Ο Τζον Λε Καρέ για το πώς έγραψε τον «Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο»
Τι σημασία έχει που αρχές Μαΐου κυκλοφορεί το νέο μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ «Α delicate truth»; Από τη στιγμή που πλησιάζει η επέτειος των 50 χρόνων από το θρυλικό «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο», η οποία θα γιορταστεί με μια καινούργια έκδοση από τον Penguin την 1η Αυγούστου, όλη η περιέργεια του κοινού εκεί προσανατολίζεται. Εχει ακόμα απορίες. Γι' αυτό και ο συγγραφέας, παρ' όλο που θα συνοδεύσει τη νέα έκδοση με μια δική του εισαγωγή με τίτλο «Πενήντα χρόνια μετά», άρχισε ήδη να αρθρογραφεί και να ανοίγει όσα χαρτιά δεν είχε ανοίξει.
Δεν ξεχνάμε ότι όταν βγήκε το «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο» ο 30χρονος Λε Καρέ υποδυόταν τον διπλωμάτη στη βρετανική πρεσβεία της Βόνης. Στην πραγματικότητα ήταν ήδη για μια δεκαετία κατάσκοπος. Το μυστικό του, όπως γράφει στην «Γκαρντιαν», δεν το ήξεραν ούτε οι συνάδελφοί του. Αλλά επειδή «πολύ πριν ενταχθεί στις μυστικές υπηρεσίες είχε μια τάση προς τη λογοτεχνία», είχε ήδη γράψει με ψευδώνυμο δύο μυθιστορήματα, που για να κυκλοφορήσουν πήραν πρώτα έγκριση από τους ανωτέρους του. Το καινούργιο του, όμως, ήταν καθαρά κατασκοπευτικό. Πώς τα κατάφερε να το εκδώσει με τις ευλογίες των μυστικών υπηρεσιών;
Είναι απομυθοποιητικό. «Επειτα από μια μακριά και σε βάθος ανάλυση το ενέκριναν. Πραγματικά, δεν ξέρω πού θα είχα καταλήξει αν δεν το είχαν κάνει. Συμπέραναν, σωστά αλλά απρόθυμα, ότι το βιβλίο ήταν απόλυτα φανταστικό, ότι δεν είχε καμιά απολύτως σχέση με τις εμπειρίες μου και δεν αποτελούσε κίνδυνο για την υπηρεσία», γράφει ο Λε Καρέ. «Οταν, όμως, κυκλοφόρησε, όλοι οι αναγνώστες ήταν σίγουροι πως ό,τι έγραφα ήταν πραγματικό. Πόσες φορές πρέπει να το επαναλάβω; Υπάρχει καλύτερη απόδειξη ότι το μυθιστόρημα δεν είναι αυθεντική μαρτυρία από το γεγονός ότι επετράπη η κυκλοφορία του; Ποτέ δεν είχα κινδυνεύσει στη διάρκεια της υπηρεσίας μου. Η δουλειά μου με έκανε να πλήττω αφόρητα. Οταν έγινα διάσημος, ένας παλιός μου προϊστάμενος δήλωσε ότι η συνεισφορά μου στις μυστικές υπηρεσίες ήταν ασήμαντη – είχε δίκιο. Ενας άλλος χαρακτήρισε το μυθιστόρημά μου ως «τη μόνη επιχείρηση διπλού πράκτορα που πέτυχε ποτέ» – κάτι που βρήκα έξυπνο, αλλά ψέμα».
Πώς γράφτηκε, λοιπόν, αυτό το συναρπαστικό, αρχετυπικό κατασκοπευτικό μυθιστόρημα από έναν ασήμαντο γραφειοκράτη; «Ηταν το έργο μιας ξεροκέφαλης φαντασίας που έδεσε με την πολιτική αηδία και την προσωπική μου σύγχυση», γράφει ο Λε Καρέ. «Παρατηρούσα το Τείχος του Βερολίνου, προμαχώνα του Ψυχρού Πολέμου, να ανυψώνεται πάνω στις ακόμα ζεστές στάχτες του Παγκόσμιου, και δεν είχα καμιά αίσθηση μετάβασης από τον έναν πόλεμο στον άλλο. Για τις μυστικές υπηρεσίες Ανατολής και Δύσης ο Β' Παγκόσμιος ήταν απλώς ένας περισπασμός. Μπορούσαν επιτέλους να επιστρέψουν στον μόνο πόλεμο που αναγνώριζαν. Αυτόν που είχε ξεκινήσει με την επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917».
Επιμ. Β.Γεωργ.
