ΘΕΑΤΡΟ
Μια θεατρική ομάδα νεαρών φυλακισμένων συμμετείχε στο Φεστιβάλ Εφηβικού Θεάτρου της Στέγης
Παρακολουθήσαμε την παράσταση «Επιστροφή» στο Κατάστημα Κράτησης Νέων του Αυλώνα. Υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου, μας θύμισε τη συγκλονιστική ταινία «Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει» των αδελφών Ταβιάνι, που κινηματογράφησαν κρατούμενους στη φυλακή Ρεμπίμπια της Ρώμης να παίζουν Σέξπιρ
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
«Με το θέατρο ξεχνάμε ότι είμαστε φυλακή. Μαθαίνουμε να κάνουμε τα πρώτα μας βήματα, γιατί μέχρι τώρα δεν ξέραμε πώς να βαδίσουμε» – Χουσεΐν, 21 ετών
«Εχω πάθει την πλάκα μου. Πρώτα είδα πρόβες και μετά άρχισα να συμμετέχω στην ομάδα. Με βοηθάει πολύ το θέατρο, στη φυλακή είναι δύσκολα. Πώς μπορείς να κοιμηθείς με κλειδωμένες πόρτες;» – Δημήτρης, 20 ετών.
«Με το θέατρο νιώθω όπως όταν είμαι έξω. Ξεχνάω τη φυλακή. Φυσικά και θα συνεχίσω» – Μάριος, 21 ετών.
«Κάνει καλό στην ψυχή μας. Νιώθουμε πιο ελεύθεροι. Στο έργο αποτυπώνουμε τις σκέψεις μας» – Σερκάν, 23 ετών.
Ο Σερκάν, από τα πιο παλιά μέλη της Θεατρικής Ομάδας του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων του Αυλώνα (ΕΚΚΝΑ), δεν έφυγε το Σάββατο με άδεια, όπως ο Αλέξης και ο Σπύρος, για να παρουσιάσουν πρώτη φορά σε κοινό μη κρατουμένων την αποκαλυπτική τους παράσταση «Επιστροφή». Το δεύτερο θεατρικό έργο της ομάδας, που ίδρυσε και διευθύνει εθελοντικά εδώ και τρία χρόνια ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Στάθης Γράψας, συμμετείχε στο 3ο Φεστιβάλ Εφηβικού Θεάτρου που διοργάνωσαν (17–19 Μαΐου) η ομάδα Grasshopper και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Ηταν η πρώτη γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στην κοινωνία και στους έγκλειστους ανήλικους της θεατρικής ομάδας. Προέρχονται από διαφορετικές χώρες, ανάμεσά τους και Ελληνες. Οι περισσότεροι δεν βίωσαν παιδική ηλικία. Κι αυτή είναι ίσως η πρώτη τους επαφή με τους κώδικες και τη γλώσσα του θεάτρου.
Η υποδοχή
Πρωί Σαββάτου δύο πούλμαν με επισκέπτες περνούν το άδυτο της φυλακής Αυλώνας, όπου ζουν 400 παιδιά από 15 έως 21 ετών. Αφήνουν ταυτότητες και κινητά στην πύλη. Περνάνε σχεδόν σιωπηλά μια μια τις σιδερένιες πόρτες και τους διαδρόμους για να βρεθούν στο προαύλιο, δυστυχώς, χωρίς μια σκιά, παγκάκια, ένα κιόσκι.
Τα κάγκελα των κελιών, αριστερά. Ανεμίζουν εφηβικά μπλουζάκια, κουβέρτες, αθλητικά παπούτσια, ταξιδιωτικοί σάκοι, σεντόνια. Πίσω τους κεφάλια δίπλα δίπλα φωνάζουν, σφυρίζουν, χαιρετούν τους επισκέπτες. Δεξιά, στους τείχους της αυλής, τα γκραφίτι που έφτιαξαν Καλοτεχνίτες φοιτητές. Μια τεράστια Paradise παραλία, ο Μπομπ Μάρλεϊ, οι αδελφοί Ντάλτον και μια σεξοβόμβα του Μανάρα, ένα τεράστιο κύμα που ξεσπάει, ένα χέρι που σφίγγει το συρματόπλεγμα. Κι από πάνω, οι πολλές σειρές αληθινών.
«Οταν έγινε η πρόταση από τον Στάθη Γράψα, με συμπαραστάτη τον διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου μας Νίκο Αρμένη, δεν περιμέναμε ότι θα μετέχουν τα παιδιά και τέτοια επιτυχία. Μέσα σε τρία χρόνια έχουν εξελιχθεί. Η παρουσία σας σήμερα είναι σημαντική. Τους δίνει δύναμη η επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Είμαστε υπέρμαχοι μιας ανοιχτής φυλακής. Να τους βοηθήσουμε να πετάξουν τα δεκανίκια, να τους δώσουμε φτερά» είπε στο καλωσόρισμα η Μαρίνα Μπούκη, διευθύντρια του ΕΚΚΝΑ, έχοντας δίπλα της τον Νίκο Αρμένη.
Η παράσταση
Οι θεατές κινούνται όρθιοι σε ένα χώρο που οριοθετείται από μια λευκή αυτοκόλλητη κορδέλα. Τα φώτα σβήνουν. Η μαύρη κουρτίνα τραβιέται μαλακά κι αποκαλύπτει το ανθρώπινο γλυπτό των κορμιών, που κοιμούνται στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο, σε μια τριώροφη σιδερένια κατασκευή. Ντυμένοι στα μαύρα και πασπαλισμένοι με λευκή πούδρα μοιάζουν σαν εικαστικό έργο.
Το κοινό τούς παρατηρεί για πολλή ώρα στην ίδια θέση κάτω από τους ήχους της υποβλητικής μουσικής του Σταύρου Γασπαράτου. Αργά, πολύ αργά, ρυθμικά και με καλοδουλεμένες κινήσεις ακριβείας τα σώματα ένα ένα ξεδιπλώνονται, κινούνται, μέχρι που το δυνατό φως χτυπάει τα πρόσωπά τους. Τρίβουν τα μάτια, τα ανοίγουν, σηκώνονται, μπαίνουν μέσα από τη λευκή κορδέλα, ανάμεσα στους θεατές, κατευθύνονται προς το φως, φτάνουν σε μια λευκή δεξαμενή με νερό. Βουτούν τα χέρια τους, δισταχτικά στην αρχή, αχόρταγα στη συνέχεια, βρέχουν τα πρόσωπά τους, παίζουν ο ένας με τον άλλον. Επιτέλους αρχίζουν να χαμογελούν και η μουσική ζωντανεύει. Δυνατή, ευδαιμονική.
Πετούν τις μαύρες μπλούζες, ορμούν στη σκηνή κι αρχίζουν να χορεύουν break dance. Η μουσική δυναμώνει κι ο χορός τους γίνεται λυτρωτικός. Καλογυμνασμένα κορμιά, όλα με τατουάζ, με κυρίαρχο το σύμβολο του σταυρού σε διάφορες αποδόσεις, μια αράχνη, ένα αστέρι, το όνομα της μάνας ή της αγαπημένης.
Ολα σταματούν απότομα με το άκουσμα μιας σειρήνας. Δύο από τους συντρόφους συνεχίζουν ένα παραληρηματικό χορό, ενώ οι υπόλοιποι προσπαθούν να τους συγκρατήσουν. «Ελα Σερκάν… ηρέμησε, δεν πειράζει» είναι τα μόνα λόγια που ακούγονται. Κατεβαίνουν από τη σκηνή, φορούν λευκές μπλούζες που παίρνουν από τα χέρια των θεατών κι επιστρέφουν στη σιδερένια σκηνή, εκεί που τους είδαμε για πρώτη φορά. Κάποιοι άλλοι πλέον έχουν πάρει τις θέσεις τους εκεί. Ενας προχωράει προς το μέρος τους. Τους χαϊδεύει απαλά στο κεφάλι. Συμπαράσταση, αλληλεγγύη, κατανόηση. Ο ίδιος περνάει στη φωτεινή πλευρά. Δύο άλλοι δεν τα καταφέρνουν, βρίσκονται πάλι στη σκοτεινή. Ενας σώζεται τελευταία στιγμή από τους συντρόφους του. Κάποιος άλλος μένει μόνος επάνω στη σκηνή με γυρισμένο το κεφάλι προς τον τοίχο. Η κουρτίνα κλείνει μαλακά και πάλι. Ξεσπάει ένα εγκάρδιο παρατεταμένο χειροκρότημα.
Η παράσταση «στήθηκε επάνω στις εμπειρίες και στις σκέψεις των παιδιών. Μεταφέρει μηνύματα και τα βιώματά τους από τη φυλακή. Στο τέλος οι περισσότεροι καταφέρνουν να σωθούν, ένας μένει μόνος του μακριά, κάποιοι άλλοι περνούν πάλι στη σκοτεινή πλευρά. Είναι ένα έργο με προσωπικά στοιχεία και συμβολικό χαρακτήρα» είπε στο τέλος ο σκηνοθέτης Στάθης Γράψας. Βοηθός του ο ηθοποιός Γιώργος Δάμπασης.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας έδειξε από την αρχή ενδιαφέρον για την παράσταση, την οποία και παρακολούθησε στην ειδική προβολή στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών το βράδυ του Σαββάτου.
