Yποσημειώσεις
Του Γιώργου Σταματόπουλου
Οταν οι θεσμοί παραμένουν ακίνητοι μέσα στο πέλαγος της συντριβής τους από την Πολιτεία, της αναισθησίας, της αδιαφορίας, καλό είναι να ταρακουνιούνται από τη φωνή των πνευματικών ανθρώπων, όπως πρόσφατα έπραξε ο υπερενενηκοντούτης ποιητής Νάνος Βαλαωρίτης.
Πολλά έχουν γραφεί για τον κοινωνικό ρόλο των διανοουμένων, για την υποχρέωσή τους να παρεμβαίνουν στη λειτουργία της δημοκρατίας, όταν κρίνουν, αφού έχουν αφουγκραστεί την κοινωνία, ότι υπάρχουν προσκόμματα ή διαστρεβλώσεις στη λειτουργία της. Οταν, δηλαδή, οι κυβερνώντες ξεχνούν τον λαό και υπηρετούν με σκανδαλιστική προχειρότητα και πειθήνια το κεφάλαιο΄ όταν καταντούν φερέφωνά του.
Σαφώς δεν είναι αυτό μια λύση (η παρέμβαση των διανοουμένων). Είναι, όμως, μια δήλωση συμπαράστασης του πνεύματος στη βιαζόμενη από τις καπιταλιστικές ανισότητες ύλη, μια υπενθύμιση ότι δεν έχουν τελειώσει όλα, ότι ο αυταρχισμός της εξουσίας ελέγχεται και καταγγέλλεται. Η παρέμβαση του πνευματικού κόσμου στο πολιτικό γίγνεσθαι και εξουσιαστικό μετέρχεσθαι γίνεται, ενίοτε, εφαλτήριο ελπίδας και αντίδρασης ουσιαστικής: Βεβαίως και σ' ένα όντως δημοκρατικό πολίτευμα δεν θα υπήρχε τέτοια χρεία, τώρα, όμως, όταν όλα είναι σμπαραλιασμένα από την ατολμία και αβουλία (να μην πούμε δουλοφροσύνη) των περισσότερων πολιτικών της χώρας, ο κριτικός και αντιστασιακός λόγος των διανοουμένων είναι κάτι περισσότερο από βάλσαμο.
Οπως και να 'ναι, οι διανοούμενοι της χώρας φαίνεται ότι έχουν απήχηση στην κοινωνία. Πρόσφατα παραδείγματα η σύγκρουση που επέφερε στην κοινωνία την ελληνική κάποιος ασαφής λόγος της Κικής Δημουλά και η επιστολή του Νάνου Βαλαωρίτη προς τον πρωθυπουργό της χώρας. Αυτό είναι ενθαρρυντικό, δείχνει ότι δεν έχουμε (άπαντες) εντελώς αλλοτριωθεί από τον ψευδή, κεκοσμημένο με πολυτελή τίποτα, κόσμο του φαίνεσθαι. Οτι ξέρουμε να εκτιμούμε τον μόχθο του πνεύματος, αναγνωρίζουμε το κύρος του, επηρεαζόμαστε από τα λόγια και τις πράξεις των ανθρώπων του, αυτών τέλος πάντων που δεν το «χρησιμοποιούν» για να ανέλθουν στην κλίμακα της κοινωνικής αναγνώρισης, της επιτυχημένης καριέρας (που συνήθως «χτίζεται» σε βάρος άλλων ανθρώπων).
Παρ' ότι όλοι συμφωνούμε ότι είμαστε μια παρδαλή κοινωνία που δεν μπορεί να διαχωρίσει τις διακυμάνσεις της ευτραπελίας, που άλλα λέμε σήμερα και εντελώς άλλα αύριο, χωρίς καμία επίπτωση, που εύκολα φτύνουμε εκεί που γλείφαμε (κι ένα σωρό άλλα σημαντικά παράδοξα), έρχονται εν τούτοις στιγμές που μας τσιμπάει -λες- ο οίστρος του σεβασμού προς το γνήσιο, το σοβαρό. Βέβαια, είναι στιγμές μόνο, δεν παύουν, όμως, να προξενούν θαυμασμό στους απαισιόδοξους και στους λογής αρνητές του «λαϊκού ενστίκτου».
Ακούγονται όλα σαν ένα ξόρκι προς την απέχθειά μας να διαβάζουμε, να κοπιάζουμε, να μελετάμε. Διότι δεν έχουμε διαβάσει (οι πλείστοι) ένα δύο βιβλία των εν λόγω ποιητών: Και αυτών η αξία μέσα στο θέαμα έχει δημιουργηθεί.
Αλλά ας μην τα χαλάσουμε. Ας πούμε ότι έχουμε σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους με λόγο υπερασπιστικό προς την κοινωνία.
