Πρέπει να είναι από τις πιο ελκυστικές εκδηλώσεις της Αθήνας. Οι σκοτεινές αίθουσες και τα δροσερά υπόγεια του ΕΜΣΤ εφοδιασμένα με τα απαραίτητα παγκάκια και μαξιλάρια, μας περιμένουν για να δούμε ταινίες με τις μεγαλύτερες υπογραφές: Γκοντάρ, Ρεμπέκα Χορν, Ρόμπερτ Ουίλσον, Σόφι Καλ… Από την εποχή που οι καλλιτέχνες επέλεξαν το βίντεο και ανέτρεψαν την κινηματογραφική παράδοση
Της Παρής Σπίνου
Σε ένα βίντεο του 1985 με τίτλο «Μαλακό και σκληρό (Μια ήπια συζήτηση για σκληρά θέματα)», ο κορυφαίος της γαλλικής νουβέλ βαγκ Ζαν Λικ Γκοντάρ και η Ελβετή σύζυγός του, σκηνοθέτις Αν Μαρί Μιεβίλ, αρχίζουν από τα καθημερινά οικογενειακά για να επεκταθούν στα ευρύτερα κοινωνικά. Ο πρώτος διαβάζει με αυστηρή, πατρική φωνή το γράμμα του γιου τους που έχει ξεμείνει από χρήματα και ετοιμάζεται να απορρίψει το σχετικό αίτημα. Η σύντροφός του, αντίθετα, βλέπει με πιο ευαίσθητη, μητρική ματιά το ζήτημα… Ασυμβατότητες των ρόλων και των φύλων αλλά και αντιπαραθέσεις για τον πολιτισμό, την πολιτική, τα ΜΜΕ ξεδιπλώνονται σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον βίντεο, που κλείνει την έκθεση «Υβριδικές ιστορίες», στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Πρόκειται για επιλογή 14 βίντεο και φιλμ σημαντικών καλλιτεχνών, από τη συλλογή του μουσείου, όπου η αφήγηση κυριαρχεί και διασταυρώνεται με τις άλλες τέχνες. «Συνθέτουν τις όψεις μιας νέας αφηγηματικότητας, που χρονικά εμφανίστηκε τη δεκαετία του ’70, όταν οι καλλιτέχνες επέλεξαν το βίντεο ως νέο μέσο καταγραφής ή αξιοποίησαν ανατρεπτικά την υπάρχουσα κινηματογραφική παράδοση», εξηγεί ο επιμελητής της έκθεσης, Σταμάτης Σχιζάκης, καθώς μας ξεναγεί.
Με μια δόση υπερβολής θα λέγαμε ότι το μουσείο μεταμορφώθηκε σε… θερινό σινεμά. Στις σκοτεινές αίθουσες, στα δροσερά υπόγεια του Ωδείου Αθηνών, έχουν στηθεί παγκάκια και σε ορισμένα σημεία μαξιλάρια, ενώ ο επισκέπτης θα χρειαστεί και δύο ώρες για να παρακολουθήσει -μάλιστα με χαμηλό εισιτήριο- διαφορετικά καλλιτεχνικά φιλμάκια, με ποικίλες αναφορές. Εμπνευση από τον βωβό κινηματογράφο ή το ιαπωνικό θέατρο Νο, παρωδίες σπαγκέτι γουέστερν, σχόλια για τη μετανάστευση ή την οικονομική κρίση.
Η Ρεμπέκα Χορν στην ταινία «Cutting through the past» (1995) αποτίει φόρο τιμής στον Μπάστερ Κίτον και στήνει ένα σκηνικό «μαγικού ρεαλισμού» σε ένα τρελοκομείο, όπου πρωταγωνιστούν ο Ντόναλντ Σάδερλαντ στον ρόλο του ψευτογιατρού, η Τζέραλντιν Τσάπλιν και η παλιά ηθοποιός του βωβού Βαλεντίνα Κορτέζε.
Στο «Βλέμμα του κωφού» (1981) του Ρόμπερτ Ουίλσον -ο οποίος έρχεται στις 18 Ιουλίου στο Φεστιβάλ Αθηνών με τη νέα του παραγωγή «The old woman»- βλέπουμε μια μαύρη Μήδεια, που τελετουργικά παίρνει το μαχαίρι και σκοτώνει δύο μικρά παιδιά. Από το θέατρο Νο εμπνέεται ο Γκάρι Χιλ και το συνδυάζει με ένα παλίνδρομο παιχνίδι λέξεων και εικόνων: Τhere is live, Τhere is evil, διαβάζουμε στην παράξενη βιντεοταινία του «URA ARU» (1985-86).
Με αφετηρία τα σάιτ γνωριμιών, η Σέρι Σίλβερ στήνει συναντήσεις σε δημόσιο χώρο στο βίντεο «Tι είναι αυτό που ψάχνω» (2004) και αφηγείται πώς η επιφανειακή ερωτική αναζήτηση κρύβει την ανάγκη επικοινωνίας, αλλά και μικρά ανθρώπινα δράματα. Από την άλλη, η Σόφι Καλ και ο Γκρέγκορι Σέπαρντ ξεκινούν ένα ταξίδι από τη Νέα Υόρκη στο Λας Βέγκας καταγράφοντας με διαφορετική οπτική την πορεία της σχέσης τους, που οδηγεί στον γάμο («Double-blind», 1992).
Ο Γιώργος Δρίβας εκπροσωπείται με δύο βίντεο. Στο πρώτο, το «Εmpirical Data» του 2009, αφηγείται με ασπρόμαυρες φωτογραφίες και ψυχρή, κοινωνιολογική προσέγγιση τη διαδικασία ένταξης ενός μετανάστη στο ελληνικό σύστημα. Βασίζεται στην πραγματική ιστορία του Γεωργιανού ηθοποιού Δαβίδ Μαλτέζε, ο οποίος και πρωταγωνιστεί. Στο δεύτερο, το «Sequence Error» του 2011, με ηχητικό ντοκουμέντο δύο ιδεολογικά συγκρουόμενες ομιλίες του στρατηγού Μάρσαλ και του Τσε Γκεβάρα, δημιουργεί το σκηνικό μιας πολυεθνικής, που απολύει τους εργαζόμενους και στο τέλος κλείνει.
Το σκηνικό αλλάζει εντελώς με την «Κατάκτηση μιας ανύπαρκτης Δύσης» (2000) του Δημήτρη Κόζαρη, όπου ο Κλιντ Ιστγουντ, ο Τέρενς Χιλ και ήρωες του Star Trek μπλέκονται σε ένα ανατρεπτικό, διασκεδαστικό γουέστερν.
Αφήσαμε για το τέλος το βίντεο του Ρισάρ Μπρουγιέτ «Περικύκλωση: Ο Νεοφιλελευθερισμός παγιδεύει τη Δημοκρατία» (2008) στην είσοδο του μουσείου, όπου γνωστοί διανοούμενοι και οικονομολόγοι, όπως οι Νόαμ Τσόμσκι, Ιγκνάσιο Ραμονέ, Νορμάν Μπαϊλαργόν, Ομάρ Ακτούφ αναλύουν το επίκαιρο θέμα. Αποχαιρετούμε την ελκυστική καλοκαιρινή έκθεση του ΕΜΣΤ περιμένοντας τον Οκτώβριο το αφιέρωμα στη νέα φουρνιά των εικαστικών, γεννημένων τη δεκαετία του ’80, αλλά και την παράδοση του ανακαινισμένου Φιξ, που θα αποτελέσει τη μόνιμη στέγη του.
INFO: Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Κτίριο Ωδείου Αθηνών (Βασ. Γεωργίου 17 & Ρηγίλλης. Τηλ. 210 9242111. www.emst.gr Ωρες λειτουργίας: Τρίτη-Κυριακή:11.00-19.00, Πέμπτη: 11.00-22.00. Εισοδος 3 και 1,5 ευρώ. Μέχρι 15 Σεπτεμβρίου.
