Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Οι σπουδές του Γιάννη Τσαρούχη, η διαδικασία δηλαδή που ακολουθούσε για να ολοκληρώσει τα θέματα ή τις θεματικές ενότητες για τα έργα του, όπως η «Θυσία της Ιφιγένειας», που συμπυκνώνει μια ολόκληρη εποχή, η «Μεγάλη αναχώρηση», οι «Τέσσερις Εποχές» ή οι «Ναύτες», παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό.
Η έκθεση «Γιάννης Τσαρούχης – Μελέτες για 17 θέματα» εγκαινιάζεται σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς κι είναι από αυτές που σπάνια έχει την ευκαιρία να δει το κοινό. Στημένη αριστοτεχνικά, ανοίγει με φανταστικό τρόπο την πόρτα του ατελιέ-εργαστηρίου του ζωγράφου και μας επιτρέπει να παρακολουθήσουμε, μέσα από σπουδές, παραλλαγές, σχέδια, ανέκδοτες φωτογραφίες, αντικείμενα, τον τρόπο με τον οποίο συνέλαβε και δούλεψε μερικά από τα πιο ωραία και σημαντικά έργα του, όπου η ελληνική τέχνη συναντιέται με τη μοντέρνα ζωγραφική του 20ού αιώνα.
Πρωτόλεια έργα, ώριμες ασκήσεις, σχέδια, μισοτελειωμένοι πίνακες, πλάι σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες με τα μοντέλα του, όπως ο φίλος του ο Ανδρέας που ποζάρει για τον «Αγιο Σεβαστιανό» ή η όμορφη Δέσποινα (κόρη του Λίνου Πολίτη) σε μια σειρά υπέροχων πορτρέτων. «Οσο πιο όμορφο είναι το μοντέλο τόσο πιο αυστηρός πρέπει να είσαι, γιατί αλλιώς θα σου βγει γλυκερό», έλεγε ο ζωγράφος.
Η έκθεση αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο δούλευε για 60 και πλέον χρόνια, αλλά και τα ερεθίσματα που λάμβανε ανάλογα με την εποχή. Η οπτική όαση που καταγράφει τη διαδικασία που ακολουθούσε ο ζωγράφος παρουσιάζει ακόμα και αντικείμενα, όπως τα φτερά πεταλούδας που είχε κατασκευάσει ο ίδιος για τη σειρά «Νέος με φτερά πεταλούδας» ή τα αγάλματα που έφτιαχνε, όπως για τη «Μεγάλη αναχώρηση», για την οποία είχε δημιουργήσει μια ολόκληρη εγκατάσταση που την φωτογράφισε για να ολοκληρώσει τον ομώνυμο πίνακα.
Ολα τα εκθέματα προέρχονται από το Ιδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, που, αν και συμπληρώνει 30 χρόνια λειτουργίας στο ιστορικό κτίριο της οδού Πλουτάρχου στο Μαρούσι -ο ίδιος το σχεδίασε και επιμελήθηκε την ανέγερσή του-, παρουσιάζει προβλήματα συντήρησης. Ούτε λόγος βέβαια για βοήθεια από την πολιτεία.
Ετσι, στο πλαίσιο της συνεργασίας του Ιδρύματος Τσαρούχη με το Μουσείο Μπενάκη διοργανώθηκε το 2009 η μεγάλη αναδρομική «Γιάννης Τσαρούχης 1910 – 1989» και αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν από κοινού τις δυσκολίες. Το σύνολο των έργων του μεταφέρθηκε για να σωθεί στις αποθήκες της Πειραιώς και η μεγάλη αίθουσα του δεύτερου ορόφου θα φιλοξενεί πλέον θεματικές εκθέσεις από τις συλλογές.
«Φέραμε τα έργα εδώ για να είναι σε ασφαλές μέρος. Εχουμε τεράστιο υλικό από τα χρόνια του Τσαρούχη στο θέατρο, στη μουσική και πολλά ακόμα, που θα μας δώσουν ενδιαφέρουσες θεματικές ενότητες», είπε ο Αγγελος Δεληβορριάς, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, που επίσης αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα.
«Οι μοναδικοί πόροι του Ιδρύματος Τσαρούχη σήμερα είναι από τα δικαιώματα, τις εκθέσεις και τα έσοδα από το πωλητήριο», είπε η πρόεδρός του, Νίκη Γρυπάρη. «Μέχρι να πεθάνει, ο Γιάννης Τσαρούχης έδινε τη σύνταξή του. Στη συνέχεια επιχορηγήθηκε με 20 εκατομμύρια δραχμές από το υπουργείο Πολιτισμού και διαδοχικά πήρε 15 εκατομμύρια και 5 εκατομμύρια, που ήταν και τα τελευταία. Τελευταία φορά ζητήσαμε ενίσχυση την περίοδο 2007 -2008 επί υπουργίας Γιώργου Βουλγαράκη αλλά η απάντηση -δεν μας ήρθε ποτέ γραπτώς- ήταν ότι δεν επιχορηγούνται Ιδρύματα Ιδιωτικού Δικαίου».
Κι εκεί που η επίσημη πολιτεία σφυρίζει αδιάφορα, ο ένας φορέας τείνει χείρα βοηθείας στον άλλο, έχοντας συμπαραστάτες το κοινό που είχε κατακλύσει κυριολεκτικά το Μουσείο Μπενάκη για την αναδρομική του Γιάννη Τσαρούχη το 2009. «Θέλω κοσμοπλημμύρα και σ' αυτή την έκθεση για το Ιδρυμα, το Μουσείο και τη Νίκη Γρυπάρη», είπε με χιούμορ ο Αγγελος Δεληβορριάς. Και θυμήθηκε κάποια μέρα στο Παρίσι που ο Γιάννης Τσαρούχης του φώναξε: «Δεν είναι φυλή αυτοί οι Ευρωπαίοι. Αγνοούν το γλυκό του κουταλιού»!
ΙNFO: «Γιάννης Τσαρούχης – Μελέτες για 17 θέματα», επιμέλεια Νίκη Γρυπάρη – σχεδιασμός Λίλη Πεζανού.
Μουσείο Μπενάκη – Κτίριο Πειραιώς, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, τηλ: 210 3453111. Διάρκεια 7 Δεκεμβρίου 2012 – 31 Μαρτίου 2013.
