Εκθεση φωτογραφιών του Ανδρέα Εμπειρίκου στο «Τhe Box»
Λήψεις με ανθρωποκεντρικό περιεχόμενο βγήκαν από το αρχείο του ποιητή της «Υψικαμίνου», που ήταν δεξιοτέχνης, μανιακός και λεπτολόγος και με τον φακό
Της Παρής Σπίνου
Οραματιστής ποιητής, πεζογράφος, ψυχαναλυτής, ο Ανδρέας Εμπειρίκος υπήρξε και ποιητής του φακού, με άρτια, μάλιστα, τεχνική κατάρτιση. «Τις φωτογραφίες -έργο των χειρών του- τις έφερνε σε πέρας με τη δεξιοτεχνία και την επιμονή μανιακού», αναφέρει ο στενός φίλος του Οδυσσέας Ελύτης. Ιδιαίτερα λεπτολόγος, επιζητούσε το ιδανικό αποτέλεσμα: «Ο Εμπειρίκος, μανιώδης φωτογράφος, έχει απαθανατίσει τις αποβιβάσεις (των επιβατών από τα πλοία), σε μερικές καλλιτεχνικότατες φωτογραφίες», σημειώνει ένας άλλος φίλος του, ο Δ.Ι. Πολέμης.
Εκτός όμως από τα τοπία της αγαπημένης του Ανδρου φωτογραφίζει και πρόσωπα, καθημερινά στιγμιότυπα, εικόνες δρόμου. Αυτές οι λήψεις με ανθρωποκεντρική ματιά κυριαρχούν στην έκθεση «Ο φακός του Ποιητή-φωτογραφίες από το αρχείο του Ανδρέα Εμπειρίκου», που εγκαινιάζεται σήμερα στον χώρο τέχνης The Box, σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Αγρα» και τον γιο του, Λεωνίδα Εμπειρίκο. H επιλογή του υλικού χρονολογικά καλύπτει όλο το φάσμα της φωτογραφικής δράσης του ποιητή και η αναπαραγωγή έγινε από πρωτότυπες εκτυπώσεις του αρχείου Εμπειρίκου.
Πρωτοπόρος για την εποχή και σε αυτόν τον τομέα, ο δημιουργός της «Υψικαμίνου» αποδεικνύεται διαχρονικός καθώς αναζητά το διαφορετικό μέσα στο οικείο. Ο φακός του τριγυρίζει ανάμεσα στους επιβάτες που χαλαρά απολαμβάνουν το ταξίδι τους στο πλοίο, εντοπίζει μια αποκαμωμένη ταξιδιώτισσα, μετακινείται σε γυναίκες που φορούν μαντίλια, σκύβουν από τα παράθυρα, ακολουθεί τα παιδιά στην αμμουδιά, τους λουόμενους που απολαμβάνουν τον ήλιο αλλά και τον καφέ τους σε παραδοσιακά καφενεία.
«Μια φωτογραφία ζει, έχει ολόκληρη δική της δράσι, συνυφασμένη με τη ζωή του θεατή, όπως ένα φλουρί, ένα κρύσταλλο, ή ένα γάντι», πίστευε ο ποιητής, που φωτογραφίζει με οργάνωση, εντατικά αλλά και ευκαιριακά στον δρόμο, χωρίς να τον απασχολούν οι κοινωνικές τάξεις ή οι ηλικίες. Γέροντες με βαθιές ρυτίδες, άντρες του μόχθου, γυναίκες με παιδιά, κορίτσια που παίζουν στα νησιώτικα σοκάκια ή στρίβουν στα καλντερίμια μπαίνουν στο κάδρο του. Βεβαίως οι παιδίσκες είναι η εμμονή του. Αλλοτε φλερτάρουν με τον φακό του, άλλοτε χαμογελούν αμήχανα, με συστολή. Ο Ελύτης γράφει χαρακτηριστικά για το πάθος του Εμπειρίκου: «Από τον Ιούλιο του 1954, στην Πάρο, κει που προχωρούσαμε το καταμεσήμερο μες στα στενά, είδαμε να μας έρχεται απ' αντίκρυ μ' ελάχιστο ρούχο μια ξανθή παιδούλα θα 'λεγες μόλις βγαλμένη από τον Ομηρο, μια σωστή «Ιρις Αγγελέουσα», που τσακίστηκες να την φωτογραφήσεις αλλά σου ξέφυγε. «Είναι σαν την έμπνευση» μου είπες. «Δεν την προλαβαίνεις δυστυχώς πάντοτε»».
Ο Εμπειρίκος ήταν συλλέκτης φωτογραφικών μηχανών, είχε επαγγελματικό εξοπλισμό και παράλληλα παρακολουθούσε τις τεχνικές εξελίξεις. Μάλιστα το πάθος του για τη φωτογραφία παραλίγο να τον μπλέξει σε περιπέτειες. Tον Δεκέμβριο του 1962 στο ταξίδι του στην τότε Σοβιετική Ενωση συνελήφθη στην Οδησσό ως ύποπτος, επειδή φωτογράφιζε τα περίφημα σκαλιά του θωρηκτού Ποτέμκιν. Ευτυχώς τα καλά ρωσικά του τον έσωσαν.
Οσο ζούσε έκανε μόνο μια ατομική έκθεση με τις φωτογραφίες, το 1955 στην αίθουσα Ιλισός. Ωστόσο, υπήρχαν αρκετές αναφορές στα έργα του, όπως σημειώνει ο Δημήτρης Καλοκύρης: «Το 1960, στο ποίημά του «Ο Φωτοφράκτης», από τη συλλογή Οκτάνα, εμφανίζεται ένας φακός με απίστευτον φωτοφράκτη που αρπάζει την πιο γρήγορη στιγμή και «την απλώνει στην επιφάνεια μιας πλάκας λείας, ευαισθησίας εξαισίας». Ακόμα στο βιβλίο του «Αργώ ή Πλους αεροστάτου» που πρόσφατα κυκλοφόρησε από την «Αγρα» περιγράφει «μια υπέροχη σκηνή όπου μία ευαίσθητη 'δεκαπενταέτις κόρη πελιδνοτάτη' εκλαμβάνει την διαδικασία μιας αναμνηστικής φωτογράφισης ως εκτέλεση και παθαίνει κρίση. Εξάλλου, ένας «κομψώς ενδεδυμένος επιβάτης» του Μεγάλου Ανατολικού είναι ο διάσημος Παρισινός «εξ επαγγέλματος φωτογράφος, ο λάγνος Λουδοβίκος Νουμπάρ»…».
INFO: Τhe Box (Δορυλαίου 12, πλ. Μαβίλη, τηλ. 2106463788). Διάρκεια μέχρι 30/5. Παράλληλα θα παρουσιαστούν τα νέα βιβλία των εκδόσεων Αγρα: Ανδρέας Εμπειρίκος «Τα χαϊμαλιά του έρωτα και των αρμάτων», εισαγωγή-επιμέλεια Γιώργης Γιατρομανωλάκης (20/5). Δημήτρης Καλοκύρης «Τα σύνεργα της πλοιαρχίας ήτοι Η Αλλη Οχθη του Ανδρέα Εμπειρίκου» (27/5).
