Ο Μασούντ Μπακσί μάς μιλά για την ταινία του «Μια αξιοπρεπής οικογένεια»
Γύρισε μια ταινία για να μιλήσει για τον πόλεμο Ιράν – Ιράκ. Ο ήρωάς του, αν και θρεμμένος με τις αξίες της Δύσης, αποφασίζει να μείνει στη χώρα του και να παλέψει για τη συνέχεια του πολιτισμού της. Το Ιράν είναι γι' αυτόν, όπως και για τον Μπακσί, μια χώρα σε κρίση, με ανθρώπους σε υπαρξιακό σταυροδρόμι. Προσπαθούν να αποτινάξουν τον συντηρητισμό του παρελθόντος, αλλά την ίδια στιγμή είναι έτοιμοι να αμυνθούν σε κάθε επίθεση
Της Λήδας Γαλανού
Ο Μασούντ Μπακσί μοιάζει πολύ με τον ήρωά του, τον Αράς, στην ταινία «Μια αξιοπρεπής οικογένεια», που αναδείχτηκε στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών του Φεστιβάλ Κανών: ενηλικιώθηκε και σπούδασε στη Δύση, αλλά το Ιράν είναι η πατρίδα του, στην πράξη και στην ψυχή. Με τον ίδιο τρόπο, ο Μπακσί προσπαθεί με το καινούργιο του φιλμ, το πρώτο στη μυθοπλασία μετά από μια σειρά ντοκιμαντέρ, να δώσει μορφή και προσωπικότητα σε μια χώρα γεμάτη αντιθέσεις, που προσπαθεί να χαράξει την πορεία της στον σύγχρονο κόσμο.
-Ποιος ήταν ο βασικός λόγος που γυρίσατε το «Μια αξιοπρεπής οικογένεια»; Φαίνεται να βγαίνει κυρίως από την ανάμνηση του πολέμου Ιράν – Ιράκ.
«Η ταινία παρακολουθεί έναν άνθρωπο που ανακαλύπτει κάτι για την οικογένεια και για το παρελθόν του. Εχει λείψει για ένα διάστημα 22 χρόνων, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει αποξενωθεί από την κουλτούρα του. Αντίθετα, η ιδέα του πολέμου του Ιράν, η ιστορία του αδελφού του, που θυσιάστηκε για τη χώρα του, τον απασχολεί έντονα. Ο βασικός λόγος για τον οποίο έκανα αυτήν την ταινία, ήταν ότι ήθελα να μιλήσω για τον πόλεμο. Ηταν μια τεράστια εμπειρία για μένα όταν ήμουν παιδί αλλά κι όσο μεγάλωνα. Οχι μόνο γιατί κράτησε οκτώ χρόνια, αλλά και γιατί άλλαξε τα πάντα στη ζωή μας. Οταν πήγα στην Ιταλία να σπουδάσω κινηματογράφο και είδα ότι ο κόσμος, ειδικά οι νέοι άνθρωποι, δεν είχαν ιδέα για τον πόλεμο Ιράν – Ιράκ, ταράχτηκα κι απόρησα. Υποφέραμε, σκοτώθηκαν πάρα πολλοί άνθρωποι κι επιπλέον απ’ αυτόν τον πόλεμο η Δύση επωφελήθηκε τρομερά. Δεν μπορούσα να καταλάβω πώς οι συμφοιτητές μου τον αγνοούσαν. Γι’ αυτό έβαλα τον ήρωά μου στην ταινία να μελετά την ιστορία της χώρας και να γράφει ένα βιβλίο με την έρευνά του, για να βρω ευκαιρία να μιλήσω γι’ αυτό το θέμα, να μεταδώσω το πώς διαμορφώνεσαι όταν ζεις σε μια χώρα που δέχεται επίθεση. Θέλησα να κάνω ό,τι μπορώ για να γνωρίσουν οι νέοι την Ιστορία μας, μέσα κι έξω από τη χώρα».
-Γιατί επιλέξατε ως κεντρικό ήρωα έναν Ιρανό που έχει μεγαλώσει στον δυτικό πολιτισμό;
«Το Ιράν είναι μια χώρα πολύ παλιά, σαν τη δική σας, είναι πανάρχαιοι πολιτισμοί. Τα τελευταία χρόνια έχει επανέλθει μια συζήτηση για έναν νέο πόλεμο στο Ιράν. Μια άσκοπη και παράλογη συζήτηση, γιατί οι Ιρανοί είναι πάντα έτοιμοι να αμυνθούν. Δεν έχουν άλλη επιλογή κι αυτό ισχύει για ολόκληρη την Ιστορία μας. Είναι, όπως και η Ελλάδα, ένα σταυροδρόμι, κι αυτό έχει εμπλουτίσει τον ιρανικό πολιτισμό, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται μονίμως σε κατάσταση απειλής. Γι’ αυτό και ο κεντρικός μου ήρωας αποφασίζει να μείνει στο Ιράν, για να προσπαθήσει να δώσει συνέχεια στον πολιτισμό του. Επρεπε να δημιουργήσω αρχικά μια αντίθεση, για να μπορέσει να ληφθεί αυτή η απόφαση».
-Το Ιράν δηλαδή ζει συνεχώς ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον;
«Το Ιράν είναι μια χώρα με 15 εκατομμύρια νέους ανθρώπους. Οσο κρατά τον σύνδεσμό της με το παρελθόν, ζει στο μέλλον, ζει με την εξέλιξη της τεχνολογίας, αλλά και των ιδεών. Μέσα σ’ αυτό εμπεριέχεται και η φιλοδοξία για χρήμα και επιτυχία (που εκπροσωπείται στην ταινία με τον ρόλο του ανιψιού), αλλά σε γενικές γραμμές αυτή είναι η εξαίρεση. Περισσότερο οι νέοι προσπαθούν ν’ αποτινάξουν τον συντηρητισμό του παρελθόντος. Τόσο οι άντρες, αλλά ειδικά οι γυναίκες, ο ρόλος και η ζωή των οποίων τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει σημαντικά. Στην ταινία ήθελα οι γυναίκες να εκπροσωπούν το καλό απέναντι στο κακό που ενσαρκώνουν κυρίως οι άντρες, ειδικά των παλαιότερων γενεών».
-Οι πολιτικές και οικονομικές κρίσεις ενισχύουν τη δημιουργικότητα;
«Φυσικά. Γιατί όταν βρίσκεσαι σε μια δύσκολη κατάσταση είσαι σε μεγαλύτερη εγρήγορση, πιο ευαίσθητος στα πράγματα που συμβαίνουν γύρω σου, απ’ όταν είσαι σπίτι, άνετα κι ωραία, με χρόνο και χρήμα στη διάθεσή σου. Η δυσκολία σού δίνει δύναμη κι ένα στόχο για να μη χαθείς. Γι’ αυτό και πολλές φορές οι πρώτες ταινίες σκηνοθετών είναι οι πιο δυνατές της καριέρας τους: έχουν την ανάγκη να επιβληθούν, να τα καταφέρουν».
-Είναι μονόδρομος το πολιτικό σινεμά για έναν δημιουργό που ζει σε μια χώρα σε κρίση;
«Είναι ενδιαφέρον αυτό που λέτε, γιατί εγώ δεν βλέπω ποτέ το σινεμά μου ως “πολιτικό”. Θεωρώ ότι μ’ αυτήν την ταινία έκανα ένα θρίλερ, έστω ένα κοινωνικό δράμα. Οι ταινίες που αγαπώ είναι τα ιταλικά οικογενειακά δράματα και το γαλλικό σινεμά, κυρίως της nouvelle vague. Οπότε, θέλησα να κάνω μια κοινωνική ταινία, αλλά καταλαβαίνω ότι τοποθετώντας την στην πραγματικότητα του σύγχρονου Ιράν παίρνει μια πολιτική χροιά από το περιβάλλον όπου διαδραματίζεται. Ομως μ’ ενδιαφέρει περισσότερο η κουλτούρα, ο πολιτισμός των ανθρώπων, απ' ό,τι ο πολιτικός λόγος».
-Τι θα λέγατε στους Ελληνες που θα δουν την ταινία;
«Ελπίζω να θελήσουν να γνωρίσουν καλύτερα τη χώρα μου, χωρίς να βιαστούν να την κρίνουν. Να μη μείνουν στην εικόνα του Ιράν, όπως την αντιλαμβάνονται από τα media. Μια ταινία, όπως και κάθε έργο τέχνης, σου δίνει μια πολύ ευρύτερη πλατφόρμα για να μελετήσεις τους ανθρώπους και τις πράξεις τους! Αν οι θεατές βγουν από την αίθουσα με ερωτήματα στο μυαλό τους, θα είμαι ευτυχισμένος, γιατί μετά θα προσπαθήσουν να βρουν τις απαντήσεις. Οι ειδήσεις, η επικαιρότητα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είναι ένας πολύ περιορισμένος τρόπος να συστήσεις έναν ολόκληρο πολιτισμό. Ενα συμβάν δεν εμπεριέχει ολόκληρη την αλήθεια ενός λαού. Η Ελλάδα δεν είναι μόνο πορείες ενάντια στα μνημόνια. Είναι πολλά ακόμα πράγματα, ένας πολύ πλούσιος πολιτισμός που τώρα περνά μια πολύ δύσκολη περίοδο».
* H ταινία βγαίνει σήμερα στις αίθουσες
