Της Εφης Μαρίνου
Ενα ισόγειο διαμέρισμα απέναντι από την πύλη του Ναυτικού Νοσοκομείου. «Πειράζει που μιλάω για τα προσωπικά μου;» ακούγεται η φωνή της Λυδίας Κονιόρδου. Τα «προσωπικά» της έρχονται μέσα από τα έργα της Λούλας Αναγνωστάκη «Σ' εσάς που με ακούτε» και «Ο ουρανός κατακόκκινος».
Η ηθοποιός, μέσα σ' αυτό τον ιδιόμορφο χώρο, ερμηνεύει τους μονολόγους τριών ηρωίδων της συγγραφέως. Από την τζαμαρία διακρίνονται οι φιγούρες νέων ηθοποιών, που φορούν μάσκες και κινούνται στο πεζοδρόμιο της Δεινοκράτους υπό τη συνοδεία ενός τυμπάνου.
Πρόκειται για μια ατμοσφαιρική παράσταση σε σύλληψη και σκηνοθεσία του 30χρονου Κωνσταντίνου Χατζή. Πρότεινε την ιδέα του στη Λούλα Αναγνωστάκη κι εκείνη, παρόλο που δεν θέλει τα έργα της να περικόπτονται, πείστηκε. Τρεις γυναίκες, δυο μάνες και μια κόρη, εξομολογούνται, θυμώνουν, επαναστατούν, τραγουδούν.
Η Λυδία Κονιόρδου μας μιλά για την παράσταση, την κρίση, αλλά και την εμπειρία της από την «Οδύσσεια» του Μπομπ Γουίλσον.
-Εναλλάσσετε τους χώρους. Από αχανείς σε μικροσκοπικούς. Από την Επίδαυρο σ' ένα διαμέρισμα;
«Είμαι συνηθισμένη και στα μικρά μεγέθη. Η διαφορά στον μικρό χώρο είναι ότι μαρσάρεις τις μηχανές σου. Δεν σηκώνει ψέμα, να παριστάνεις κάτι. Πρέπει να είσαι. Ο χώρος διαμορφώθηκε ειδικά για την παράσταση. Μόλις αντικρίσαμε τον φωταγωγό, αμέσως «είδαμε» μέσα εκεί τη Σοφία Αποστόλου από τον «Ουρανό κατακόκκινο».
Είναι η αίσθηση που έχεις όταν περνάς νύχτα έξω από συγκροτήματα πολυκατοικιών και ανάμεσα σε σωλήνες αποχέτευσης και αλουμινένια παράθυρα, βλέπεις τους ενοίκους να πηγαινοέρχονται πίσω από τα φωτεινά τζάμια. Το ιδιωτικό και το δημόσιο. Η Αναγνωστάκη το συνηθίζει. Και στην «Παρέλαση» και στον «Ήχο του όπλου», το έξω έρχεται μέσα. Ο ήχος των εκλογών, της παρέλασης».
-Τι είναι αυτό το ανεξέλεγκτο που έχουμε βαθιά μέσα μας, όπως λέει η ηρωίδα, αυτό που δεν ορίζουμε;
«Οταν η Λούλα έγραφε, προφήτευε τα μελλούμενα, γι' αυτό το έργο της είναι επίκαιρο. Ιστορίες της διπλανής πόρτας που μέσα απ' αυτές αντικρίζουμε το συλλογικό, το μεγάλο. Και πρόσωπα αβυσσαλέα».
-Τραγουδάτε στην παράσταση τη Διεθνή στα γαλλικά και στα ρωσικά…
«Αφορά το διττό των ανθρώπων, που είχαν πιστέψει σε εκείνον τον σοσιαλισμό που απέτυχε να υλοποιηθεί. Είναι η νοσταλγία όχι της εποχής αλλά της λαχτάρας να αλλάξεις τον κόσμο. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την κοινή μας μοίρα.
Αν γονατίσει η Ελλάδα, θα γονατίσει κι η Ευρώπη. Τώρα πρέπει να αξιοποιήσουμε την αλληλεγγύη, όχι λόγω ιδεολογιών ή θρησκειών, αλλά λόγω αναγκαιότητας. Πολλοί χτίζουν τα κάστρα τους για να διαχωριστούν από τους άλλους που θα αφανιστούν. Ομως, ή όλοι μαζί θα σωθούμε ή όλοι μαζί θα χαθούμε».
-Προσωπικά πώς αντιμετωπίζετε την κρίση;
«Είναι σαν πυρετός στον οργανισμό του πλανήτη, ένδειξη ασθένειας, που μας κινητοποιεί να ενεργήσουμε. Αν δεν ακούσουμε προσεκτικά, αν δεν αναγνωρίσουμε τις αιτίες, αλλά περιοριστούμε σε παυσίπονα, δεν θα κάνουμε ούτε ένα θαρραλέο βήμα εμπρός. Ολοι πια το ομολογούν: δεν μπορούμε να ζούμε όπως ζούσαμε μέχρι χτες.
Προέρχομαι από σόι καπετανέων και παλιότερα πειρατών. Ενα κομμάτι μου συνδέεται με φουρτούνες που πέρασε αυτός ο τόπος, μεγαλύτερες απ' τη σημερινή. Ξυπνούν λοιπόν μέσα μου δυνάμεις παράξενα δημιουργικές, σαν να εισπνέω ένα καινούργιο οξυγόνο. Ενα τυχοδιωκτικό πνεύμα, με την καλή έννοια, σαν αυτό του Οδυσσέα, που όλο και κάτι θα επινοούσε για να βγει στη στεριά. Θέλω να πάρω τη ζωή στα χέρια μου.
Πρέπει να βρούμε τρόπους να το ξεπεράσουμε όλο αυτό, να πιαστούμε από ένα ξύλο, να σώσουμε τη μνήμη μας και να πούμε το παραμύθι στις επόμενες γενιές».
-Αισιόδοξη λοιπόν;
«Ολο αυτό που συμβαίνει είναι κάθαρση. Βοηθά να αποβάλουμε υπερβολές, σπατάλες, να επαναπροσδιορίσουμε και να κατευθύνουμε τις δυνάμεις εκεί που δεν είναι διακοσμητικές, αλλά πιάνουν ουσιαστικό τόπο.
Η βιομηχανία χειραγώγησης κοινής γνώμης το πολεμά. Αλλά αν οι άνθρωποι αρχίσουν να καταλαβαίνουν τις άχρηστες και κίβδηλες πληροφορίες που εισπράττουν, το ότι ένα κομμάτι αλήθειας σκεπάζεται από πεθαμένη ρητορεία και φωνές που μας γυρνούν στο παρελθόν, τότε θα μπορούν να ορίσουν τη ζωή τους.
Σ' αυτή τη σκοτεινή περίοδο ετοιμάζεται η καινούργια μέρα. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω κι ας μην έχει ακόμα αρθρωθεί ο δημόσιος λόγος του νέου που θα ξημερώσει, μόνο σπαράγματα σαν σε σπασμένο καθρέφτη».
-Είστε οπαδός της οικολογίας.
«Πιστεύω ότι είναι ο τρίτος δρόμος. Ούτε δεξιά ούτε αριστερά, αλλά γέφυρα ανάμεσα στις παλιές αντεγκλήσεις. Μ' αυτή την ανακατανομή του πλούτου ο μεσαίος χώρος χάνεται, οι μάζες των φτωχών αυξάνονται επικίνδυνα. Οι φυσικοί πόροι δεσμεύονται από τους λίγους ισχυρούς εις βάρος των πολλών απόρων.
Αν αυτό δεν αντιστραφεί εγκαίρως, το αποτέλεσμα θα φέρει διπλή βία: κοινωνική από τα κύματα των πεινασμένων και των μεταναστών και την τρομακτική εκδίκηση της φύσης. Δεν έχουμε δικαίωμα να το επιτρέψουμε. Να τους εξαναγκάσουμε σε μια παγκόσμια συμφωνία που θα δεσμεύει για την ποιότητα της ζωής μας».
-Και στον χώρο της τέχνης;
«Ο καθένας πρέπει να προβάλει αντίσταση έχοντας πνεύμα ανήσυχο. Η Ελλάδα αυτό πρόσφερε στην ανθρωπότητα: την ανάγκη να ρωτά συνεχώς για όλα, έχοντας την επίγνωση ότι τα πάντα αλλάζουν. Το ζητούμενο είναι να βλέπουμε καθαρά προς τα πού θα κατευθύνουμε τις δυνάμεις μας για να μην πάει στράφι η ζωή μας.
Να σταθούμε στην κορυφή του κύματος, να δείξουμε συμπαράσταση, όχι γιατί είμαστε καλοί Σαμαρείτες αλλά από αναγκαιότητα. Πιστεύω βαθιά ότι θα ξαναβγούμε στους δρόμους, θα κοιταχτούμε, θα δώσουμε τα χέρια, θα γίνουμε πιο άνθρωποι».
- Πώς ήταν η… περιπέτεια της «Οδύσσειας»;
«Μια ανέλπιστη ευτυχία για τον ηθοποιό, μια καλλιτεχνική όαση. Συνέβησαν πράγματα που ονειρευόμαστε: διαδικασία λειτουργίας, τρόπος εργασίας, αρμονία σχέσεων πάνω και πίσω από τη σκηνή. Ημασταν από κοινού συνυπεύθυνοι για την παράσταση, μέριμνα που ενέπνευσε ο Γουίλσον σε ηθοποιούς, τεχνικούς, διοικητικούς. Λειτουργήσαμε σαν καλοκουρδισμένο ρολόι: το ένα γρανάζι ήξερε ότι εξαρτάται από το άλλο.
Παρακολουθήσαμε μια μεγαλοφυΐα της τέχνης. Είδαμε τη σημασία στη λεπτομέρεια του βαψίματος, στο ανοιγοκλείσιμο του ματιού. Ο Γουίλσον έχει μια απίστευτη ικανότητα να συνδέει πράγματα που στο θέατρο θεωρούνται συχνά επουσιώδη. Λόγο, εικόνα, ήχο, φως, μακιγιάζ, κίνηση, αλλαγή σκηνικών, όλα τα δουλεύει συγχρόνως. Ευλογία για τους ηθοποιούς. Οπως έχει πει ο Μπρουκ: «Πληρωνόμαστε για να διαιωνίζουμε την παιδική μας ηλικία»»…
- Πώς κρίνετε τις κακές κριτικές που γράφτηκαν;
«Οι παραστάσεις του Γουίλσον διαφέρουν, αναγνωρίζεις την υπογραφή του. Πρόκειται για αισθητικό κώδικα και απορώ γιατί κάποιοι το αντιλαμβάνονται ως μανιέρα. Αυτό που αξίζει στο θέατρο είναι διατηρείς ζωντανό τον πυρήνα και να δημιουργείς κάτι μοντέρνο, αναζωογονητικό.
Συνδεόμαστε με όλη την καλλιτεχνική μνήμη του πολιτισμού, την ανακυκλώνουμε αναδεικνύοντας μια άλλη πλευρά που την είχε κρύψει η συνήθεια. Κάθε βράδυ πηγαίνω με λαχτάρα στο θέατρο. Θα έπρεπε να έχουμε επιθετική πολιτική στον πολιτισμό. Είχαμε τώρα μια ευτυχή συγκυρία με την «Οδύσσεια», που θα ταξιδέψει στο Πίκολο Τεάτρο αλλά και στη Γερμανία».
INFO: Σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Χατζή, διαμόρφωση σκηνικού χώρου Βασίλη Γεροδήμου, χορογραφία Χριστίνας Βασιλοπούλου, φωτισμοί Δημήτρη Οικονόμου. Κρουστά: Μανούσος Κλαπάκης. Εναλλακτικός χώρος «Προσωρινός»: Δεινοκράτους 103 – Κολωνάκι, τηλ. 6932 500545. Κάθε Δευτέρα στις 21.00.
