ΑΝΟΙΧΤΟ ΒΙΒΛΙΟ-ΒΙΒΛΙΟΣΤΑΤΗΣ

 

Του Κώστα Καβανόζη

 

Ολο και πιο συχνά τελευταία βλέπω κόσμο να διαβάζει στον Ηλεκτρικό. Μειονότητα βέβαια, αισθητή όμως πια. Κόσμο κλεισμένο στον εαυτό του.

 

Το να διαβάζεις –ασχέτως του τι, για να το πούμε κομψά– είναι μια πράξη αφεαυτής επαναστατική, υποστηρίζουν πολλοί. Η εξουσία φοβάται το διάβασμα. Είναι και πράξη μοναχική όμως. Προϋποθέτει την απομόνωση, το να αποτραβηχτείς απ’ τον έξω κόσμο και να προσλάβεις έτσι με όρους ατομικότητας το οποιοδήποτε ερέθισμα σου προσφέρεται. Και πού πάει η συλλογικότητα, πού πάει η επανάσταση τότε;

 

«Πετώντας στους εργάτες μυθιστορήματα», κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι μπορούν εξίσου με οποιονδήποτε προνομιούχο να προσεγγίσουν κι αυτοί τα υψηλά νοήματα που η λογοτεχνία τούς προσφέρει, τους εμποδίζουμε να στήσουν οδοφράγματα, υποστηρίζει ο Βρετανός θεωρητικός της λογοτεχνίας Terry Eagleton. Αλλά ο Γερμανός ζωγράφος και φωτογράφος του περασμένου αιώνα Wols, από την άλλη,

 

«Προτιμώ τον απελπισμένο που πλαγιάζει

 

σ’ ένα τσουβάλι κάτω απ’ το δέντρο

 

μ’ ένα μπουκάλι αγκαλιά

 

και κοιτάζει ψηλά

 

ώρες ατέλειωτες…»

 

δηλώνει απερίφραστα, σε μετάφραση Ε. Χ. Γονατά.

 

Ο Αμερικανός θεωρητικός Jonathan Culler, πάντως, επιχειρεί τη χρυσή τομή: «Η λογοτεχνία είναι η διάδοση του πολιτισμού και η καταγγελία του, εξίσου», γράφει στο βιβλίο του «Λογοτεχνική θεωρία» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2011). «Είναι τόσο το όχημα της (κυρίαρχης πολιτισμικά) ιδεολογίας όσο και εργαλείο για την εξάρθρωσή της», διευκρινίζει.

 

Ανεξάρτητα από όλα αυτά, η μειονότητα του Ηλεκτρικού εξακολουθεί να διαβάζει. Τι θα γινόταν, άραγε, αν αύριο μετατρεπόταν σε πλειονότητα;

 

Μεταξύ μας τώρα, δεν απέχει και πολύ το βιβλίο απ’ το μπουκάλι του Wols. Αλλά και τίποτε δεν μας εγγυάται ότι ο απελπισμένος που το κρατάει δεν θα βαρεθεί κάποια στιγμή να αγναντεύει με τις ώρες ψηλά. Και ότι δεν θα χαμηλώσει τότε τα μάτια του στο οδόστρωμα που τόσο καιρό αγνοούσε μπροστά απ’ το δέντρο του, πετώντας το με δύναμη πάνω στην άσφαλτο. Αναμμένο.