Του Τάσου Σαραντή
Μόνο σπάνια δεν μπορούν να χαρακτηριστούν τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα στη χώρα μας, όπως ο ανεμοστρόβιλος που έπληξε την προηγούμενη εβδομάδα τον Πύργο και οι καταιγίδες που χτύπησαν επί δύο ημέρες τη Λέσβο, αφού τα τελευταία 11 χρόνια καταγράφηκαν 201 έντονα καιρικά επεισόδια στην Ελλάδα που αφορούν 267 καιρικά φαινόμενα με σοβαρές επιπτώσεις, δεδομένου ότι ένα επεισόδιο μπορεί να αντιστοιχεί σε περισσότερα από ένα φαινόμενα.
Το ένα τέταρτο του συνόλου των καταγεγραμμένων επεισοδίων σχετίζεται με απώλειες ανθρώπινης ζωής. Συνολικά 83 άνθρωποι εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους την περίοδο 2001-2011 εξαιτίας καιρικών φαινομένων.
Θύματα πλημμύρας και κεραυνού
Οι περισσότεροι υπήρξαν θύματα πλημμύρας και κεραυνού και πολύ λιγότεροι θύματα ανεμοθύελλας, ανεμοστρόβιλου και καύσωνα. Ειδικά σε ό,τι αφορά τους κεραυνούς, τα περισσότερα θανατηφόρα χτυπήματα συνέβησαν στην κεντρική και κυρίως στη βόρεια Ελλάδα, στην οποία άλλωστε παρατηρείται πολύ έντονη κεραυνική δραστηριότητα, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες.
Σε ό,τι αφορά την ένταση επιπτώσεών τους, το 32% των 201 έντονων καιρικών επεισοδίων που έχουν καταγραφεί ανήκει στην υψηλή κατηγορία και το 46% ανήκει στη μεσαία κατηγορία. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται στη μελέτη «Ανάλυση επιπτώσεων καιρικών φαινομένων την περίοδο 2001-2011 στην Ελλάδα» που εκπόνησαν οι ερευνητές Κατερίνα Παπαγιαννάκη, Κώστας Λαγουβάρδος και Βάσω Κοτρώνη από το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι περιοχές με τη μεγαλύτερη συχνότητα επεισοδίων με σοβαρές επιπτώσεις είναι η Αττική με 51, η Θεσσαλονίκη με 27, η Ηλεία με 26 και η Χαλκιδική με 25. Δεν είναι τυχαίο, βεβαίως, ότι ο νομός Αττικής, όπου διαμένει περίπου το 35% του συνολικού πληθυσμού, επηρεάστηκε από το ¼ των επεισοδίων. Ως η πλέον πυκνοκατοικημένη περιφέρεια της Ελλάδας και έχοντας υποστεί εκτεταμένη αποδάσωση και αστικοποίηση, η Αττική αποτελεί μια ιδιαίτερα ευάλωτη περιοχή σε έντονα καιρικά φαινόμενα.
Οι καταιγίδες, σε ποσοστό άνω του 60%, κυριάρχησαν στις καταγραφές πρόκλησης σοβαρών επιπτώσεων στους νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης, ενώ εξίσου συχνή υπήρξε η εμφάνιση καταστροφικών καταιγίδων στη Χαλκιδική και την Ηλεία, σε ποσοστό 50% και 40% αντίστοιχα επί του συνόλου των επεισοδίων που παρουσιάστηκαν σε κάθε περιοχή. Το δεύτερο πιο συχνό φαινόμενο με καταγεγραμμένες επιπτώσεις σε κάθε μία από τις 4 πιο επηρεασμένες περιοχές είναι η ανεμοθύελλα στην Αττική, το χιόνι και ο παγετός στη Θεσσαλονίκη, ο ανεμοστρόβιλος στην Ηλεία και οι κεραυνοί στη Χαλκιδική.
Σε ό,τι αφορά τη χρονική περίοδο που εκδηλώθηκαν τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, οι μήνες Οκτώβριος και Νοέμβριος παρουσίασαν τη μεγαλύτερη συχνότητα επεισοδίων, αφού οι περισσότερες καταστροφές από καιρικά φαινόμενα προκαλούνται από έντονες βροχοπτώσεις, οι οποίες και είναι ιδιαίτερα αυξημένες τη συγκεκριμένη εποχή του χρόνου. Τα πλήγματα από κεραυνό εντοπίστηκαν μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου, με πιο επικίνδυνο μήνα τον Ιούλιο.
Καταιγίδες και καύσωνες
Η καταιγίδα, σε ποσοστό 50%, υπήρξε το πιο σύνηθες καιρικό φαινόμενο με σοβαρές επιπτώσεις την περίοδο 2001-2011. Η διαπίστωση αυτή ισχύει πάνω-κάτω για όλα τα εξεταζόμενα έτη. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, οι καταιγίδες έχουν διακριθεί για την επικινδυνότητά τους σε όλη την περιοχή της Μεσογείου. Πολύ μικρότερο ποσοστό κατέχουν τα υπόλοιπα φαινόμενα, με τη βροχή και τον καύσωνα να καταγράφουν τις λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τους καύσωνες, παρ' όλο που θερμοκρασίες 40 βαθμών δεν είναι ασυνήθιστες στην Ελλάδα τους καλοκαιρινούς μήνες, ο βαθμός ετοιμότητας έχει αυξηθεί, με αποτέλεσμα την αισθητή μείωση των αρνητικών συνεπειών που βιώσαμε στο πρόσφατο παρελθόν.
Το σημαντικότερο επεισόδιο καύσωνα, το οποίο και συνοδεύτηκε από 5 θύματα, καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2007, όταν μάλιστα στην Αθήνα σημειώθηκε θερμοκρασία 44,8 βαθμών Κελσίου, η υψηλότερη μέγιστη θερμοκρασία από το 1897.
