Με νωπές τις περγαμηνές από τη φετινή Αβινιόν, θα παρουσιάσει μόνος του στη σκηνή, με ζωντανή μουσική και βίντεο, το «Still/life». Θέμα του, η σχιζοφρένεια του σύγχρονου ανθρώπου, που άλλος είναι και άλλος θέλει να φαίνεται, η ικανότητά του να μεταμορφώνεται σε τέρας. Με μια τεχνική που συνδυάζει τους νιγηριανούς χορούς Γιορούμπα, το χιπ χοπ, την καποέιρα, το τσίρκο
Της Βένας Γεωργακοπούλου
Οταν ήταν πέντε χρόνων, στο Λάγκος της Νιγηρίας όπου ζούσε, γοητευμένος από έναν ακροβάτη του δρόμου, άρχισε να τον μιμείται. Με επιτυχία προφανώς, αφού στα 13 του χρόνια ένας δάσκαλός του τον παρότρυνε να γραφτεί σε μια ομάδα που ασχολιόταν με τα ακροβατικά και τους παραδοσιακούς χορούς. «Τώρα που βλέπω τα πράγματα από απόσταση, το βρίσκω φυσιολογική εξέλιξη να περάσω από την ακροβασία στον σύγχρονο χορό», μου λέει.
Ο Κούντους Ονικέκου, το νέο βραβευμένο χορογραφικό αστέρι της Γαλλίας, μας συστήνεται ενώ ταξιδεύει με τρένο από την Αβινιόν στο Παρίσι, λίγες μέρες πριν κάνει την πρώτη του εμφάνιση στην Ελλάδα. Θα χορέψει απόψε και αύριο στο Φεστιβάλ Καλαμάτας το έργο του «Still/life», για το οποίο συνεργάστηκε με τον Νταμιέν Ζαλέ, alter ego του Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι. Με αυτό έγινε διάσημος και περιζήτητος (τα ταξίδια του ανά τον κόσμο σε ζαλίζουν). Τόσο, που στο φετινό Φεστιβάλ της Αβινιόν, η νέα του χορογραφία, με τίτλο «Qaddish» (θα πούμε και γι’ αυτή) ήταν μέρος του επίσημου προγράμματος. Πώς πήγε, αλήθεια; «Καταπληκτικά. Το κοινό, οι κριτικές… Αν μπείτε στο Ιντερνετ θα καταλάβετε».
Είχα ήδη μπει και είχα καταλάβει. Είχα δει και ένα απόσπασμα από το «Still/life». Χορευτική βιρτουοζιτέ, ένας συνδυασμός από χορό, ακροβατικά, μουσική, ποίηση, βίντεο και εικαστικά. Με θέμα; Δεν το διακινδυνεύω. Εχουν πει, πάντως, ότι με το έργο αυτό ο Ονικέκου προσεγγίζει «τη σχιζοφρένεια σαν μια συστηματική μεταφορά του μοντέρνου ανθρώπου». Οτι θέτει το ερώτημα «Τι είναι αυτό που μπορεί να μετατρέψει έναν άνθρωπο σε κτήνος;». Ο ίδιος ο καλλιτέχνης, όπως κάθε καλλιτέχνης, τα λέει πιο απλά και άμεσα από τους θεωρητικούς.
«Οταν ξεκίνησα να το δουλεύω, είχα έντονα στο μυαλό μου την εικόνα που έχουμε όλοι για τον εαυτό μας, που τη γνωρίζουμε πολύ καλά, και από την άλλη την εικόνα που θέλουμε να προβάλλουμε προς τα έξω, προς την κοινωνία. Με ενδιέφερε η σχιζοφρένεια, που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο: έχει την ικανότητα να ζει ένα είδος ζωής και την ίδια στιγμή να είναι μέσα του εντελώς διαφορετικός», λέει ο Ονικέκου.
Επιμένει πολύ στο ότι το «Still/life» είναι το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας με θέμα «τη μοναξιά, την τραγωδία και τη μνήμη». Το πρώτο μέρος της, με τίτλο «My exile is in my head» αφορά την εξορία, που και ο ίδιος έζησε όταν έφυγε από τη Νιγηρία για τη Γαλλία, για να ενταχθεί σε ομάδες χορού, αλλά και για να σπουδάσει στο Centre National des Arts du Cirque.
«Εξορία σημαίνει μοναξιά», λέει. «Δεν είναι ποτέ απλή, τυπική υπόθεση, βαλίτσες και ταξίδια και απομάκρυνση από τον τόπο σου. Η εξορία σε οδηγεί αναγκαστικά στη μοναξιά, που ξεκινά από τη βαθιά ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργήσει μια ζωή κι έναν εαυτό, να χτίσει την ατομικότητά του». Και μετά ήρθε το «Still/life», με το οποίο ο Ονικέκου πέρασε στην «τραγωδία των ανθρώπινων αρνήσεων». Πάνω σ’ αυτές, λέει, στηρίζεται ο καθορισμός του εαυτού μας. «Αρνείσαι», μου εξηγεί, «όλα αυτά που σου έχουν πει για την ιστορία σου. Γιατί η δική σου, ατομική ιστορία, δεν θες να είναι ίδια με την κοινότητα από την οποία προέρχεσαι. Η δικιά μου ιστορία και η Ιστορία της Νιγηρίας δεν είναι το ίδιο πράγμα».
Κι όμως, νά που με το τελευταίο μέρος της τριλογίας, το «Qaddish», ο Κούντους Ονικέκου κάνει στροφή 360 μοιρών. «Ο άνθρωπος που μέχρι τώρα αρνιόταν την ιστορία του, νιώθει την ανάγκη να την αναδημιουργήσει. Να γυρίσει πίσω και να μάθει για τις ρίζες του. Είναι σαν να προσπαθείς να καταλάβεις τη σημερινή Ελλάδα και να αγνοείς τα πάντα για το αρχαίο παρελθόν της. Η ιδέα ότι από κάπου έρχεσαι αλλάζει την οπτική σου για τα πάντα».
Πήρε, λοιπόν, τον ηλικιωμένο πατέρα του και έκαναν ένα μεγάλο ταξίδι στο μέρος όπου είχε γεννηθεί πριν από 80 χρόνια. «Μαζί διασχίσαμε ανάποδα τον χρόνο για να ξανασυναντήσει ο ένας τον άλλο», λέει ο Κούντους Ονικέκου. «Φτάσαμε μέχρι την εποχή πριν από την αποικιοκρατία, στις αρχαίες παραδόσεις Γιορούμπα». Τώρα πια νιώθει ότι είναι ο κληρονόμος τους. Το «Qaddish» παραπέμπει εμφανέστατα στη γνωστή εβραϊκή τελετουργία επίκλησης και θρήνου των νεκρών, μόνο που άλλαξε το αρχικό γράμμα Κ της λέξης με το Q του δικού του ονόματος. Είναι ο τρόπος του να τιμήσει νεκρούς και ζωντανούς, με πρώτο και καλύτερο τον πατέρα του.
Μετά τα παραπάνω, η απάντησή του στην ερώτηση «Ποια ρεύματα χορού διαμόρφωσαν το ακατάτακτο στιλ σας;» δεν εκπλήσσει. «Μετά το κλασικό μπαλέτο, που σπούδασα στο Λάγκος, χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσα φυσικά να μάθω ποτέ χορό, αλλά και τις παραδοσιακές τεχνικές της Νιγηρίας, ένιωσα ότι πρέπει να προχωρήσω ένα βήμα παραπέρα. Να βρω την προσωπική μου γλώσσα και να συνεργαστώ με ανθρώπους, που αντιμετωπίζουν πιο δημιουργικά και χωρίς στεγανά τον χορό. Αυτό που με καθόρισε θα ‘λεγα ότι είναι τα ταξίδια μου στον κόσμο. Οταν άρχισα να ταξιδεύω, μπήκα σε μια δεύτερη φάση μαθητείας. Συνέλεγα ό,τι έβλεπα», λέει.
Ο Κούντους Ονικέκου είναι κατηγορηματικός: «Δεν με ενδιαφέρει καθόλου η φόρμα στην τέχνη», δηλώνει. «Μόνο η φιλοσοφία πίσω από τις κινήσεις. Κι αυτή την ψάχνω παντού: στον παραδοσιακό χορό, στο χιπ χοπ, στην καποέιρα, στο τάι τσι, στον σύγχρονο χορό… Είναι πιο εύκολο να εκφραστώ μέσα από όλο αυτό το σύμπαν. Γιατί αυτό που έχει σημασία για μένα είναι το σώμα, αυτό γονιμοποιεί και διασχίζει όλα τα ρεύματα. Σήμερα, όλη την εμπειρία που έχω συγκεντρώσει προσπαθώ να την ξεφορτωθώ όταν χορεύω, να μην την αναπαράγω. Να με κινεί κάτι που ανήκει αυστηρά στο παρόν και το σώμα μου, που έχει τη δική του αυτόνομη μνήμη, στην οποία δεν θέλω να επέμβω συνειδητά. Δεν χορεύω εγώ, αλλά το σώμα μου, με τη δική του ελευθερία, τις δικές του αναμνήσεις».
Ζει πια στη Γαλλία. Στην Ευρώπη της κρίσης, προερχόμενος από την Αφρική των εμφυλίων πολέμων, των γενοκτονιών, αλλά και του αγώνα για δημοκρατία. Η πολιτική δεν τον απασχολεί; «Καθόλου», απαντά. «Κι έχω και μια περίεργη άποψη. Οτι ακριβώς στις περιόδους των πολέμων και της κρίσης, τότε είναι που πρέπει να αντιδράς με όνειρα, τέχνη, ποίηση, θέατρο. Τότε η κρίση εξασθενεί, τότε βάζεις τις προϋποθέσεις να την ξεπεράσεις. Προσπαθώ να αποφεύγω την πολιτικολογία. Δεν πρέπει να ρίχνουμε εκεί το βάρος της δουλειάς μας, αλλά ακριβώς στην αντίθετη πλευρά».
INFO: «Still/life», ερμηνεία και χορογραφία Κούντους Ονικέκου, καλλιτεχνική συνεργασία Νταμιέν Ζαλέ, πρωτότυπη μουσική Σαρλ Αμπλάρ, Habeeb Ayodeji, μουσική live Habeeb Ayodeji, βίντεο Ισαάκ Λαρτέ. Απόψε και αύριο στις 8 μ.μ. στο Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Καλαμάτας.
