ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Αποσπάσματα από το νέο βιβλίο του Θανάση Διαμαντόπουλου για τον Κώστα Μητσοτάκη «Το πορτρέτο ενός ηγέτη – Από την ιστορία του Μητσοτάκη στον Μητσοτάκη της Ιστορίας»

Του Δημήτρη Κουκλουμπέρη

Αγνωστες πτυχές της μακρόχρονης πολιτικής διαδρομής του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και στιγμιότυπα των προσωπικών στιγμών και της καθημερινότητάς του αποκαλύπτει ο Θανάσης Διαμαντόπουλος μέσα από το βιβλίο του με τίτλο «Το πορτρέτο ενός ηγέτη, Από την ιστορία του Μητσοτάκη στον Μητσοτάκη της Ιστορίας» (εκδόσεις Πατάκη), αποσπάσματα του οποίου προδημοσιεύει σήμερα η «Εφ.Συν.».

Τα 25 χρόνια γνωριμίας του με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη δίνουν την ευχέρεια στον Θανάση Διαμαντόπουλο, καθηγητή στο Πάντειο και βιογράφο του πρώην πρωθυπουργού και επίτιμου προέδρου της Ν.Δ., να μεταφέρει στο χαρτί μνήμες και σκέψεις αναφορικά με τις απόψεις του για θέματα που προκαλούν, όπως η θανατική ποινή, και τις σχέσεις του με εσωκομματικούς του αντιπάλους, όπως ο αείμνηστος Γεώργιος Ράλλης.

Ξεχωρίζει ακόμη η περιγραφή της πολιτικής του τοποθέτησης εντός της Ν.Δ. με τον Μητσοτάκη να αυτοπροσδιορίζεται ως κεντρώος, παρά τη συνύπαρξή του με ακροδεξιούς και βασιλόφρονες, ενώ την προσοχή του αναγνώστη κεντρίζουν αποσπάσματα γύρω από τη δράση του μέσα στο κόμμα και τους δεσμούς που είχε αναπτύξει με τους λεγόμενους «τοπάρχες» του. Στις αναφορές για την ιδιοσυγκρασία του Χανιώτη πολιτικού ο συγγραφέας στέκεται με έμφαση στην παιδικότητα του χαρακτήρα του, που είχε συνέπεια πολλές φορές «να εκλαμβάνει τις επιθυμίες του ως πραγματικότητα».

Επιρροές εξ αριστερών

Γράφει ο Διαμαντόπουλος για τα πολιτικά συναισθήματα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη: «…Συμπορεύτηκε πολιτικά και με ακροδεξιούς, ενώ ο ίδιος εναβρυνόταν ότι οι βασιλόφρονες της Ν.Δ. ήταν οι πιο πιστοί προσωπικοί οπαδοί και ακόλουθοί του. Ωστόσο, και παρά πάντα ταύτα, συναισθηματικά, νοοτροπιακά, ιδεολογικά, ιστορικά και ιδιοσυγκρασιακά ο Κώστας Μητσοτάκης παρέμεινε πάντα και αταλάντευτα κεντρώος… Ακόμη περισσότερο: βαθιά μέσα του αισθανόταν κεντρώος, ενώ ουδέποτε απέκτησε ισχυρό συναισθηματικό σύνδεσμο με τη δεξιά παράταξη της οποίας –οι παραξενιές της ιστορίας το επέβαλαν- διετέλεσε επί περίπου μια δεκαετία αρχηγός. Και ίσως τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι πιο χαρακτηριστικό αυτής της εσωτερικευμένης αντίληψης όσο το lapsus που έκανε στην προεκλογική του ομιλία το 1985 στην πλατεία Γεωργίου στην Πάτρα, στις πρώτες εκλογές του ως ηγέτης της Ν.Δ.: “Την επομένη της εκλογής μου ως αρχηγού της Ενώσεως Κέντρου…”. Αλλωστε, μόνο διά της Ενώσεως Κέντρου ο Μητσοτάκης θα μπορούσε να έχει γίνει πρωθυπουργός τη στιγμή που θεωρούσε πως είναι η σειρά του, δηλαδή κατά τη δεκαετία του 1960…»

Στη διαμόρφωση της γνώμης του για τη θανατική ποινή ο Μητσοτάκης είχε επιρροές εξ αριστερών: «…Την υπέρ της κατάργησης της θανατικής ποινής θέση ο πρόεδρος την όφειλε στη διανοητική επιρροή που πάντα τού ασκούσε μια μεγάλη πνευματική προσωπικότητα της Αριστεράς, ο φιλόσοφος Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος. Σε αντίθεση προς πολλούς σύγχρονους πολιτικούς, το επίπεδο των συναναστροφών των οποίων υποδηλώνει πολλά, ο Μητσοτάκης δεν φοβόταν την επικοινωνία με γίγαντες του πνεύματος…»

Ο παραταξιακός Τύπος και η στάση της ηγεσίας της Ν.Δ. απέναντί του ήταν ένα θέμα που, ως φαίνεται, προκαλούσε διχογνωμίες… «…Ας μου επιτραπεί μάλιστα, χάριν συγκρίσεως, να αναφέρω πώς ένας προκάτοχος του Μητσοτάκη στην ηγεσία της Ν.Δ. αντιμετώπιζε τον “Ελεύθερο Τύπο” (τον οποίο κάποιοι –δεξιοί ή αριστεροί- φορείς της αστικής πολιτικής κουλτούρας αποκαλούσαν την εποχή εκείνη “Ελεύθερο Ρύπο”, χαρακτήριζαν δε τον διευθυντή του “Βρίζο”). Μου έλεγε, λοιπόν, κάποτε ο Γεώργιος Ράλλης, αφού προηγουμένως κατήγγειλε τη χυδαιότητα της συγκεκριμένης παραταξιακής εφημερίδας: “Η κωλοφυλλάδα μάς κάνει μεγάλο κακό με τις υπερβολές της. Γράφουν, για παράδειγμα, οι μ… ότι ο Αντρέας έχει εξώγαμο παιδί στη Σουηδία. Μπγάβο, θα πουν οι νεοέλληνες, είναι και γαμιάς ο αγχηγός”…»

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε βασίσει την κομματική του ισχύ σε μεγάλο βαθμό σε τοπικούς παράγοντες σε όλη τη χώρα που αναφέρονταν προσωπικά στον ίδιο. Μάλιστα, εντύπωση προκαλούσε το γεγονός ότι μιλώντας για το «κόμμα» δεν εννοούσε πάντα τη Νέα Δημοκρατία. Οπως τονίζεται στο επίμαχο σημείο του βιβλίου, «…κατά την πρώτη φάση της γνωριμίας μας, την περίοδο των συνεντεύξεων για την προετοιμασία του 2ου τόμου της πολιτικής του βιογραφίας, χρειάστηκε να περάσει πολύς χρόνος και αναρίθμητες επαναλήψεις της έκφρασης “το κόμμα” για να συνειδητοποιήσω πως, χρησιμοποιώντας τον συγκεκριμένο όρο, ο τότε ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης -επικεφαλής της οποίας κάλπαζε προς την εκπόρθηση των κυβερνητικών θώκων- δεν αναφερόταν πάντα, ούτε καν συνήθως, στη Νέα Δημοκρατία. Τις περισσότερες φορές, με τη λέξη αυτή υποδήλωνε το προσωποπαγές “κόμμα”, δηλαδή το σύνολο των τοπαρχών του, το σύνολο με άλλα λόγια των τοπικών παραγόντων που πρόσκειντο ατομικά σε αυτόν, που συνιστούσαν τον εκλογικό του μηχανισμό στην περιφέρειά του, στη μεγαλόνησο γενικότερα, και οι οποίοι ήταν διατεθειμένοι να τον ακολουθήσουν σε κάθε πολιτική του περιπλάνηση…»

«Αφελής αισιοδοξία» 

Ο πρώην πρωθυπουργός είχε σύμφωνα με το παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας μια «αφελή αισιοδοξία, που συχνά καθόριζε την προσωπικότητά του. Ιδού τι επισημαίνει ο Θανάσης Διαμαντόπουλος: «…Θα ήταν δυνατόν να μιλήσει κανείς ποτέ για… παιδικότητα του Μητσοτάκη;! Δεν ήταν, ωστόσο, σπάνιες οι συζητήσεις μου με τον πρόεδρο που μου έφερναν στον νου μια φράση του αγαπημένου μου συγγραφέα Ασημάκη Πανσέληνου, αναφερόμενη στα μικρά παιδιά και την αφελή τους αισιοδοξία: “Τα παιδιά έχουν την παντοδυναμία του Θεού. Πλάθουν τον κόσμο κατά βούληση”, έγραφε ο Μυτιληνιός συγγραφέας… Δεν νομίζω να υπήρξε ποτέ συνάντηση ή συζήτησή μας, οποιοδήποτε αντικείμενο και αν είχε, οποιοδήποτε θέμα και αν αφορούσε, κατά τη διάρκεια της οποίας να μη δω να αναδεικνύεται, ως δεσπόζον μάλιστα χαρακτηριστικό, το στοιχείο αυτό της προσωπικότητας του Κώστα Μητσοτάκη: τη διάθεση και την τάση του να εκλαμβάνει τις επιθυμίες του ως πραγματικότητα ή τουλάχιστον ως βάση διαμόρφωσης της μελλοντικής πραγματικότητας…»

Το βιβλίο «Το πορτρέτο ενός ηγέτη, Από την ιστορία του Μητσοτάκη στον Μητσοτάκη της Ιστορίας» προλογίζει ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο οποίος επισημαίνει ότι ο επίτιμος πρόεδρος της Ν.Δ. έχει πετύχει το μεγάλο «κατόρθωμα» να τους «θάψει όλους» και η μακροβιότητα του δίνει τη δυνατότητα να γράψει την τελευταία λέξη της ιστορίας. Συμπληρώνει επίσης ότι «ο Κώστας Μητσοτάκης προσφέρει την πρώτη ύλη για πολλά μελλοντικά διδακτορικά των πολιτικών επιστημών και ίδιο σημαντική θα είναι η προσφορά του στην έρευνα για το κλασικό ζήτημα της ηγεσίας: “πορεία στην έρημο – comeback των ξοφλημένων”». Ο Μίμης Ανδρουλάκης καταλήγει συγκρίνοντας τον Μητσοτάκη με άλλους τρεις Χανιώτες, τους Ελευθέριο και Σοφοκλή Βενιζέλο και τον Μίκη Θεοδωράκη, οι οποίοι «θα συνεχίζουν να διεγείρουν τη φαντασία των μελλοντικών βιογράφων».