Κώστας Γ. Παπαγεωργίου
«Παιδικό κουρείο»
Κέδρος, 2013, σελ. 60

Του Χαράλαμπου Γιαννακόπουλου

Γεννημένος στην Αθήνα το 1945, ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου έχει εκδώσει ώς σήμερα δώδεκα ποιητικές συλλογές, έξι βιβλία με πεζά και πέντε βιβλία κριτικής και δοκιμίου (πιο πρόσφατος ένας τόμος με μελετήματα για την ποίηση της Κικής Δημουλά με τον τίτλο «Κική Δημουλά, χρονικογράφος του εφήμερου»), καθώς και τρεις ανθολογίες ποίησης. Παράλληλα εμπλέκεται ενεργά στην έκδοση λογοτεχνικών περιοδικών, δραστηριότητα που χαρακτηρίζει –αν και δεν αναφέρεται συχνά– πολλούς ποιητές της γενιάς του, της ποιητικής γενιάς του ’70, δίνοντας ένα μέτρο της δραστηριοποίησης και της διάθεσης για παρέμβαση αυτών των δημιουργών στα πνευματικά, τουλάχιστον, πράγματα του τόπου.

Επισήμανση ενδεχομένως απαραίτητη, καθώς εντελώς άλλη είναι η αίσθηση που δημιουργεί η ποίηση του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου στον αναγνώστη.

Πιασμένος γερά και αναπόδραστα στο αγκίστρι της ποίησης και των πραγμάτων παραμένει αυτός ο ποιητής και στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, το «Παιδικό κουρείο», χωρίς ακόμα να έχει γίνει ξεκάθαρο στον ίδιο κατά πόσον αυτό αποτελεί την καταδίκη ή τη σωτηρία του: «Οσο για μένα, εγώ αξιώθηκα να δω τα πράγματα να σπαρταρούν πιασμένα στο αγκίστρι του ονόματός τους». Πρόκειται για ποίηση στην οποία κυριαρχούν –καταγράφω ξεφυλλίζοντας το «Παιδικό κουρείο»– έννοιες όπως ο ύπνος, το όνειρο και ο ουρανός (Ολέθριες συντροφιές στα καταγώγια του ύπνου συναντάει ο ποιητής και δηλώνει: Διεκδικώ το υπόλειμμά μου κάθε πρωί· και αλλού: για να σκάψω εξαρχής ουρανό)· επίσης ο θάνατος, παρών σε κάθε σχεδόν σελίδα, αφού τα πάντα, όπως διαβάζουμε, ωχριούν μπροστά στην εκτυφλωτική λάμψη / ενός φέρετρου που χάσκει ολάνοιχτο στο φως· ίσως μόνο τα ονόματα και οι λέξεις, το ανταλλάξιμο μέταλλο των λέξεων, η ποίηση δηλαδή, να υπόσχονται μια διαφυγή: όσο για μένα εγώ με εισιτήρια λέξεις τώρα βρίσκομαι εκεί ακριβώς που υπέθεσα εξαρχής.

Η ποίηση του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου κινείται σταθερά στον οικείο χώρο τής, αστικής κυρίως, καθημερινότητας, στις συνήθειές της, στα αισθήματα που προκαλεί και στις μνήμες που ζωντανεύει. Μόνο που σχεδόν τίποτε δεν παρουσιάζεται με τη συνήθη του μορφή στα μάτια και στον νου του ποιητή. Στα όρια της σκέψης θροΐζουν καλαμιές, διαβάζουμε στο «Παιδικό κουρείο». Αυτό είναι εξάλλου που τον κάνει ποιητή: η μεταμορφωτική δύναμη της ματιάς του, από τη μία, που εκφράζεται με τις συχνές του, όπως είδαμε, αναφορές στο όνειρο, και, από την άλλη, η ικανότητά του να βλέπει πίσω και πέρα από τα φαινόμενα. Οπως χαρακτηριστικά στο ποίημα «Οαση», όπου στους δρόμους της πόλης εισβάλλει ξαφνικά το αναπάντεχο και τα πάντα αλλάζουν, μα –φαίνεται– μόνο ο ποιητής μπορεί να το αντιληφθεί και να το διατυπώσει:

Στα πιο πολυσύχναστα σημεία της πόλης ακούω κυλούν ορμητικά νερά. Αλλο αν παρόχθια φυτά και δέντρα με χιλιάδες πουλιά στα κλαδιά τους σκεπάζουν τους ήχους και κρύβουν τη θέα των βουνών και των γύρω υψωμάτων. Ακούω νερά και ας αγγίζω την κόψη της δίψας μου, ενώ οι ευθείες των άδειων βλεμμάτων διασταυρώνονται πλέκοντας δίχτυ πυκνό, συγκρατώντας μετέωρο τον κόσμο σε παγίδα στημένη αδιόρατα.

Ο ποιητικός λόγος του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου στο «Παιδικό κουρείο», όπως και σε ολόκληρη την ποιητική του πορεία, είναι έντονα μεταφορικός, η σύνταξή του συχνά ελλειπτική, το ύφος του αφαιρετικό, το λεξιλόγιό του οικείο αλλά σε καμία περίπτωση φτωχό, ο τόνος της φωνής του ήπια ελεγειακός. Το αποτέλεσμα είναι ένας αποσπασματικός κόσμος δημιουργημένος από εικόνες που, όσο γνώριμες μοιάζουν, άλλο τόσο παράδοξες είναι. Ενας κόσμος, μια ποίηση δηλαδή, που ισορροπεί ιδανικά πάνω σ’ ένα «ή» διαζευκτικό, όπως διαβάζουμε σ’ ένα άλλο ποίημα της συλλογής, που, όταν οι δύο όροι του συντονίζονται, η φράση αποκτάει φτερά και το πέταγμα είναι δυνατόν να συμβεί.