Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ
Πώς η πανίσχυρη τη δεκαετία του ’70 οργάνωση έφτασε στη σημερινή παρακμή
Του Νίκου Σβέρκου
Τέκνο της παράδοσης που επιβάλλει διεθνή και διεθνιστικό συντονισμό των εργατικών κομμάτων, η Σοσιαλιστική Διεθνής ιδρύθηκε στη Φρανκφούρτη τον Ιούλιο του 1951. Ωστόσο, η ιστορία της κρατά ήδη από τη Δεύτερη Διεθνή, που ιδρύθηκε το 1889.
Μετά από 26 χρόνια ύπαρξης, οι θέσεις των κατά τόπους κομμάτων σχετικά με τη συμμετοχή στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο προκαλούν ρήγμα στις τάξεις της Διεθνούς. Συγκεκριμένα, στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1915, στο Συνέδριο για την Ειρήνη του Zimmerwald της Ελβετίας, το διεθνές κίνημα χωρίζεται στα δύο, με τα επαναστατικά κόμματα υπό την ηγεσία του Λένιν να διαμορφώνουν σε κλίμα εσωτερικών ανταγωνισμών την «αριστερή πτέρυγα» απέναντι στα σοσιαλδημοκρατικά που απέρριπταν την επαναστατική προοπτική.
Το γεγονός που άλλαξε τον κόσμο, η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και η θέση αρκετών κομμάτων ενάντια στην τακτική και τη στρατηγική της, ήταν το καθοριστικό σημείο για να χωρίσουν μια και καλή οι δρόμοι ανάμεσα στα κομμουνιστικά και τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα.
Στους κόλπους της Σοσιαλδημοκρατίας οι διενέξεις ωστόσο παρέμεναν, με αποτέλεσμα το 1919 να υπάρχουν δύο διεθνείς οργανώσεις σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Η Διεθνής Σοσιαλιστική Επιτροπή, στην οποία συμμετείχε από την Ελλάδα η «Φεντερασιόν», ευελπιστεί να κρατήσει την παράδοση των συμπερασμάτων του Συνεδρίου του Zimmerwald, αλλά αποδεικνύεται βραχύβια και αποστεώνεται, ενώ η Διεθνής Εργατική Ενωση Σοσιαλιστικών Κομμάτων, που αποτελούνταν από 10 κόμματα και «τάσεις», επιθυμεί να είναι ουδέτερη ανάμεσα σε σοσιαλδημοκράτες και κομμουνιστές.
Οι δύο διεθνείς οργανώσεις σχηματίζουν το 1923 την Εργατική και Σοσιαλιστική Διεθνή, που αποτελείται πλέον από σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα από 38 χώρες. Οι εντάσεις ωστόσο δεν λείπουν και εκεί, με κυρίαρχο το ζήτημα των αποικιών, ενώ οι εντάσεις με την Κομμουνιστική Διεθνή εντείνονται ως αντικατοπτρισμός των εντάσεων σε εθνικό επίπεδο.
Μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τον χωρισμό των «ζωνών επιρροής» ιδρύεται το διάδοχο σχήμα της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Πυλώνες της αποτελούν το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας και οι Εργατικοί της Βρετανίας, με τον Μόργκαν Φίλιπς να αναλαμβάνει τα ηνία της.
Η πορεία της Σοσιαλιστικής Διεθνούς ακολουθεί φυσικά την πορεία της Σοσιαλδημοκρατίας ως εναλλακτική της ισορροπίας σε διεθνές επίπεδο ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις. Η μεγαλύτερη «άνθησή» της παρατηρείται τη δεκαετία του 1970, όταν επαναστατικά κινήματα από τη Λατινική Αμερική εντάσσονται στις τάξεις της, καταθέτοντας «εχέγγυα» νομιμότητας στη διεθνή κοινότητα, ενώ την ηγεσία της αναλαμβάνει ο εμβληματικός για την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία, πρώην καγκελάριος, Βίλι Μπραντ.
Ωστόσο, η ιδεολογική και πολιτική πορεία της Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη και τον κόσμο αποδυναμώνει τη Σοσιαλιστική Διεθνή και την περιορίζει στον εθιμοτυπικό της ρόλο. Χαρακτηριστικά σημεία αυτής την εξασθένισης ήταν η δεξιά και νεοφιλελεύθερη στροφή των Βρετανών Εργατικών και των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών.
Τελευταία «πράξη» στην πτώση της ήταν η «αραβική άνοιξη», που οδήγησε στη διαγραφή των κομμάτων του Μουμπάρακ στην Αίγυπτο και του Μπεν Αλι στην Τυνησία από τις τάξεις της Διεθνούς. Ωστόσο δεν ήταν τα μοναδικά που εκδιώχθηκαν λόγω των πρακτικών τους. Η πολεμική κρίση του 2010 στην Ακτή Ελεφαντοστού και το πραξικόπημα του 2006 στα Νησιά Φίτζι οδήγησαν στην απομάκρυνση των αντίστοιχων κομμάτων από τη Διεθνή, αλλά και στην περαιτέρω απαξίωση του ρόλου της.
