Της Εφης Μαρίνου
«Δεν γεννήθηκα αδελφή τους για να τους μισώ μαζί με άλλους. Για να τους αγαπώ γεννήθηκα». Η Αντιγόνη, ανυπάκουη στη διαταγή του βασιλιά Κρέοντα, θα θάψει το άταφο πτώμα του αδελφού της Πολυνείκη και θα αντιμετωπίσει θαρραλέα την τιμωρία: τον θάνατό της. Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή παίζεται στο Αίθριο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς σε σκηνοθεσία της Νατάσας Τριανταφύλλη. Ενταγμένη στο Φεστιβάλ Αθηνών η παράσταση συνεχίζεται από Τετάρτη 3 Ιουλίου έως Κυριακή 7 Ιουλίου)
Η νεαρή Λένα Παπαληγούρα ερμηνεύει την ηρωίδα δίπλα σε δύο πρωταγωνιστές, που μοιράζονται ο ένας τον ρόλο του Κρέοντα (Λάζαρος Γεωργακόπουλος) και η άλλη (Λυδία Φωτοπούλου) τον Χορό.
Η Λένα Παπαληγούρα μάς περιγράφει το ιστορικό της παράστασης, όπως εκτυλίχτηκε μήνες πριν. «Οταν το πρότεινε η Νατάσα, αναρωτήθηκα πώς μπορούμε να καταπιαστούμε με κάτι τέτοιο. Λίγες μέρες αργότερα έρχεται στο καμαρίνι της “Οδύσσειας”, έχοντας ήδη μιλήσει με τον Ν. Παναγιωτόπουλο για τη μετάφρασή του. Μιλάει στη Βίκυ Παπαδοπούλου. Βλέπω το λευκό από το μακιγιάζ πρόσωπο της Βίκυς να χαμογελά, θέλει πολύ. Θυμάμαι την παράσταση του Βογιατζή, θυμάμαι τι ένιωσα σαν θεατής. Ανατριχιάζει η ψυχή μου. Ναι, είμαστε τρελοί που θέλουμε να το κάνουμε, αλλά είναι υπέροχη ιδέα. Αρχίζω να διαβάζω, ν' ακούω διαρκώς τη φωνή της Αντιγόνης στ' αυτιά μου. Η Λυδία είναι μέσα, θα ερμηνεύσει τον χορό, πράξη αναρχική το ονομάζει. Πρώτη πρόβα: ο Λάζαρος, ο Ορφέας, ο Χρήστος, οι ήχοι της Μόνικα. Και σιγά-σιγά, δίχως να το καταλάβουμε, είναι Δεκέμβρης και η δουλειά μας αρχίζει. Μελετάω, χαίρομαι, τρομάζω, πανικοβάλλομαι. Αγωνιώ μην προδώσω αυτό το εύθραυστο πλάσμα, την ευαίσθητη ψυχή, που δίνεται ολόψυχα για μια ιδέα και μου υπενθυμίζει μέρα τη μέρα γιατί έχει γεννηθεί ο άνθρωπος. Ενα αγοροκόριτσο που μιλάει στο σήμερα. Θέλει να ζήσει, αλλά η σύμπραξη σε ανοσιούργημα κατά του αγαπημένου αδελφού, της καταργεί τη δυνατότητα ζωής. Η Αντιγόνη δεν κάνει εκπτώσεις, δεν συμβιβάζεται. Τα θέλει όλα.
Ή τίποτα. Και τα παίζει όλα για όλα. Την καταλαβαίνω, τη θαυμάζω, την αγαπώ. Η Αντιγόνη είναι ο πυρήνας, το σκίρτημα, η ορμητική εκτίναξη που διαπερνά τα αποδεκτά όρια και ξεχύνεται διαταράσσοντας και διαμορφώνοντας όλες τις ισορροπίες των προσώπων και των συστημάτων. Η στάση της μεταθέτει το ερώτημα από τις φθαρτές, τυρβώδεις δομές του κόσμου, έξω, σε μια άλλη σφαίρα. Και αυτό κινεί μοιραία και βαθιά τα υπόλοιπα πρόσωπα, που αναμετριούνται, αναπροσεγγίζουν, αναθεωρούν, παρασύρονται, αλλάζουν».
Η όψη της παράστασης είναι σύγχρονη, χωρίς εξεζητημένη διάθεση, και τα κοστούμια άχρονα με κάποια στοιχεία εποχής. Η μουσική γραμμένη από τη Μόνικα, μια σημαντική σύγχρονη τραγουδοποιό, που η σκηνοθέτις επέλεξε επί τούτου.
«Μου άρεσαν οι μελωδίες της», λέει η Νατάσα Τριανταφύλλη.«Ετσι όπως ενώνουν το απόκοσμο με το κοσμικό, αφορούσαν πολύ αυτό που είχα στο μυαλό μου για το έργο. Τρεις είναι οι πόλοι της παράστασης: η εύθραυστη Αντιγόνη, ο αμφιταλαντευόμενος ρόλος του Χορού, ο Κρέων, έχοντας τον νόμο με το μέρος του. Μην ξεχνάμε ότι η Αντιγόνη είναι ένα κοριτσάκι 14 χρόνων. Κινείται, λοιπόν, από το νεανικό της ηλικίας, την εφηβική ορμή, τα προσωπικά αισθήματα κι όχι από μια συνειδητή απόφαση. Είναι αθώα και παρορμητική, το μανιφέστο της προκύπτει στην πορεία. Ο Χορός, φιλοσοφικά και υπαρξιακά, είναι πιο δυνατός, πιο πλήρης στη δομή του. Αν κάνουμε ένα γενναίο zoom out, θα δούμε ότι το δίκιο είναι με το μέρος όλων. Νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει στο έργο συνδέεται μ' αυτό που ζούμε σήμερα. Ο καθένας χτίζει ένα νοητικό οικοδόμημα για την πράξη του, ακόμα και ο εγκληματίας. Το θέμα όμως είναι το αποτέλεσμα της όποιας πράξης. Δεν πρέπει να εξαντλούνται τα πράγματα στην επιχειρηματολογία, γιατί έτσι θολώνουν, σκοτεινιάζουν οι διαδικασίες. Το σήμερα με μπερδεύει, όλα είναι ασαφή. Δεν γίνεται πια να συζητάμε, να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα μετωπικά. Ζώντας σε μια παγκόσμια κοινότητα δεν μπορείς να ελέγχεις, να γνωρίζεις ποιο είναι το πρόβλημα, ο εχθρός, ο φίλος. Τίποτα δεν θ' αλλάξει αν δεν καταφέρουμε να συγκεντρωθούμε και να επιλέξουμε ποια κατεύθυνση θα πάρουμε, ποια χώρα θέλουμε να δημιουργήσουμε. Χρειάζεται ψυχραιμία, ξεβόλεμα από παλιές συνήθειες, να στρέψουμε το βλέμμα πέρα από το εφήμερο. Έτσι θα αποκτήσουμε διαπραγματευτικές δυνατότητες».
Τι γοητεύει κυρίως τη Λένα Παπαληγούρα στην ηρωίδα του Σοφοκλή;
«Αυτό που με γοητεύει στην Αντιγόνη είναι ότι όλα μοιάζουν σκιώδη απέναντι σε μια αλήθεια, που υποστηρίζεται από την προσωπική θυσία. Σε μια αλήθεια, που εντέλει είναι εγγεγραμμένη και στην καρδιά του κάθε Κρέοντα, κι απλώς χρειάζεται μια Αντιγόνη να την αναδείξει. Γιατί για μένα σήμερα αξία έχει να παραμένεις κορίτσι κι ας σε αλέθουν οι καιροί. Να είσαι λουλούδι, κι ας ανθίζεις ανάμεσα στις πέτρες. Να επιθυμείς να γίνεις το φως του κόσμου κι ας λιώνεις σαν το κερί».
