Της Εφης Μαρίνου
Ο Ομηρος και ο μεγάλος του ήρωας, ο Οδυσσέας. Το περιπετειώδες ταξίδι για την επιστροφή στην πατρίδα. Η Ιθάκη του Καβάφη. Ο Οδυσσέας του Τζόις. Αλλά και η σημερινή Ιθάκη, ένα μικρό, γοητευτικό, καταπράσινο νησί, που εκτείνεται σαν χάδι δίπλα στην Κεφαλονιά. Ο ιδανικός τόπος για να λειτουργήσει το τετραήμερο πολιτιστικών εκδηλώσεων «Επιστροφή στην Ιθάκη 2013» (27-30 Ιουνίου).
Η Ιθάκη μετατράπηκε για λίγες μέρες σε κέντρο πολιτισμού. Το Φεστιβάλ Return to Ithaca είχε να παρουσιάσει μια πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων, με κεντρικό γεγονός την παράσταση που έδωσε η ομάδα χορού της Μάρθα Γκράχαμ (Martha Graham Dance Company) από τη Νέα Υόρκη. Η διοργάνωση του μικρού Φεστιβάλ ανήκει στην Concorde Consulting Services και τελεί υπό την αιγίδα του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Ιθάκης με σκοπό τη στήριξη της Ελλάδας και την προβολή της στο εξωτερικό.
Οπου κι αν τριγυρίσεις στο νησί η «Οδύσσεια» σου φωνάζει. Μαγαζιά που λέγονται «Πολύφημος» και «Σειρήνες». «Φήμιος» ονομάζεται ο Πολιτιστικός Οργανισμός του δήμου. «Μνηστήρες», ένα από τα πολλά μουσικά σχήματα του νησιού. Και φυσικά όπου κι αν περπατήσεις βρίσκεσαι μπροστά στην οδό Πηνελόπης, Οδυσσέως, Ομήρου, Εύμαιου, Τηλέμαχου κ.λπ.
Αλλά πώς η σπουδαία ομάδα χορού της Μάρθα Γκράχαμ έρχεται να χορέψει δωρεάν σ’ ένα μακρινό νησί με υποτυπώδεις υποδομές οργάνωσης και υποστήριξης ενός τόσο ειδικού, τεχνικά και καλλιτεχνικά, θεάματος; Στις απορίες μας όλοι μάς απαντούσαν ότι τόσο η διευθύντρια της σχολής όσο και η χορευτική ομάδα δεν είχαν καμιά ανησυχία. Σαν να γνώριζαν τις αδυναμίες και σαν να ήξεραν ότι θα τις ξεπεράσουν. Οι τεχνικοί αλλά και αρκετοί Ιθακήσιοι εθελοντές έστησαν γρήγορα τη σκηνή στον αύλειο χώρο του Ναυτικού Λυκείου της Ιθάκης, καθώς και τις φωτιστικές και ηχητικές εγκαταστάσεις. Πίσω από τη σκηνή δημιούργησαν με σχηματισμούς θρανίων αυτοσχέδια «καμαρίνια» ενώ κρεμούσαν τα κοστούμια -που άλλαζαν σε συνεχή ροή- σε σχοινιά που είχαν αναρτήσει ενδιάμεσα.
Μια σπουδαία παράσταση-δώρο προς τους Ιθακήσιους. «Ιδιώτες που κατάγονται από την Ιθάκη, οι οποίοι θέλουν να κρατήσουν την ανωνυμία τους, προσφέρθηκαν να καλύψουν οικονομικά μεγάλο μέρος του κόστους των εκδηλώσεων», λέει ο Αγγελος Καταπόδης, ένας υπερδραστήριος Θιακοαμερικανός, ο οποίος συνέλαβε την ιδέα πέρσι το καλοκαίρι. «Κι αυτό αφορά τα εισιτήρια και τη διαμονή των μπαλέτων από τη Ν. Υόρκη καθώς και όλων των προσκεκλημένων».
Μα δεν είναι περίεργο που για μια τόσο σημαντική παράσταση δεν υπήρχε ούτε καν κάποιο συμβολικό εισιτήριο; «Ολο αυτό έγινε ειδικά για το νησί. Ενα είδος προσφοράς στους κατοίκους κι ας ρισκάραμε την προοπτική να μπούμε λίγο μέσα. Στόχος μας ήταν η ανάδειξη του τόπου. Και φυσικά θα υπάρχει follow up. Εχουμε σκοπό να καλέσουμε ξανά τα Μπαλέτα Μάρθα Γκράχαμ, αλλά σχεδιάζουμε κι άλλα πράγματα. Ας πούμε ένα ταξίδι επιστροφής του Οδυσσέα από την Τροία με ποδήλατα»…
Η επίσης δραστήρια πρόεδρος της Concorde Consulting Services, Τζάνις Τριποδάκη, η οποία τυγχάνει και μέλος του Δ.Σ. των Μπαλέτων της Μάρθα Γκράχαμ, ανέλαβε τη διοργάνωση του τετραήμερου: «Τα μπαλέτα ήρθαν δωρεάν από τη Νέα Υόρκη για να εμφανιστούν στην Ελλάδα, αποκλειστικά σ’ αυτό το νησί του Ιονίου, και συγχρόνως να εμπνευστούν, καθώς προτίθενται να αφιερώσουν στη χώρα μας τις παραστάσεις του 2014. Δεν ήταν καθόλου εύκολη η όλη επιχείρηση ειδικά σε ό,τι αφορούσε την παρουσία των μπαλέτων. Υπήρχαν λογιστικά ζητήματα, ταξίδια που έγιναν από όλους τους συνεργάτες στην Ιθάκη τον περασμένο Σεπτέμβριο, πολλαπλές διασυνδέσεις και φυσικά υψηλά κόστη. Η Concorde Consulting Services συνέβαλε οικονομικά μαζί με σπόνσορες και ανθρώπους που αγαπούν το νησί, αλλά θέλουν να κρατήσουν την ανωνυμία τους. Επίσης ήταν συγκινητική η εθελοντική συμμετοχή πολλών από την Ελλάδα και την Αμερική. Στόχος ήταν η προβολή της Ιθάκης και της Ελλάδας στην Ευρώπη, στον κόσμο. Αυτό που επιθυμούσαμε έγινε: η τοπική κοινωνία αγκάλιασε τις εκδηλώσεις, ήταν παρούσα».
* «Από την Ιθάκη στην Τροία» είναι ο τίτλος της έκθεσης του διεθνούς εικαστικού Φίλιπ Τσιάρα, που εγκαινιάστηκε στην Πινακοθήκη Ιθάκης με έργα μικρών και μεγάλων διαστάσεων, όλα εμπνευσμένα από τη μυθολογία του ίππου. «Το άλογο έχει επιτρέψει στους ανθρώπους να διασχίσουν ηπείρους, να κατακτήσουν αυτοκρατορίες, να σκάψουν γόνιμη γη, κι έχει αντέξει το ανθρώπινο βάρος από την εποχή του τροχού», λέει ο καλλιτέχνης. Στα έργα του έχει επεξεργαστεί από τις πρώτες ζωγραφιές σπηλαίων του Λασκό, μέχρι το υψηλό σχέδιο και τη σύνθεση του μοντερνισμού και της σύγχρονης τέχνης. Η έκθεση (επιμέλεια Ευαγγελία Ευθυμιάδου) θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Ιουλίου.
* Μια ομαδική έκθεση φωτογραφίας συγκεντρώνει έργα καλλιτεχνών από είκοσι χώρες (Λουκάς Σαμαράς, Τζ. Χέρμαν, Τακέσι Μόρο, Μπέντρι Μπαϊκάμ, Ντέιβιντ Γκαλγιάρντ, Παύλος Φυσάκης, Αλέξανδρος Λαμπροβασίλης, Καμίλο Νόλας κ.ά.) –σε επιμέλεια Φίλιπ Τσιάρα-Χριστόφορου Δουλγέρη. Εγκαινιάστηκε στο σπίτι της οικογένειας Γρίβα, από τα παραδοσιακά του νησιού, το οποίο μάλιστα κατοικείται. Οι φωτογραφίες της έκθεσης, που τιτλοφορείται «Επιστρεφόμενη Ιθάκη», αντλούν υλικό από το ομηρικό έπος, «ερμηνεύουν» τις έννοιες αναζήτηση, εμπειρία, νίκη, επιστροφή.
* Ο Χορευτικός Σύλλογος Ιθάκης «Εν Χορώ», τη δεύτερη μέρα του Φεστιβάλ, αναπαράστησε χορευτικά την «Οδύσσεια» στο υπαίθριο θέατρο του Ναυτικού Λυκείου, ενώ η εγχώρια Χορωδία, η Φιλαρμονική και η Μαντολινάτα συνόδευαν με τραγούδια Χατζιδάκι και Θεοδωράκη.
* Το ποιητικό ταξίδι για την Ιθάκη δεν θα μπορούσε να λείπει από τις εκδηλώσεις. Ο εικαστικός Αντώνης Βολανάκης προσκάλεσε επτά Ελληνες και επτά Αμερικανούς ποιητές, παλαιότερης και νεότερης γενιάς, να αναπτύξουν έναν διαπολιτισμικό διάλογο με θέμα «Στον πηγαιμό για την Ιθάκη». Ανάμεσά τους οι Ρος Γκάι, Κάθι Εϊντζελ, Πατρίτσια Κολαΐτη, Βασίλης Μανουσάκης, Δανάη Σιώζου, Λιάνα Σακελλίου, Γιώργος Χουλιάρας, Δημοσθένης Αγραφιώτης κ.ά. Ο νόστος του Οδυσσέα αλλά και η πεισματική καρτερία της Πηνελόπης ήταν θέματα-κλειδιά σε ανοιχτές ποιητικές δράσεις, συζητήσεις, αναγνώσεις που έγιναν στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, στην κεντρική πλατεία, αλλά και στις παραλίες μεταξύ των λουομένων. Στόχος των «ποιητικών» συναντήσεων ήταν η ενεργός εμπλοκή του κόσμου του νησιού. Ενα είδος «ραντεβού στα τυφλά», που επέτρεπε σε όλους τους συμμετέχοντες να γνωριστούν μέσα από συζητήσεις, γλωσσοπαίγνια, αναγνώσεις, ιστορίες που είχε να διηγηθεί ο καθένας. Και οι περισσότεροι, παρά τους αρχικούς δισταγμούς, κάτι είχαν να πουν.
* Από το εορταστικό τετραήμερο δεν έλειψαν ούτε τα σπορ. Την Κυριακή ο αθλητικός όμιλος Ιθάκης «Η Πρόοδος» διοργάνωσε ιστιοπλοϊκούς αγώνες. Το βράδυ της ίδιας μέρας το Φεστιβάλ έκλεισε μ’ ένα παραδοσιακό υπαίθριο τραπέζι σε πεζόδρομο πίσω από το λιμάνι, με εδώδιμα αποικιακά, μαγειρεμένα όλα στα σπίτια στο Βαθύ, προσφορά του συλλόγου γυναικών «Η Πηνελόπη». Το φαγοπότι εξελίχθηκε σε γλέντι και χορό με νησιώτικα, συρτό, συρτάκι έως και βαριά ζεϊμπέκικα. Η ομάδα της Μάρθα Γκράχαμ έδωσε δυναμικά το «παρών». Χορευτές και χορεύτριες ανακατεύτηκαν με τους ντόπιους και πολύ γρήγορα έμαθαν τα βήματα των ελληνικών χορών. Μία εξ αυτών μάλιστα χόρεψε την «Ευδοκία» προς τέρψιν όλων των παριστάμενων…
