Χρονογράφημα
Του Πέτρου Μανταίου
Δύσκολοι καιροί, μόνο που τότε ήμασταν νέοι! Η φράση χωράει παντού, σε κάθε εποχή… Μόνο που τότε ήμασταν νέοι κι αλλιώς καταστάλαζαν τα πράγματα μέσα μας. Νέος έχεις πάντα καιρό κι έχεις, πρώτη τιμητική θέση στην παράσταση, την ελπίδα για το αύριο που πάντα, για κάποια χρόνια, είναι αύριο. Ωσπου ξημερώνει –ξαφνικά καταλαβαίνεις ότι ξημέρωσε– ένα σήμερα, που κάνει το αύριο του χθες, ανάμνηση που όλο και θαμπώνει…
Μάιος 1971. Χούντα… στη διαπασών! Τρεις επιχειρηματίες-εκδότες, Νίκας-Τεγόπουλος-Κρανιώτης, τολμούν ελληνική έκδοση της μεγάλης αμερικανικής εγκυκλοπαίδειας Μπριτάνικα. Το εγχείρημα –σχεδόν απίστευτο για όσους γνώριζαν από εκδοτικά– διευθύνει ο γνωστός δημοσιογράφος, στενός φίλος του Καραμανλή προδικτατορικά, Κώστας Τριανταφυλλίδης (το… διαβατήριο, που λέγαμε τότε!), άνθρωπος παθιασμένος με τη γλώσσα, λεξικομανής περισσότερο από τον αστυνόμο Χαρίτο του Μάρκαρη∙ ίσως καθόλου τυχαίο, αφού και ο Τριανταφυλλίδης και ο Μάρκαρης έρχονται από την Πόλη!
Συνεργάτες, το πλείστον αντιδικτατορικοί, παυμένοι ή διωγμένοι από τις δουλειές τους (εφημερίδες, ερευνητικά κέντρα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, πανεπιστήμια, στρατός!), κάποιοι με θητεία σε εξορίες και φυλακές, όμως από επαγγελματική κατάρτιση, ό,τι καλύτερο υπάρχει τότε στην Ελλάδα για ένα τόσο φιλόδοξο εγχείρημα. Που δεν ευοδώθηκε τελικά. Απλώς, μετά από χρόνια, συγχωνεύτηκε σε άλλη μορφή∙ άλλο ζήτημα… Υπήρχαν όμως και νέοι, μαθητευόμενοι, τα «παιδιά», 20 έως 30 χρόνων, για τους οποίους η Μπριτάνικα ήταν σπουδή στη γλώσσα και την οργάνωση γραφής ανεκτίμητη. Ανατρέχω εν συντομία (ασφαλώς κάποιοι θα διαφύγουν και συγγνώμη…): Θανάσης Καρτερός, Χρήστος Τσαγκαρίδης, Χρήστος Καρούζος, Χρήστος Βαλαβανίδης, Μαριάννα και Κατερίνα Χαλκιά, Γιάννης Χάρης (ξανασυμπέσαμε μετά από… τόσα χρόνια στην «Εφ.Συν.»), Κική Σκάρα, Γιώργος Μώρος (συμμαθητές από το Γυμνάσιο!), Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Ζωή Ρίγκα…
Ανάμεσά μας και ο Λευτέρης Βογιατζής, που τον αποχαιρέτησε πρόσφατα το ελληνικό θέατρο και το ελληνικό ήθος στην Τέχνη. Ενθουσιώδης. Στο γραφείο στην Μπριτάνικα απήγγελλε μονολόγους για χάρη λιγοστών συνομήλικων συνάδελφων. Υπόκλιση…
