Της Αννας Δαμιανίδη
Παρόλη τη ζέστη συνεχίσαμε τον πολιτιστικό τουρισμό στην Πελοπόννησο πηγαίνοντας ξανά στο κάστρο Χλεμούτσι. Είναι κοντά στην εξ αγχιστείας πατρίδα μου και το παρακολουθώ εδώ και είκοσι χρόνια. Στην αρχή έβλεπα ένα ερείπιο χωρίς όνομα, μου πήρε καιρό να ταυτίσω τον γκρίζο όγκο με κάστρο, να του δώσω το όνομά του, μάλλον τα πολλά του ονόματα, γιατί λέγεται επίσης Καστέλ Τορνέζε και Κλερμόν και επί το ελληνικότερον και νεώτερον, Κάστρο Κυλλήνης. Το κάθε όνομα έχει τη σημασία του.
Σιγά σιγά έβλεπα ξεπατωμένα παράθυρα να γεμίζουν και να ξαναγίνονται παράθυρα, οροφές να αποκαθίστανται, σωρούς από πέτρες να τακτοποιούνται, χώρους να καθαρίζονται, και τέλος, πρόπερσι, δύο αίθουσες να ανοίγουν με ευρήματα της περιοχής στο πρώτο και μοναδικό Μουσείο Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα. Τώρα πια ξεχωρίζει σαν αυτό που είναι, μεγάλο, πέτρινο κάστρο, σε περίοπτη θέση, που αναδείχθηκε μετά από εξαιρετική δουλειά χρόνων και χρόνων. Α ναι, κάπου πήρε το μάτι μου λίγο αργότερα και ειρωνικά σχόλια, άκου Μουσείο Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα! Αυτό μας έλειπε! Ως γνωστόν, οι Ελληνες, μετά που έγιναν κάπως Ρωμαίοι, αναλήφθηκαν στους ουρανούς με κάποιο διαστημόπλοιο, μαζί με τα άγια τους χώματα, και έμειναν εκεί μέχρι να αποφασίσουν να επανεμφανιστούν φορώντας φουστανέλα και ανεμίζοντας λάβαρα.
Ωστόσο, το κάστρο αυτό δεν το επισκέπτομαι μόνο εγώ που έτυχε να διαβάσω μικρή την Πριγκιπέσα Ιζαμπώ του Τερζάκη και αναζητώ απεγνωσμένα τους ψιθύρους του Σγουρού και τις διαδρομές επ' όνου της κυράς της Ακοβας. Ηταν γεμάτο κόσμο, κάστρο και μουσείο, κυρίως παιδιά σε εφηβική ηλικία, διότι, πώς να το κάνουμε, τα παιδιά μαγεύονται με τα κάστρα. Ο Ντίσνεϊ το ήξερε καλά και επειδή στην Αμερική δεν μπορούσε να βρει κανένα αληθινό έφτιαξε την Ντίσνεϊλαντ, μια χώρα κάστρων όλων των ειδών. Είναι το είδος του κτίσματος ή είναι η εποχή που ασκεί τόση γοητεία; Ο Μεσαίωνας, οι ιππότες, η φεουδαρχία, οι πριγκίπισσες; Ποιο στοιχείο έλκει περισσότερο; Μήπως τα παραμύθια που πάντα έχουν σκηνικό μεσαιωνικό δημιουργούν αυτή τη μαγεία; Πρώτα έρχονται αυτά και μετά το σκηνικό, ή το ανάποδο;
Φαίνεται πως κάτι υπάρχει εκεί που έχει να κάνει με το σήμερα. Κάτι που επιζεί στα τραγούδια, στους θρύλους, στις τοπικές συνήθειες, στα παιδικά παιχνίδια, κάτι που συνδέεται ίσως και με τον χαρακτήρα των ανθρώπων σε κάθε χώρα και επαρχία της Ευρώπης πολύ περισσότερο από όσο το DNA για παράδειγμα, το οποίο διαρκώς επικαλούνται τα τελευταία χρόνια οι σχολιογράφοι. Η Ελλάδα έχει αρνηθεί γενικά να αντικρίσει τον εαυτό της στη μεσαιωνική ιστορία και δεν είναι τυχαίο που κανείς δεν διανοήθηκε να ειρωνευτεί, ας πούμε, το δεύτερο και περίλαμπρο αρχαιολογικό μουσείο που χτίστηκε στην Ηλιδα λίγο πριν ή λίγο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, διότι για τους αρχαίους πάντα λίγα κάνουμε και μόνο αυτούς αναγνωρίζουμε ως προγόνους. Εστω και σαν περαστικούς να τους δεις πάντως, οι Φράγκοι άφησαν, αν μη τι άλλο, στην Πελοπόννησο σκηνικά παραμυθιών σε μεσογειακό περιβάλλον, όπου τα δυο-τρία τελευταία χρόνια γίνονται και αναπαραστάσεις γκιόστρας προς μεγάλη χαρά των παιδιών.
Ελπίζω οι σύγχρονοι καβαλάρηδες να προσέχουν. Λεπτομέρειες για την γκιόστρα ελληνιστί θα βρείτε στο Β μέρος του Ερωτόκριτου.
