Της Μαριάννας Σκιαδά
Χάουαρντ Τζέικομπσον «Αστική ζωολογία». Μυθιστόρημα. Μετάφραση: Γιώργος – Ικαρος Μπαμπασάκης. Εκδόσεις Ψυχογιός, 2013, σελ. 430.
Ο Χάουαρντ Τζέικομπσον, ο βραβευμένος με το βραβείο booker το 2010 για το μυθιστόρημά του «The Finkler Question» και συγγραφέας τού «Zoo Time» («Αστική Ζωολογία», όπως κυκλοφορεί στα ελληνικά), εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα βρετανικά γράμματα το 1983 σε ηλικία 41 ετών, όταν δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα «Coming from behind». Ο Τζέικομπσον κατάφερε μέχρι το 1986, οπότε και κυκλοφορεί το τρίτο κατά σειρά μυθιστόρημά του με τίτλο «Redback», να καθιερωθεί ως συγγραφέας και να εκτιμηθεί τόσο από το κοινό όσο και από τους κριτικούς βιβλίου.
Κοινό χαρακτηριστικό όλων των μέχρι τώρα έργων του είναι η σάτιρα και το τρομερό παιχνίδι που κάνει με τις λέξεις. Λάτρης των λέξεων και των λογοπαιγνίων δημιουργεί μια γλώσσα ζωντανή και ρέουσα, στην οποία η κάθε λέξη μπορεί να σημαίνει δυο-τρία πράγματα ταυτόχρονα. Και αν η σάτιρα είναι το στοιχείο του, ο εβραϊσμός και το σεξ είναι οι εμμονές του. Για αυτές του τις εμμονές ήταν που τον χαρακτήρισαν Βρετανό Φίλιπ Ροθ και όταν το έμαθε απάντησε με το γνωστό του χιούμορ ότι εκείνος πάντως αισθάνεται «Εβραίος Τζέιν Οστιν».
Ο πρωταγωνιστής τού ανά χείρας τελευταίου του μυθιστορήματος δεν αποτελεί την εξαίρεση, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις εμμονές του Τζέικομπσον, μια που είναι ένας επιτυχημένος συγγραφέας εβραϊκής καταγωγής, ο Γκάι Εϊμπλμαν (Guy Ableman, το guy σημαίνει άνδρας, όπως επίσης και το man στο ableman, όπου το able σημαίνει ικανός). Ο Γκάι, εκτός από το να είναι ερωτευμένος με τις λέξεις, όπως και ο συγγραφέας που τον δημιούργησε, είναι επίσης ερωτευμένος με τη γυναίκα του Βανέσα, ποθεί όμως και τη μητέρα της Βανέσας, την Πόπι. Το να κάνει έρωτα με την Πόπι γίνεται για τον Γκάι μια βασανιστική έμμονη ιδέα.
Ανάλογες πάντως βασανιστικές εμμονές σεξουαλικού περιεχομένου είχαν πριν από αυτόν ο Φέλιξ τού «Act of Love», ο Φρανκ τού «No More Mr. Nice Guy», αλλά και ο Τομ από το «Peeping Tom», καθώς όλοι οι ήρωες του Τζέικομπσον διακατέχονται από κάπως ανορθόδοξες ερωτικές επιθυμίες που τους βασανίζουν αλλά και τους κρατούν σεξουαλικά ενεργούς. Σε όλα επίσης τα μέχρι τώρα μυθιστορήματα του Τζέικομπσον, οι εβραϊκής καταγωγής άνδρες πρωταγωνιστές μιλούν σε πρώτο πρόσωπο. Αυτή η πρωτοπρόσωπη αφήγηση ενίοτε ευθύνεται για το μονοδιάστατο κάποιων κεντρικών χαρακτήρων.
Ο Γκάι κινείται στον χώρο του βιβλίου της Βρετανίας, κάνει παρέα με εκδότες και άλλους συγγραφείς, έχει πρότυπο τον Ερνεστ Χέμινγουεϊ, πιστεύει ότι ένα μυθιστόρημα για να είναι καλό δεν θα πρέπει να έχει πλοκή, έχει γράψει ένα πολύ πετυχημένο μυθιστόρημα με τίτλο «Ποιος τον Πίθηκο;» και προσπαθεί να γράψει και να εκδώσει κάποιο καινούργιο, αλλά δεν τα καταφέρνει. Ο κόσμος του είναι ένας κόσμος στον οποίο οι σοβαροί εκδότες αυτοκτονούν, οι άνθρωποι «αδιάβαστοι πεθαίνουν από γάγγραινα των λέξεων», οι κριτικοί είναι άσχετοι, οι φεμινίστριες τον καταδιώκουν, αναγνώστες δεν υπάρχουν, η «Τύφλωση» του Κανέτι οφείλεται σε έκρηξη ενθέματος σιλικόνης κατά τον θηλασμό, η λογοτεχνία και τα βιβλία πεθαίνουν. Η σύγχρονη εποχή είναι η εποχή των κομπιούτερ, της τεχνολογίας και του θανάτου της μυθοπλασίας. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι τα μόνα βιβλία που ακόμα πωλούνται είναι αστυνομικά μυθιστορήματα με Σουηδούς ντετέκτιβ (το καρφί προορίζεται για τον Στιγκ Λάρσον), αυτά που αναφέρονται στη δυναστεία των Τυδώρ ( Χίλαρι Μαντέλ), μυθιστορήματα με βρικόλακες καθώς και εύπεπτα μελοδραματικά μυθιστορήματα σαν αυτά που γράφει ο ίδιος στο τέλος του βιβλίου.
Ο Τζέικομπσον σε αυτό του το μυθιστόρημα, που άρχισε να γράφεται πριν του απονεμηθεί το βραβείο booker, μέσω του Εϊμπλμαν τα βάζει με όλους και με όλα. Είναι οργισμένος και η οργή του είναι έκδηλη. Σ’ αυτήν την ξέχειλη οργή, που δεν καταφέρνει να δαμάσει, μπορεί να οφείλεται και η έλλειψη συνοχής που παρατηρείται στο πρώτο μέρος του βιβλίου. Παρ' όλο που το μυθιστόρημα είναι άνισο και σίγουρα όχι το πιο άρτιο του Τζέικομπσον, εντούτοις αρκετά σημεία του είναι πραγματικά εξαιρετικά, όπως η κορυφαία σκηνή του τέλους.
