αυτές στην έκθεση «Χρησιμοποιημένες φωτογραφίες», που εγκαινιάζεται αύριο στο Μουσείο Μπενάκη, στην Πειραιώς, και περιλαμβάνει φωτογραφίες από το 1985 έως σήμερα. Θραύσματα εικόνων της πόλης, εικονικές προτομές ηρώων, τοπία που παραπέμπουν αλλού, πόζες και μεταμορφώσεις διερευνούν τη σχέση της φωτογραφίας με τη μνήμη, την πραγματικότητα, το φανταστικό, αλλά και με τις άλλες τέχνες.
Η έκθεση χωρίζεται σε 11 ενότητες. Η πρώτη από αυτές με τίτλο «Χρησιμοποιημένες φωτογραφίες» (1985-86) έχει αφετηρία μια ασυνήθιστη συγκυρία. Οταν το 1985 σχεδιάζονταν οι εκδηλώσεις για την Αθήνα-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, ο Κωστής Αντωνιάδης υπέβαλε πρόταση στο υπουργείο Πολιτισμού για μια έκθεση στην οποία έργα σύγχρονης ελληνικής φωτογραφίας θα αναρτώνταν ως γιγαντοαφίσες σε διαφημιστικά ταμπλό της πόλης. Η πρόταση δεν έτυχε προσοχής, ωστόσο ο καλλιτέχνης οργάνωσε ένα ψεύτικο ντοκουμέντο της. Φωτογράφισε μεγάλα λευκά διαφημιστικά ταμπλό, στα οποία μετά ενέθεσε σκηνές από τις αττικές παραλίες.
Με την ενότητα «Photoset» του 1988 ασχολήθηκε με τα κοινωνικά στερεότυπα. Ετσι, στο «Κουτσομπολιό», ζεύγη ή τριάδες ανθρώπων σχολιάζουν, κοιτούν ερευνητικά, δείχνουν προσεκτικά, καθώς κουβαλούν σακούλες με ψώνια ή καρότσια. Στην «Ευλάβεια» κάνουν τον σταυρό τους, τρώνε αντίδωρο, σκύβουν για να προσφέρουν ελεημοσύνη. Ο χρόνος και η φθορά τον απασχολούν σε άλλα έργα. Εχει βάλει νέους ανθρώπους να ποζάρουν, δημιουργώντας «τοιχογραφίες» σε ερειπωμένες μονοκατοικίες της Αθήνας, και έχει ενθέσει νεανικά πρόσωπα σε αυθεντικά χειρόγραφα να προβάλλουν από τις ξεθωριασμένες σελίδες. Στην ενότητα «Αλήθειες και Ψέματα» (1991-2013) αρχίζει με «φυσικά», οικογενειακά πορτρέτα για να διεισδύσει ψηφιακά στις «οικογενειακές αναμνήσεις» και να καταλήξει στα «οικογενειακά φαντάσματα», σε ύφος πνευματιστικής φωτογραφίας του 19ου αιώνα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως έχει και ο «Διάδρομος» (1991), με έμπνευση τη ζωφόρο των Προπυλαίων: η δική του ζωφόρος με 16 νέους ανθρώπους παρουσιάζει μια κατηφή, νωθρή γενιά, χωρίς συνοχή ή ορατή συλλογικότητα.
«Οι φωτογραφίες δείχνουν πάντοτε κάτι: ένα πρόσωπο, ένα πράγμα, μια σκηνή, που, όταν φωτογραφηθούν, γίνονται αυτό το πρόσωπο, αυτό το πράγμα, αυτή η σκηνή. Ετσι, όταν κοιτάζουμε μια φωτογραφία, η ματιά μας διαπερνά την εικόνα και βλέπουμε τούτο ή εκείνο το πράγμα, που ήταν εκεί και φωτογραφήθηκε» σημειώνει ο Κωστής Αντωνιάδης στο βιβλίο του «Λανθάνουσα εικόνα». «Η παρουσία της φωτογραφημένης πραγματικότητας αναλώνει τη ματιά μας. Είναι εκεί, διεκδικώντας αυτό που βλέπουμε».
……………………………………………………………..
INFO: «Χρησιμοποιημένες φωτογραφίες 1985-2013», Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138, τηλ. 210-3453111. Εγκαίνια 16/4, στις 20.00. Διάρκεια: 18/4-26/5. Ωρες λειτουργίας: Πέμ. & Κυρ.: 10.00-18.00, Παρ. & Σάββ.: 10.00-22.00. Εισιτήρια 5 ευρώ και 2,5 μειωμένο.
