Η Βελγίδα δημοσιογράφος Κατερίνα Βελστίγκερ παρακολούθησε για μια ολόκληρη σχολική χρονιά, από το Σεπτέμβριο του 2009 έως τον Ιούνιο του 2012, οκτώ ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά που έφτασαν στη χώρα της και εξιστορεί σε βιβλίο τη διαδρομή τους

Τα παιδιά με τα οποία επέλεξε να μιλήσει είναι αντιπροσωπευτικά των εθνοτήτων που φτάνουν στο Βέλγιο: προέρχονται από το Αφγανιστάν, τη Γουινέα, την Γκάνα, το Μαρόκο, την Ουκρανία, το Σουδάν, τη Σρι Λάνκα και τη Συρία

Της Ιωάννας Σωτήρχου

«Καμία οικογένεια που λειτουργεί δεν αποφασίζει να διώξει τα παιδιά της. Πίσω από κάθε παιδί που παίρνει τον δρόμο της ξενιτιάς υπάρχει συνήθως μια ιστορία πόνου. Θάνατος γονέων, βία στον οικογενειακό περίγυρο ή την ίδια την κοινωνία, συχνά υπάρχει πόλεμος και συνεπώς φόβος για την ασφάλεια και ανατροφή τους, για να αναφέρω μερικούς λόγους».

Η Βελγίδα δημοσιογράφος Κατερίνα Βελστίγκερ που μας μιλά, παρακολούθησε για μια ολόκληρη σχολική χρονιά, από τον Σεπτέμβριο του 2009 έως τον Ιούνιο του 2010, οκτώ ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά που έφτασαν στη χώρα της. Θεώρησε σημαντικό να περάσει αρκετό χρόνο μαζί τους ώστε να σιγουρευτεί πως θα οικοδομήσουν εκείνες τις σχέσεις επικοινωνίας και εμπιστοσύνης που θα επέτρεπαν στα παιδιά να νιώσουν άνετα ώστε να πουν την πραγματική τους ιστορία, αλλά και για να διαπιστώσει ποια είναι η πορεία τους στη νέα τους πατρίδα.

Ψυχολογικά τραύματα

Πέρσι εξέδωσε το βιβλίο «Το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα» στο οποίο εξιστορεί τη διαδρομή τους, το πώς βλέπουν το μέλλον τους, το τι άφησαν πίσω τους και τι προσδοκούν. Τα παιδιά με τα οποία επέλεξε να μιλήσει είναι αντιπροσωπευτικά των εθνοτήτων που φτάνουν στο Βέλγιο: προέρχονται από το Αφγανιστάν, τη Γουινέα, την Γκάνα, το Μαρόκο, την Ουκρανία, το Σουδάν, τη Σρι Λάνκα και τη Συρία. Ανάμεσά τους είναι και ένα κορίτσι καθώς ένα στα οκτώ παιδιά που έρχονται στη χώρα είναι γένους θηλυκού.

«Μερικά παιδιά βιώνουν ένα τεράστιο ψυχολογικό τραύμα», παρατηρεί. Οπως το παιδί από τη Σρι Λάνκα. Ο πατέρας του ανήκε στη λάθος μειονότητα, τους Ταμίλ, τους οποίους η κυβέρνηση είχε βαλθεί να εξοντώσει. Δεν φτάνει που σκότωσαν τους γονείς του, βασάνισαν και το ίδιο μέχρι που κατάφερε να διαφύγει για να σωθεί. Και γι' αυτό δέχτηκε ειδική φροντίδα. Φοβερά ξεσπάσματα θυμού εκδήλωνε για καιρό αφότου είχε πάει στο Βέλγιο και πια πήγαινε σχολείο και το παιδί από το Σουδάν, που το είχαν αναγκάσει να γίνει στρατιώτης. «Εξέφραζε με μεγάλη οδύνη την αδικία που είχε υποστεί, την απαγωγή του και τον εξαναγκασμό του να πάρει μέρος σε όλη αυτή τη βίαιη κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα του. Είχε εφιάλτες και χρειάστηκε μεγάλη βοήθεια για να ξεπεράσει την οργή του. «Γιατί εμένα;», αναρωτιόταν συνεχώς. Είχε ζήσει φοβερές καταστάσεις, που είναι δύσκολο να ανατρέψεις, και πώς να του μιλήσεις για το καλό όταν έχει βιώσει τον νόμο της ζούγκλας ότι ο δυνατός τα παίρνει όλα κάνοντας το κακό. Χρειάστηκε να περάσει αρκετός χρόνος μέχρι να αρχίσει να καταλαγιάζει μέσα του όλη αυτή η εμπειρία…».

Κάποια άλλα παιδιά, χωρίς οικογένεια πια, βρέθηκαν να ζουν στον δρόμο, όπως στην περίπτωση αυτών από το Μαρόκο και την Γκάνα. «Σε μερικές περιπτώσεις είναι τα ίδια τα παιδιά που αποφασίζουν να φύγουν από μόνα τους, σε ορισμένες τα διώχνουν. Κάθε φορά υπάρχει ένας πολύ σοβαρός λόγος ακόμη και για τις λάθος αποφάσεις», μας λέει η Κατερίνα.

Διακρίνει ακόμη τις κοινωνίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά διαφορετικά, δεν τα ρωτούν ποτέ τη γνώμη τους και δεν τους δίνουν τον λόγο.

Τις κοινωνίες στις οποίες τα παιδιά δεν έχουν φωνή. Κάπως έτσι, ύστερα από μια διαφωνία στο χωριό που πιθανώς να οδηγούσε σε βεντέτα με κινδύνους για τη ζωή του νεαρότερου μέλους της οικογένειας, το πήρε μια μέρα ο θείος του και το πήγε στην πρωτεύουσα για να το φυγαδέψει.

Θύμα βεντέτας

Χωρίς καν το παιδί να το γνωρίζει ή να προλάβει να αποχαιρετήσει τη μάνα του όπως επιθυμούσε αν το γνώριζε. Το Αφγανόπουλο πέρασε ενάμιση χρόνο στον δρόμο της φυγής και του πήρε σχεδόν έναν χρόνο για να καταλάβει τι είχε γίνει.

«Σήμερα είναι πιο Βέλγος και από τους Βέλγους. Εχει εκτιμήσει πάρα πολύ ότι εδώ τον αντιμετώπισαν με σεβασμό στην προσωπικότητά του, του ζητούσαν τη γνώμη του για διάφορα πράγματα, ενώ προηγουμένως δεν είχε ποτέ ρωτηθεί για τίποτα. Ομως αν δεν ρωτήσεις το παιδί τι θέλει, τι του αρέσει, δεν το βοηθάς να ενισχύσει την κριτική του ικανότητα και να μάθει να κάνει επιλογές», πιστεύει η συγγραφέας.

Λάθος επιλογές

Αλλά δεν έχουν όλα τα παιδιά μια επιτυχημένη πορεία στην καινούργια χώρα.

«Καμιά φορά οι λάθος επιλογές αναπαράγονται και άλλωστε δεν είναι εύκολο να ξεπεράσει ένα παιδί όλο αυτό το ψυχολογικό βάρος που κουβαλά», μας λέει με αφορμή την πορεία της μικρής από την Ουκρανία. «Η μητέρα της την άφησε όταν ήταν έξι χρονώ, για να έρθει στο Βέλγιο να δουλέψει ως ανεπίσημη μετανάστρια, εγκαταλείποντάς τη στον βίαιο σύζυγο. Η μικρή έκλεβε από τις τσέπες του πατέρα της για να ζήσει.

Πέντε χρόνια μετά, γυρίζει για να την πάρει μαζί της και τη φέρνει παράνομα στο Βέλγιο. Ο οδηγός του φορτηγού που τις μετέφερε, στον δρόμο τις βιάζει και τις ληστεύει.

Η μικρή έχοντας ένα βαρύ ιστορικό κακοποίησης και έλλειψης φροντίδας δεν καταφέρνει να κάνει τις σωστές επιλογές μεγαλώνοντας. Μπλέκει με λάθος φίλους και ναρκωτικά. Αν κάτι πάει στραβά από πολύ νωρίς, είναι δύσκολο να το βάλεις στον σωστό δρόμο…».