Εκθεση της Δάφνης Αγγελίδου στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Η γνωστή εικαστικός, εκτός από τη ζωγραφική, «κόλλησε» και με την αρχαία τέχνη του ψηφιδωτού. Εκθέτει τη δουλειά της στο αίθριο του ΕΑΜ, τοπία, χωράφια και τους αγαπημένους της διαβάτες με τις ομπρέλες, ανάμεσα στα αρχαία αγάλματα και το ρωμαϊκό δάπεδο της Μέδουσας
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Τριάντα σύγχρονα ψηφιδωτά έργα δουλεμένα με τη βυζαντινή μέθοδο από τη Δάφνη Αγγελίδου, παίρνουν τις θέσεις τους στο αίθριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (ΕΑΜ). Τοποθετούνται ανάμεσα στα αρχαία αγάλματα και στο ρωμαϊκό ψηφιδωτό δάπεδο της Μέδουσας και συνομιλούν μεταξύ τους, επιβεβαιώνοντας τη διαχρονικότητα του ψηφιδωτού από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας.
Η αναδρομική έκθεση «Ψηφιδωτά του Σήμερα», με περισσότερα από 30 έργα όλων των διαστάσεων, θα ξεκινήσει στις 13 Μαΐου και θα εγκαινιαστεί επίσημα στις 18 του ίδιου μήνα στο πλαίσιο του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας των Μουσείων. «Είναι τοπία του μεσημεριού, χρυσαφένια χωράφια, καφενεία και φυσικά το θέμα που με απασχολεί: οι διαβάσεις και οι διαβάτες με τις ομπρέλες. Το αστικό περιβάλλον, δηλαδή, όπου κινούνται οι άνθρωποι και καλύπτουν τους εαυτούς τους με πολύχρωμες ομπρέλες», μας λέει η εικαστικός και επίκουρη καθηγήτρια στο Εικαστικό τμήμα της ΑΣΚΤ στο εργαστήριο ψηφιδωτού. Φοίτησε και η ίδια στη Σχολή, με δασκάλους τον Γιάννη Μόραλη, τον Δημήτρη Μυταρά και τον Γιάννη Κολέφα στο ψηφιδωτό. «Κόλλησα», μου άρεσε πολύ αυτό το μέσο. Χρειάζεσαι πάντα ένα πολύ καλό σχέδιο, γιατί το υλικό είναι άκαμπτο, δεν μπορείς να επέμβεις εύκολα και να το αλλάξεις, όπως στη ζωγραφική. Δουλεύεις κάθε φορά ένα μικρό κομμάτι και κρατάς στο μυαλό σου το σύνολο του έργου. Δεν είναι το ίδιο με τη ζωγραφική, λειτουργεί αποσπασματικά».
Ωστόσο, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, καθώς η κάθε ψηφίδα αντανακλά το δικό της χρώμα, ανάλογα με τον φωτισμό. Αφθαρτα στο πέρασμα των χρόνων, τα ψηφιδωτά που διασώζονται είτε τα περίφημα αρχαία δάπεδα της Πέλλας είτε τα βυζαντινά, που η λαμπρότητα του χρυσού κυριαρχεί στην επιφάνεια του έργου, σηματοδοτούν δύο μεγάλες περιόδους στον ελλαδικό χώρο. Τον 20ό αιώνα η αναβίωση του μέσου συνδέεται άμεσα με την αρχιτεκτονική.
«Μεγάλα ψηφιδωτά ενσωματώνονται σε προσόψεις, δάπεδα, μεγάλες επικαλύψεις κτιρίων. Η μοντέρνα τέχνη έχει ενσωματώσει όλα τα εκφραστικά μέσα. Οι καλλιτέχνες πλέον χρησιμοποιούν διαφορετικά υλικά, τα ψηφιδωτά παίρνουν τη μορφή του κολάζ, ενώ με τις μεγάλες επικαλύψεις στα κτίρια το μέσο ξαναβρίσκει τον μνημειακό του χαρακτήρα, όπως στη βυζαντινή τέχνη, αλλά με μοντέρνο τρόπο. Πρωτοπόρος είναι ο Γκαουντί, που έντυσε ολόκληρα κτίρια με πλακάκια και τεράστιες γλυπτικές επιφάνειες, όπως τα κωδωνοστάσια στη Σαγράδα Φαμίλια», λέει η Δάφνη Αγγελίδου.
Η ίδια δουλεύει τα έργα της με τη βυζαντινή μέθοδο. Μία μία οι ψηφίδες μπήγονται σε σοβά, ασβεστοκόνισμα ή «κουρασάνι», όπως ονομάζεται. Οι πολύχρωμες ψηφίδες προέρχονται από το εσωτερικό της πέτρας. Η καλλιτέχνιδα σπάει με υπομονή τις πέτρες που μαζεύει από παραλίες, ποτάμια και λίμνες. Με κατάλληλους κόφτες τις τεμαχίζει σε μικρούς κύβους και με τη «γιαπωνέζικη πένσα», ένα μικρό ειδικό εργαλείο, τους δίνει το τελικό σχήμα, ώστε να «θηλυκώνει» η μία μέσα στην άλλη στην επιφάνεια του έργου. Ετσι, δημιουργούνται οι ψηφίδες. Μαζί με μάρμαρα, υαλόμαζα, κεραμικά πλακάκια αποτελούν την πρώτη ύλη του ψηφιδωτού. «Οι πέτρες έχουν καταπληκτικά φυσικά χρώματα στο εσωτερικό τους. Κι επειδή δεν φθείρονται σαν υλικό, τα ψηφιδωτά διατηρούνται χιλιάδες χρόνια όπως τα έφτιαξαν οι τεχνίτες τους», καταλήγει.
Οσο για την έκθεση στο ΕΑΜ, «Μου κάνουν τρομερή τιμή να παρουσιάσουν εκεί τα έργα μου», λέει. «Ο χώρος είναι ιδανικός καθώς τα ψηφιδωτά θέλουν περιορισμένη πηγή φωτός, γιατί έτσι αντανακλάται η μαγεία τους».
«Ο κόσμος της Αγγελίδου είναι ένας κόσμος “στοιχειωμένος”. Ένας κόσμος σχεδόν υπερβατικός εν αναμονή μιας ενδεχόμενης εμφάνισης (σπίτια, τοπία, αγροτικά και εικαστικά), με έντονη την παρουσία της απουσίας. [...] Ακόμα και όταν η ανθρώπινη παρουσία είναι έκδηλη (διαβάσεις, διαβάτες), η κάλυψη κάτω από ομπρέλα καθιστά την παρουσία αυτή απουσία, μετατρέποντας τις ανθρώπινες μορφές σε τυποποιημένα ανδρείκελα. Τελικά, η Αγγελίδου θέτει την προβληματική της σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος, φυσικού και δομημένου, ως σκηνικού όπου κινούνται ανθρώπινες απρόσωπες φιγούρες, δηλωτικές της ταυτόχρονης παρουσίας και απουσίας τους», γράφει ο επιμελητής της έκθεσης Αντρέας Ιωαννίδης, ιστορικός τέχνης-αναπληρωτής καθηγητής της ΑΣΚΤ.
INFO: «Ψηφιδωτά του Σήμερα», Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Διάρκεια: 13 Μαΐου-31 Αυγούστου, τηλ.: 213-2144858.
