Ο νόμος που ισχύει από 1.1.2013 έχει φέρει σαρωτικές αλλαγές τόσο για τους παλιούς, όσο και για τους νέους ασφαλισμένους του ΙΚΑ. Ποια σημεία πρέπει να προσέξουν οι εργαζόμενοι για να δουν αν θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα και αν τους συμφέρει να βγουν στη σύνταξη

 

→Από τις αρχές του τρέχοντος έτους, ως γενική προϋπόθεση πλήρους συνταξιοδότησης καθορίζεται η συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και του 62ου έτους της ηλικίας. Πέραν όμως των γενικών προϋποθέσεων για συνταξιοδότηση από το ΙΚΑ, υπάρχει μια σειρά ειδικότερων κατηγοριών στις οποίες ισχύουν διαφορετικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης

 

Του Τζώρτζη Ρούσσου

 

Σε μαραθώνιο αγωνίας έχει μετατραπεί το τελευταίο διάστημα η κοινωνική ασφάλιση, με τους ασφαλισμένους που είναι κοντά στη συνταξιοδότηση να μην ξέρουν τι τους ξημερώνει και πότε θα προστεθούν περισσότερα έτη εργασίας για να σωθεί το Ασφαλιστικό από τις «δαγκάνες» της μνημονιακής οικονομίας, που στέλνει στην ανεργία ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Και τα ασφαλιστικά ταμεία να ασφυκτιούν υπό το βάρος της έλλειψης χρήματος.

 

Μέσα λοιπόν στον κυκεώνα των αλλαγών στο ασφαλιστικό σύστημα, οι ασφαλισμένοι πρέπει να προσέξουν κάποια σημεία προκειμένου να δουν αν θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα και αν τους συμφέρει να συνταξιοδοτηθούν. Ο ασφαλιστικός νόμος που ισχύει από 1.1.2013, έχει φέρει σαρωτικές αλλαγές στη συνταξιοδότηση τόσο των παλιών όσο και των νέων ασφαλισμένων του ΙΚΑ. Ετσι, από τις αρχές του τρέχοντος έτους, ως γενική προϋπόθεση πλήρους συνταξιοδότησης καθορίζεται η συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και του 62ου έτους της ηλικίας.

 

Πέραν όμως των γενικών προϋποθέσεων για συνταξιοδότηση από το ΙΚΑ, υπάρχει μια σειρά ειδικότερων κατηγοριών στις οποίες ισχύουν διαφορετικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Αναλυτικότερα:

 

* Ασφαλισμένος με 10.500 ένσημα: για τους ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται λόγω 35ετίας από 1.1.2013 αναπροσαρμόζονται στα 12.000 τα ημερομίσθια, ενώ το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης διαμορφώνεται στο 62ο έτος.

 

* Ασφαλισμένη με 10.000 ένσημα: αν είναι γυναίκα, από 1.1.2013 το όριο ηλικίας λήψης πλήρους σύνταξης αυξάνεται στο 62ο και ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης αυξάνεται στις 12.000 ημέρες. Σε ό,τι αφορά τη λήψη μειωμένης σύνταξης, από 1.1.2013 το όριο ηλικίας διαμορφώνεται στο 60ό και, εν συνεχεία, το όριο αυτό σταδιακά προσαυξάνεται και καταργείται, μέσω της προσθήκης ενός εξαμήνου ανά έτος και μέχρι τη συμπλήρωση του 62ου έτους.

 

* Ασφαλισμένος με 10.000 ένσημα: η ηλικία των 63,5 ετών που αποτελεί το όριο για πλήρη συνταξιοδότηση με τη συμπλήρωση 10.000 ημερών ασφάλισης μέχρι και 31.12.2012, ανακαθορίζεται από 1.1.2013 στο 67ο, ενώ το 60ό έτος της ηλικίας, που αποτελεί το όριο ηλικίας μειωμένης συνταξιοδότησης με τον ίδιο χρόνο ασφάλισης, αυξάνεται από 1.1.2013 στο 62ο.

 

* Ασφαλισμένη με 4.500 ένσημα: για όσες γυναίκες συνταξιοδοτούνται με 4.500 ημέρες ασφάλισης, το όριο ηλικίας πλήρους και μειωμένης συνταξιοδότησης από 1.1.2013 αυξάνεται στο 67ο και 62ο έτος, αντίστοιχα. Οι γυναίκες αυτής της κατηγορίας δικαιούνται πλήρη και μειωμένη σύνταξη, με τη συμπλήρωση των ορίων ηλικίας που διαμορφώνονται κατά το έτος συμπλήρωσης, αντίστοιχα, του 60ού και 55ου έτους της ηλικίας.

 

* Μητέρες ανηλίκων: Για τις μητέρες ανηλίκων παιδιών, αυξήθηκαν από 1.1.2013 τα όρια ηλικίας λήψης πλήρους και μειωμένης σύνταξης. Ετσι, διαμορφώνονται από 1.1.2013 5.500 ένσημα με συμπλήρωση του 67ου έτους ή του 62ου για μειωμένη.

 

* Ανδρες με βαρέα και ανθυγιεινά: Για τους ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται με 10.500 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον 7.500 ημέρες στα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα, ανακαθορίστηκαν από 1.1.2013 τα όρια ηλικίας για πλήρη και μειωμένη σύνταξη. Συγκεκριμένα, τα όρια ηλικίας ανακαθορίζονται σταδιακά από το 60ό και 9 μήνες το 2013 για πλήρη σύνταξη στο 62ο και από το 58ο και 9 μήνες στο 60ό για μειωμένη.

 

* Γυναίκες με βαρέα και ανθυγιεινά: Για τις ασφαλισμένες που συνταξιοδοτούνται με 4.500 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον 3.600 στα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα και εξ αυτών 1.000 να έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 13 χρόνια πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, εναρμονίστηκε από 1.1.2013 το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης με το ισχύον όριο ηλικίας για τους άνδρες ασφαλισμένους στον ΚΒΑΕ, δηλαδή το 62ο. Οι ασφαλισμένες αυτής της κατηγορίας δικαιούνται σύνταξης με το όριο ηλικίας που διαμορφώνεται κατά το έτος συμπλήρωσης των 4.500 ημερών ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον 3.600 στα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα και εξ αυτών, 1.000 τουλάχιστον να έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 13 χρόνια πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης.

 

* Θεμελίωση δικαιώματος: Οι ασφαλισμένοι που έχουν θεμελιώσει ή κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι 31.12.2012 διατηρούν το δικαίωμα να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε με τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας, χωρίς να θίγονται από τις μεταβολές που επέρχονται στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης με την παρούσα ρύθμιση από 1.1.2013 και εφεξής.

 

* Προσωρινή σύνταξη: Απονέμεται σε όλες τις περιπτώσεις ασφάλισης και ενδείκνυται στις περιπτώσεις της διαδοχικής που όμως υπάρχει επαρκής χρόνος ασφάλισης στον απονέμοντα φορέα, για να διαφαίνεται η δυνατότητα λήψης της σύνταξης εκ των προτέρων. Το ποσό της προσωρινής σύνταξης είναι περίπου το 80% του τελικού ποσού της κύριας σύνταξης. Στις περιπτώσεις που είναι δύσκολος ο υπολογισμός του ποσού από τον απονέμοντα φορέα (δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία, υπάρχουν χρόνοι διάσπαρτοι σε πολλά Ταμεία κ.λπ.) χορηγείται το 80% του αντίστοιχου κατώτατου ορίου. Με την οριστική απόφαση ο ασφαλισμένος λαμβάνει αναδρομικά τις διαφορές που προκύπτουν ανάμεσα στα ποσά που έχει λάβει μέχρι σήμερα και σε όσα κανονικά θα λάμβανε.

 

* Δεν μπορούν να εξαγοράσουν πλασματικά: δεν μπορούν να εξαγοράσουν τα πλασματικά έτη του νόμου του 2010 για να θεμελιώσουν δικαίωμα εντός του 2012 οι άνδρες ασφαλισμένοι. Μέχρι πέρυσι δεν είχε επέλθει αλλαγή στο όριο ηλικίας τους και επομένως δεν απέκτησαν ποτέ το εν λόγω δικαίωμα. Οι συγκεκριμένοι ασφαλισμένοι μπορούν να εξαγοράσουν μόνο τη στρατιωτική τους θητεία και να κάνουν χρήση του χρόνου ανεργίας και ασθενείας που έχουν επιδοτηθεί την τελευταία 10ετία. Αντίστοιχα δεν μπορούν να εξαγοράσουν τα «καινούργια» πλασματικά έτη οι γυναίκες που είχαν συμπληρώσει μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2010 το 60ό έτος της ηλικίας τους, καθώς δεν αυξάνεται το ηλικιακό όριο πλήρους συνταξιοδότησης. Οι ασφαλισμένες που είχαν συμπληρώσει τα 60 το 2010 έχουν κατοχυρώσει το δικαίωμά τους για πλήρη σύνταξη κι έτσι δεν μπορούν να κάνουν χρήση των πλασματικών ετών για να φτάσουν τα 4.500 ένσημα που είναι απαραίτητα για τη λήψη σύνταξης. Ωστόσο μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους χρόνους που επιτρεπόταν με τον 2084/1992, δηλαδή τον χρόνο επιδοτούμενης ανεργίας, ασθενείας εντός της 10ετίας και κύησης-λοχείας.

 

* Συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας: από το 2011 καταργήθηκε το δικαίωμα συνταξιοδότησης χωρίς όριο ηλικίας. Ομως όσοι είχαν μέχρι την ημερομηνία αυτή συμπληρωμένες 11.100 ημέρες ασφάλισης στον ίδιο φορέα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας. Σημειώνεται πως χωρίς όριο ηλικίας μπορούν να συνταξιοδοτηθούν και οι μητέρες αναπήρων τέκνων ασφαλισμένες στα ταμεία αρμοδιότητας του υπουργείου Εργασίας, που έχουν συμπληρώσει 25 πραγματικά έτη ασφάλισης. Δεν μπορούν να εξαγοραστούν πλασματικά για τη συμπλήρωση 25ετίας.

 

* Πέναλτι στη μειωμένη σύνταξη: στον ιδιωτικό τομέα η μείωση σε περίπτωση που κάποιος βγει με μειωμένη σύνταξη είναι πάντοτε 6% για κάθε έτος πριν από τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων για την πλήρη σύνταξη. Το ίδιο ισχύει και όταν κάποιος από τους φορείς συμμετέχει στην απονεμόμενη σύνταξη με τις διατάξεις της διαδοχικής.

 

* Διαδοχική ασφάλιση: νέος τρόπος υπολογισμού της σύνταξης εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2011 σε όσες περιπτώσεις υπάρχει διαδοχική ασφάλιση, καθώς έχουν αλλάξει όλοι οι συντελεστές. Οι νέες ρυθμίσεις έχουν οδηγήσει στην αύξηση των συντάξεων κατά μέσο όρο 12% για μεγάλες κατηγορίες ασφαλισμένων σε σχέση με το ποσό που θα έπαιρναν εάν είχαν αποχωρήσει μέχρι το τέλος του 2010.

 

* Εξαιρέσεις στην αύξηση των ορίων ηλικίας: Εξαιρούνται από την αύξηση των ορίων ηλικίας ή/και του χρόνου ασφάλισης α) οι ασφαλισμένες που θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης ως μητέρες τέκνων ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία, σύμφωνα με γενικές ή ειδικές διατάξεις, καθώς και οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων και β) οι ασφαλισμένοι των φορέων κοινωνικής ασφάλισης αρμοδιότητας υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, που έχουν ενταχθεί στο καθεστώς εργασιακής εφεδρείας του ν. 4024/2011.