Τρία ή τέσσερα αστεράκια έδωσαν οι Βρετανοί κριτικοί στην πιο αναμενόμενη παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών με πρωταγωνιστές τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ και τον Ουίλεμ Νταφόε. Τα εισιτήρια και για τις τέσσερις βραδιές στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών είναι από καιρό εξαντλημένα
Το να δίνει ο Μπομπ Ουίλσον μια πρεμιέρα του επί βρετανικού εδάφους, στο Manchester International Festival, είναι μάλλον ριψοκίνδυνη απόφαση. Πώς θα υποδεχτεί η πιο παραδοσιακή, σχεδόν συντηρητική θεατρικά χώρα στην Ευρώπη, κοινό και κριτική, τον στιλιζαρισμένο, γκροτέσκο, παράλογο κόσμο του Αμερικανού; Πόσο μάλλον όταν ανεβάζει στη σκηνή, με γερή διασκευή, ένα σουρεαλιστικό, σκοτεινό διήγημα του Ρώσου Δανιήλ Χαρμς, γραμμένο το 1939, τρία χρόνια πριν πεθάνει από την πείνα ριγμένος σε σταλινικό μπουντρούμι. Διηγείται την παράδοξη ιστορία ενός συγγραφέα που παλεύει με τα εσωτερικά του φαντάσματα, αλλά και με μια περίεργη ηλικιωμένη γυναίκα που έρχεται στο διαμέρισμά του για να πεθάνει. Ο Μπαρίσνικοφ και ο Νταφόε παίζουν τον βασικό ήρωα και όλους τους ρόλους.
Την Πέμπτη το «The Old Woman» έρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών (τέσσερις βραδιές στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών). Αυτή τη φορά το όνομα του Ουίλσον επισκιάζεται όμως από τους δύο σταρ πρωταγωνιστές του. Η συνύπαρξή τους στη σκηνή, μέγα θεατρικό γεγονός, ήταν κυρίως που γοήτευσε και μαλάκωσε και τους πιο δύσκολους Εγγλέζους.
Ας κάνουμε μια γρήγορη βόλτα στις κριτικές του βρετανικού Τύπου:
•«Γκάρντιαν»: Τρία στα πέντε αστεράκια έβαλε ο πολύς Μάικλ Μπίλινγκτον. Ισως γιατί προς το τέλος της παράστασης, που κρατάει 90 λεπτά, κοίταγε κλεφτά το ρολόι του. Ομως σε γενικές γραμμές τη βρήκε «εξαιρετικά γοητευτική». Γράφει: «Ο Ουίλσον μετατρέπει κάθε μία από τις δώδεκα σκηνές, στις οποίες έχει χωρίσει το διήγημα του Χαρμς, σε όμορφα φωτισμένες εγκαταστάσεις τέχνης: καρέκλες και παράθυρα κολυμπούν στον αέρα, σαν να βγαίνουν από τον κόσμο τού Αλεξάντερ Κάλντερ. Οριζόντιες λωρίδες φωτός παριστάνουν το πέρασμα ενός τρένου. Ομως αν και η εικόνα από τις δυο κλοουνίστικες φιγούρες (Μπαρίσνικοφ, Νταφόε), παγιδευμένες σε έναν κόσμο χωρίς νόημα, παραπέμπει στο «Περιμένοντας τον Γκοντό», το έργο του Μπέκετ έχει μια δυναμική του αισθήματος και μια στιβαρή συμμετρία, που εδώ απουσιάζουν. Η παράσταση του Ουίλσον είναι σίγουρα η ενσάρκωση του international chic και συλλεκτικό κομμάτι. Αποδεικνύει όμως ότι το θέατρο, κάθε θέατρο, χρειάζεται αφηγηματική ορμή».
•Σαν αντίλαλος έρχεται και η κριτική τής «Ιντιπέντεντ». Συμβουλεύει τους θεατές να ρίξουν μια ματιά στο διήγημα του Χαρμς πριν πάνε στην παράσταση, παρόλο «που δεν θα τους πολυβοηθήσει». Θα της έδινε, γράφει, πέντε αστεράκια, αλλά τελικά βάζει τέσσερα, ακριβώς γιατί «υπάρχει κάτι στο παράλογο, που σε αφήνει ανικανοποίητο. Παίρνει τη γραμματική της πραγματικότητας και τη γεμίζει με το κενό. Ηταν σαν να άκουγες κάποιον να σου διηγείται με λεπτομέρειες ένα όνειρό του. Ενα ζωηρό και τεχνικολόρ όνειρο. Αλλά, σε αντίθεση με τη γλυπτική, το θέατρο χρειάζεται μια ιστορία. Ο Ουίλσον δεν είχε αφήγηση, απλώς μια διαδοχή από περίεργες, όμορφες, βασανιστικές σκηνές που σου έκοβαν την ανάσα».
•Οι «Τάιμς» παραληρούν για τον Μίσα. «Και οι δυο άντρες κινούνται με τρομερή εκφραστικότητα, αλλά ο Μπαρίσνικοφ σού σπαράζει την καρδιά. Οχι μόνο όταν αυτά που κάνει πλησιάζουν το μπαλέτο, αλλά και στις πιο διακριτικές, σλόοου μόσιον στιγμές του. Προς το τέλος στέκεται κάτω από ένα τεράστιο πορτρέτο του συγγραφέα και μιλάει παθιασμένα στη μητρική του γλώσσα. Δεν έχει σημασία που δεν καταλαβαίνεις. Η συγκίνηση είναι μεγάλη». Η εφημερίδα ασχολείται και με το πολιτικό μέρος της παράστασης. «Το θέμα της ανίας και της ανημπόριας κυριαρχεί. Ο συγγραφέας, μοιρασμένος στους δυο ηθοποιούς, λέει ότι μπορεί να κάνει θαύματα, αλλά δεν κάνει απολύτως τίποτα, κάθεται στο καβούκι του. Η ηλικιωμένη γυναίκα, που πέφτει με παράλογο τρόπο από το παράθυρο, πεθαίνει από «περιέργεια»: στο καθεστώς τού Στάλιν αυτό το αίσθημα όντως μπορούσε να σε οδηγήσει στον θάνατο».
•Ας τελειώσουμε με την κριτική της συντηρητικής «The Daily Telegraph». O Nτέιβιντ Κάβεντις είναι διχασμένος. Από τη μια η παράσταση τον «υπνώτισε και τον μάγεψε», από την άλλη «έβαλε σε δοκιμασία την υπομονή του». Προσπαθούσε «συνέχεια να καταλάβει ποιος είναι ποιος». Και παρόλο που απολάμβανε να βλέπει στη σκηνή μαζί Μπαρίσνικοφ και Νταφόε, ο κριτικός αποφαίνεται: «Αυτό τελικά που επικράτησε ήταν η ζοφερή αίσθηση μιας τέχνης που πνίγεται και δένεται χειροπόδαρα από αλαζονικά κόλπα». Oh my God…
Eπιμ. Β. Γεωργ.
* INFO: η παράσταση είναι sold out.
