Ηταν μια δημοπρασία ιστορικής σημασίας αυτή που έγινε το βράδυ της Τετάρτης στους Σόθμπις του Λονδίνου. Ποτέ άλλοτε δεν είχαν βγει μαζί στο σφυρί δύο αριστουργήματα του Ελ Γκρέκο στο πλαίσιο της «Οld Master and British Paintings Evening Sale». Επρόκειτο για δύο σπάνιους και σημαντικούς πίνακες, την «Προσευχή του Αγίου Δομίνικου» και τον «Χριστό στον Σταυρό». Οι τιμές εκκίνησής τους υπολογίζονταν από 3 έως 5 εκατομμύρια λίρες.
Ομως η «Προσευχή του Αγίου Δομίνικου» πουλήθηκε 9.154.500 λιρών, που αποτελεί ρεκόρ όχι μόνο για τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, αλλά γενικά για κάθε Ισπανό καλλιτέχνη (μη μας πιάνουν τώρα τα εθνικά μας). Ο δεύτερος πίνακας πουλήθηκε 3,442 εκατ. λίρες. Να ’ναι καλά οι νέες αγορές τέχνης που άνοιξαν (Ασία και Μέση Ανατολή), οι νέοι «πελάτες», όπως τους αποκάλεσε ο Αλεξάντερ Μπελ, επικεφαλής του τμήματος των Σόθμπις για τους Παλιούς Μετρ.
Τα δύο έργα του Ελ Γκρέκο αποτελούσαν μια ωραία αντίστιξη. Η «Προσευχή του Αγίου Δομίνικου» (λάδι σε καμβά) θεωρείται μία από τις καλύτερες απεικονίσεις αγίων του Θεοτοκόπουλου. Είναι ένα πολύ εσωτερικό και γήινο πορτρέτο, μια μικρή εικόνα για προσωπικές στιγμές λατρείας. Ο Δομίνικος, φορώντας απλά ασπρόμαυρα ενδύματα, προσεύχεται ήρεμα μέσα σε ένα υπερβατικό περιβάλλον και γίνεται, έτσι, o διαμεσολαβητής γης και ουρανού. Αυτός ο δυϊσμός απασχολούσε τις συνθέσεις του Ελ Γκρέκο από το 1577, που έφτασε στην Ισπανία. Ο πίνακας ανήκε στη θρυλική συλλογή του Γερμανού βιομηχάνου Γκούσταβ Ράου, η οποία δωρήθηκε το 2001 στη UNICEF -στον διεθνή οργανισμό θα πάνε φυσικά και τα κέρδη από τη δημοπρασία. Υπάρχουν ακόμα τρεις γνωστές εκδοχές του: σε ιδιωτική συλλογή της Μαδρίτης, στον Καθεδρικό Ναό του Τολέδο και στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης.
Ο «Χριστός στον Σταυρό» χρονολογείται μεταξύ 1600 και 1610, περίοδο ωριμότητας του Ελ Γκρέκο. Προερχόμενος από τη συλλογή του Ισπανού ζωγράφου Ιγνάσιο Ζουλοάγκα, είναι ο τελευταίος πίνακας μιας σειράς από τρεις συνθέσεις μεγάλων διαστάσεων με το ίδιο θέμα. Οι άλλοι δύο βρίσκονται στο Μουσείο Τεχνών του Κλίβελαντ και στη συλλογή του Μαρκήσιου ντε λα Μοτίγια στη Σεβίλη. Πηγή έμπνευσης του Θεοτοκόπουλου, ειδικά για τη φιγούρα του Χριστού, θεωρείται ένα σχέδιο του Μιχαήλ Αγγελου, που σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και ο ζωγράφος πρέπει να είχε δει στα νεανικά του χρόνια. Μια μικρότερη και υπογεγραμμένη εκδοχή του πίνακα πουλήθηκε το 2000 3,85 εκατ. λίρες στο Μουσείο Γκετί του Λος Αντζελες.
Επιμ. Β.Γεωργ.
