Του Βασίλη Νίκα*
Η λεϊσμανίαση, γνωστή και ως καλα-αζάρ, είναι μια ζωο-ανθρωπονόσος που οφείλεται στην παρασίτωση του οργανισμού από τα παράσιτα του γένους Leishmania.
Η μετάδοση της νόσου γίνεται με τις σκνίπες του γένους Phlebotomus. Η σκνίπα, όταν τσιμπήσει έναν μολυσμένο σκύλο, θα αποτελέσει φορέα του παράσιτου και τσιμπώντας άλλους σκύλους θα τους μεταδώσει το παράσιτο. Το παράσιτο από τη στιγμή που θα μπει στη σκνίπα, χρειάζεται περίπου μία εβδομάδα έως ότου φτάσει σε μορφή (στάδιο) ικανή να μολύνει άλλο ζώο. Από τότε μόνο και μετά, αν η σκνίπα τσιμπήσει ένα ζώο θα του μεταδώσει παράσιτα ικανά να προκαλέσουν νόσο. Ομως μέχρι να εμφανιστούν συμπτώματα (χρόνος επώασης), απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα που ποικίλλει από κάποιες εβδομάδες έως και μερικά χρόνια. Συνηθέστερα όμως ο μέσος χρόνος επώασης είναι 6-8 μήνες.
Οι κλιματολογικές συνθήκες της Ελλάδας ευνοούν τον πολλαπλασιασμό των σκνιπών αλλά και την έκθεση των ζώων σε αυτές, εφόσον τα ζώα κινούνται περισσότερες ώρες της ημέρας σε εξωτερικούς χώρους. Μοιάζει λοιπόν λογικό να νοσήσουν όλα τα ζώα. Στην πραγματικότητα φαίνεται ότι υπάρχει μια γενετική προδιάθεση στα ζώα που τα προστατεύει από τη νόσο. Ενώ λοιπόν σχεδόν όλα τα ζώα έρχονται σε επαφή με τη σκνίπα, μόνο ένα ποσοστό (όχι αμελητέο, αλλά σίγουρα όχι η πλειονότητα) θα νοσήσει. Αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος κάθε ζώου. Γι' αυτό κάποιες μορφές πρόληψης και θεραπείας στοχεύουν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η νόσος εμφανίζεται κυρίως με δύο μορφές, τη σπλαχνική και τη δερματική, οι οποίες όμως μπορεί να συνυπάρχουν. Στη σπλαχνική μορφή μπορεί να προσβληθούν πολλά όργανα. Συχνότερα απαντάται νεφρική ανεπάρκεια, διαταραχές στην πήξη του αίματος, ατροφία ορισμένων μυών, ηπατοσπληνομεγαλία. Ο ιδιοκτήτης του ζώου ενδεχομένως θα παρατηρήσει ανορεξία, απώλεια βάρους, γενικότερη καχεξία, πυρετό, διογκωμένους λεμφαδένες (συχνά γίνεται αντιληπτό ως διογκώσεις καθώς χαϊδεύουμε το ζώο). Στη δερματική μορφή θα εμφανιστούν διάφορες αλλοιώσεις στο δέρμα, όπως απώλεια τριχώματος, ξηροδερμία, περιοφθαλμική αλωπεκία, ονυχομεγαλία κ.ά. Οπως γίνεται αντιληπτό, τα συμπτώματα μοιάζουν αρκετά με αυτά άλλων νοσημάτων και ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να απευθυνθεί στον ειδικό κτηνίατρο, ώστε να εκτιμηθούν και να γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις.
Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το στάδιο της νόσου και τη βαρύτητα της νόσου κατά περίπτωση. Ο κτηνίατρος είναι ο αρμόδιος να επιλέξει το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα.
Με λίγες και σαφείς λέξεις: πρέπει να απωθήσουμε τα κουνούπια! Αυτό σημαίνει ότι ο σκύλος μας πρέπει να φοράει κατάλληλο αντιπαρασιτικό κολάρο ή να έχει πάρει κατάλληλη θεραπεία με αντιπαρασιτικές αμπούλες. Στην προσπάθεια αυτή βοηθά αρκετά και ο περιορισμός της δραστηριότητας του ζώου σε εξωτερικούς χώρους κατά τις απογευματινές και βραδινές ώρες. Τον τελευταίο χρόνο κυκλοφορεί στην Ελλάδα και εμβόλιο κατά του νοσήματος, όπως επίσης και κάποια σκευάσματα που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο βαθμός προστασίας που προσφέρει το κάθε ένα από τα παραπάνω μέτρα θα πρέπει να εκτιμηθεί κατά περίπτωση από τον κτηνίατρό σας, ο οποίος είναι ο πιο κατάλληλος για να σας συμβουλεύσει. Γενικότερα επειδή, όπως αναφέρθηκε, η νόσος μπορεί να εμφανιστεί αρκετό καιρό μετά, είναι σημαντικό να γίνονται προληπτικές εξετάσεις ανά εξάμηνο, ώστε αν έχει μολυνθεί ένα ζώο, να γίνει έγκυρη θεραπευτική προσπάθεια με αυξημένη πιθανότητα επιτυχίας.
* Κτηνίατρος ΑΠΘ
