Παράσταση της Σύλβιας Λιούλιου απόψε στο Low Budget Festival
H νεαρή σκηνοθέτις ανέλαβε το δύσκολο και υπαινικτικό έργο του Ζαν-Λικ Λαγκάρς «Στο σπίτι περιμένοντας τη βροχή». Στάθηκε στη δύναμη των λέξεων, αναγνώρισε σ' αυτό ίχνη αρχαίας τραγωδίας, έκανε μια γερή δραματουργική επεξεργασία και στηρίχτηκε στις ηθοποιούς της Ιωάννα Παππά και Ελενα Τοπαλίδου
Της Εφης Μαρίνου
Το Low Budget Festival φέτος μιλά γαλλικά. Ανέθεσε λοιπόν τέσσερα γαλλικά έργα σε ισάριθμους σκηνοθέτες, τα οποία παρουσιάζονται στο γκαράζ του Ιδρύματος «Μιχάλης Κακογιάννης». Απόψε κάνει πρεμιέρα το έργο του Ζαν-Λικ Λαγκάρς «Στο σπίτι περιμένοντας τη βροχή» σε σκηνοθεσία Σύλβιας Λιούλιου.
Το έργο, ένας λεκτικός χείμαρρος στο στόμα γυναικών που βρίσκονται αντιμέτωπες με την αναμονή και τη διάψευση των ελπίδων τους, δεν ήταν καθόλου εύκολο στην προσπέλασή του τόσο στη δραματουργική επεξεργασία όσο και στη σκηνοθεσία του. Ο συγγραφέας δεν δίνει καμιά οδηγία για το πώς θα ειπωθούν τα πράγματα. Ολα στο κείμενο είναι κρυπτικά, ακόμα και οι παύσεις. Τις κωδικοποιεί μάλιστα με μεγάλα διαστήματα που αφήνει από γραμμή σε γραμμή.
«Στην αρχή έμοιαζε ακατόρθωτο» λέει η σκηνοθέτις. «Επαναλαμβανόμενες φράσεις, κανένας χαρακτήρας, καμιά οδηγία. Ο Κορμάν, στο αφιέρωμα που έγινε το Εθνικό Θέατρο για τον Λαγκάρς, διάβασε δύο μονόλογους από το έργο, ανάμεσά τους τον πρώτο «εσωτερικό μονόλογο» της μεγάλης αδελφής, όπως τον προσδιόρισε. Ο χαρακτηρισμός είχε ενδιαφέρον γιατί κι εμείς σ’ αυτή την προσέγγιση καταλήξαμε. Επρεπε να «τιθασεύσουμε» το κείμενο σε μια ανεκτή διάρκεια παράστασης, καθώς επίσης να καταφέρουμε να μεταδώσει στο κοινό κάτι καίριο σε σχέση με το νόημά του. Κρατήσαμε όμως με απόλυτη σοβαρότητα τον πυρήνα του έργου».
Κι αν στην παράσταση δούμε δυο γυναίκες, στο κείμενο μιλούν περισσότερες: η γιαγιά, η μητέρα και τρεις αδελφές. Ολες περιμένουν την επιστροφή του γιου, που είχε φύγει μακριά, εξόριστος κατ’ εντολή του πατέρα. Τώρα που εκείνος πέθανε, ο γιος μπορεί να γυρίσει. Ομως μόλις φτάσει στο κατώφλι, λιποθυμάει, καταρρέει στα πόδια των γυναικών, πεθαίνει.
«Τότε ανοίγει ο κρουνός της απελπισίας, των μάταιων ελπίδων και της προσμονής μέσα από την αφήγηση των δύο γυναικών» λέει η Σύλβια Λιούλιου. «Αναγνωρίζει κανείς οικεία πράγματα στους κραδασμούς των εσωτερικών μονολόγων, που έλκουν την καταγωγή τους και από την αρχαία τραγωδία. Αλλωστε όλα τα έργα του Λαγκάρς κινούνται μεταξύ ελπίδας και απελπισίας».
Το έργο δεν έχει δράση. Ούτε μετακινήσεις, ούτε αφίξεις, ούτε πλοκή. Παρατίθενται διάλογοι που η Σύλβια Λιούλιου απέδωσε δραματουργικά σε δώδεκα μονολόγους, οι οποίοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον ως μια «πρόβα» πένθους. Προσπαθούν επίμονα να βρουν τις κατάλληλες λέξεις για να χωρέσουν τον ανθρώπινο πόνο, αλλά αποτυγχάνουν αντιμέτωπες με την έννοια του προφορικού λόγου…
Οι γυναίκες δεν διαφέρουν χαρακτηρολογικά. Φέρουν στοιχεία από την καθεμιά μέσα στο έργο, ενώ συγχρόνως αποτυπώνουν την εξής μία: τη γυναίκα. Είναι γυναίκες που στέκονται στο κατώφλι μιας αστικής πόρτας για να υποδεχτούν εκείνον που θα έρθει ή για να ξεπροβοδίσουν εκείνον που φεύγει για πάντα. Ο συγγραφέας βάζει όλους τους πιθανούς ρόλους που μπορεί να διατρέξει μια γυναίκα στη ζωή της σε ρόλο πένθους. Να θρηνούν για έναν άνθρωπο που ακόμα δεν έχει πεθάνει.
«Αθροίζονται όλες οι σταγόνες της γυναικείας απελπισίας» λέει η Σύλβια Λιούλιου. «Είναι ακριβώς τόσες όσες χωρούν σ’ ένα σπίτι με γυναίκες που πενθούν για τον θάνατο ενός αγοριού – του μοναδικού στην οικογένεια. Πρόκειται για γραφή υψηλής ποίησης. Σ' αυτό σταθήκαμε: τη γλώσσα, τις λέξεις, τις έννοιες, τι σημαίνει η γυναίκα ως ποιητικό ον, ο άνθρωπος πάσχων. Μπορούμε να κατανοήσουμε το πένθος, την απώλεια, τη βάσανο της προσμονής σε σχέση με τις λέξεις και το αναμάσημά τους ,εσωτερικά και φωναχτά, όταν έχουμε μια τραυματική εμπειρία σε νοσοκομείο. Οταν αναζητούμε εμμονικά μια εξήγηση για να αντέξουμε το από εδώ και πέρα. Πόσες λέξεις χρειάζονται άραγε για να εκτονωθεί το πένθος για έναν αδερφό ή ένα γιο, έναν άντρα που τον περιμένεις αιώνες και που φτάνει «με τα μάτια του ποτέ ξανά ανοιχτά» μόνο και μόνο για να σε βυθίσει στην αέναη απουσία της ελπίδας;»
Μέσα στην ιδιαίτερα διαμορφωμένη συνθήκη του γκαράζ του Ιδρύματος Κακογιάννη η σκηνοθέτις και οι δύο ηθοποιοί (Ιωάννα Παππά, Ελενα Τοπαλίδου) κατάφεραν να δουλέψουν έτσι όπως τους αρέσει να γίνεται η δουλειά στο θέατρο. «Κάνοντας πρόβα και δραματουργία μαζί προσπαθούσαμε να αφαιρέσουμε κάθε έννοια υποκριτικής και να ακολουθήσουμε τα δυο πρόσωπα μέχρι το νήμα τερματισμού τους. Ολα αυτά υπάρχουν στην ατμόσφαιρα, δεν τα ψηλαφείς, τα αισθάνεσαι. Απέδωσε η συνεργασία με τις ηθοποιούς καθώς και με τη μουσική που συνομιλεί μαζί τους».
Η ελαφρά κατωφέρεια του γκαράζ αξιοποιήθηκε στην παράσταση, ενώ ελάχιστα στοιχεία, τα βασικά της αφήγησης, οργανώνουν τον σκηνικό χώρο: μια μικρή σκηνή κι ένα μικρόφωνο για την αφήγηση μιας ιστορίας. Τα κοστούμια των γυναικών έχουν χρώμα, δεν είναι μαύρα, όπως θα περίμενε κανείς.
INFO: Iδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης» (Πειραιώς 206, Ταύρος, τηλ.: 210-3418550). «Στο σπίτι περιμένοντας τη βροχή» του Ζαν-Λικ Λαγκάρς. Μετάφραση: Δημήτρης Φίλιας. Σκηνοθεσία-δραματουργική επεξεργασία: Σύλβια Λιούλιου. Κοστούμια: Βέρικο Μγκελάτζε. Παίζουν: Ιωάννα Παππά, Ελενα Τοπαλίδου. Παραστάσεις στις 17, 18, 19 και 20 Απριλίου. Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ.
