Από τη Δράμα ώς την Κρήτη και από τη Μυτιλήνη ώς την Πελοπόννησο, 141 γυναικείοι αγροτικοί συνεταιρισμοί προσπαθούν τα τελευταία χρόνια να αρθρώσουν τη δική τους θετική απάντηση στην κρίση. Και συχνά τα καταφέρνουν

Τα παραδοσιακά προϊόντα που παράγουν δεν έχουν αντίπαλο στο εμπόριο

«Χρειαζόμαστε νέο αίμα. Ανθρώπους που να είναι σε θέση να χειρίζονται το Ιντερνετ, να παρακολουθούν τις εξαγωγές. Χρειαζόμαστε ακόμη στήριξη για να μπορέσουμε να αντέξουμε στην κρίση χωρίς περαιτέρω απώλειες»

Της Στελλίνας Μαργαριτίδου

Ενα σεμινάριο της Διεύθυνσης Γεωργίας Λέσβου το 1995 στάθηκε η αφορμή για να ασχοληθεί η, 45χρονη σήμερα, Χριστίνα Τσιγάρου με τον χώρο του αγροτικού συνεταιρισμού. «Κάναμε ένα σεμινάριο με θέμα το κέντημα μηχανής και τη μεταποίηση προϊόντων» θυμάται, «όταν για πρώτη φορά μάς μπήκε η ιδέα να δημιουργήσουμε ένα δικό μας συνεταιρισμό. Βάλαμε 65.000 δραχμές η κάθε μία –στην πραγματικότητα όσα πήραμε από το σεμινάριο– και γύρω στις 25 γυναίκες δημιουργήσαμε τον Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Μεσοτόπου Λέσβου. Σήμερα είμαστε 35 άτομα, έχουμε βγάλει και στα παιδιά μας μερίδες, έχουμε μεταφερθεί σε δικό μας κτίριο και… Και προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε δάνεια και δόσεις, παλεύοντας με την κρίση».

Γλυκά, μαρμελάδες, τούρτες είναι τα κύρια προϊόντα που παράγουν οι γυναίκες του συνεταιρισμού. Προϊόντα που απευθύνονται κυρίως στην ελληνική αγορά, αφού δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες απονομής ISO και HACCP. «Στην αρχή δεν ψώνιζαν από μας γλυκά ούτε οι συγχωριανοί μας. Τώρα όμως προμηθεύουμε όλο το νησί. Αναλαμβάνουμε και catering. Αυτή τη στιγμή ετοιμάζουμε τις παραγγελίες για ένα γάμο» μας λέει.

Σήμερα στη Λέσβο δραστηριοποιούνται 16 συνεταιρισμοί, ενώ σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν καταγεγραμμένοι 141 γυναικείοι αγροτικοί συνεταιρισμοί, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Αρκετοί από αυτούς έδωσαν το «παρών» στην έκθεση ποιοτικών αγροτικών προϊόντων απ’ όλη την Ελλάδα που διοργάνωσε τον Μάιο στο Μουσείο της Ακρόπολης το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σε συνεργασία με το Μουσείο και το Κέντρο Ερευνας Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Οι περισσότερες γυναίκες που ασχολούνται με τους γυναικείους συνεταιρισμούς είναι αγρότισσες. Η Δέσποινα Ιωαννίδου, ψυχή του Γυναικείου Συνεταιρισμού Αγίου Αντωνίου, ξεκίνησε… ανάποδα:

«Στη δεκαετία του ’80 εγκατέλειψα την πόλη κι εγκαταστάθηκα στον Αγιο Αντώνιο, ένα χωριό λίγο πιο έξω από τη Θεσσαλονίκη. Είμαι πολύτεκνη, έψαχνα κάποια διέξοδο κι έκανα ένα σεμινάριο σχετικό με τα αγροτικά προϊόντα και την αξιοποίησή τους. Εγώ τους είπα ότι δεν ξέρω τίποτε απ' αυτά. Εχω όμως ένα πουλμανάκι και μπορώ να οργανώσω τις γυναίκες. Κι έτσι ξεκινήσαμε και το 1999 λειτουργήσαμε τον Γυναικείο Αγροτικό Συνεταιρισμό Αγροτικών Προϊόντων Αγίου Αντωνίου. Μέσα από τα προϊόντα κάναμε γνωστό και το χωριό και για να πουλήσουμε καλύτερα δημιουργήσαμε ένα παραδοσιακό καφενείο. Αυτό μας κρατάει τώρα που η κρίση έχει καταποντίσει τη χονδρική πώληση. Διότι εμείς φτιάχνουμε παραδοσιακές πίτες και φύλλα. Τα δικά μας περέκ (είδος φύλλου) που τα ψήνουμε σε φούρνο κυκλοφορούν τώρα σε πιο φτηνές απομιμήσεις -η κρίση, όπως ξέρετε, ρίχνει την ποιότητα… Ομως –κι αυτό είναι παρήγορο- παρατηρώ ότι οι νέοι γονείς νοιάζονται να έχουν ποιοτικά προϊόντα σπίτι τους, παραδοσιακά, κι ας είναι και λιγότερα, φτάνει να είναι καλά». Μιλώντας με αρκετές από τις γυναίκες των συνεταιρισμών που συμμετείχαν στην έκθεση διαπιστώνουμε πως οι εν λόγω πρωτοβουλίες έχουν όλες τις προϋποθέσεις για να δώσουν διέξοδο κυρίως σε νέες κοπέλες, που συνειδητοποιούν ότι ένα πτυχίο δεν είναι αρκετό για να τους εξασφαλίσει τα προς το ζην –πόσο μάλλον μια καριέρα.

«Χρειαζόμαστε νέο αίμα. Ανθρώπους που να είναι σε θέση να χειρίζονται το Ιντερνετ, να παρακολουθούν τις εξαγωγές. Χρειαζόμαστε ακόμη στήριξη για να μπορέσουμε να αντέξουμε στην κρίση χωρίς περαιτέρω απώλειες» λέει η Δέσποινα Ιωαννίδου, σκιαγραφώντας τα βασικά ζητούμενα της επόμενης μέρας. Η επιβίωση και η επιτυχία των συνεταιρισμών δεν είναι μόνο οικονομικό ζήτημα. Εχει και μια δεύτερη, εξίσου σημαντική, πολιτιστική μα και ευρύτερα κοινωνική διάσταση. Οπως σημείωσε και ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθηγητής Αθανάσιος Τσαυτάρης, μιλώντας στα «Θεσμοφόρια 2013» -μια προσπάθεια αναβίωσης του αρχαίου θεσμού στη σύγχρονη εποχή και με σύγχρονους όρους: «Ο τρόπος παραγωγής γεωργικών αγαθών και ιδιαίτερα τροφίμων είχε ανέκαθεν σημαντικές επιπτώσεις στη διαβίωση και οργάνωση της κοινωνίας, τη δημιουργία και την εξέλιξη νέων θεσμών».

Στη διάρκεια των αρχαίων Θεσμοφορίων –για να κάνουμε και… λίγη ιστορία– γίνονταν παρουσιάσεις των γεωργικών προϊόντων κάθε περιοχής, βραβεύσεις των καλύτερων προϊόντων ή ζώων, ανταλλαγή σπόρων ή ζωικού κεφαλαίου κ.ά. Στα χρόνια μας, παρόμοιες γιορτές ανά προϊόν ή τόπο οργανώνονται, πολλές και διάσπαρτες, κάθε καλοκαίρι σε όλη την ελληνική επικράτεια. Η Γιορτή του Μελιού, η Γιορτή της Ντομάτας, η Γιορτή των προϊόντων του Γυναικείου Συνεταιρισμού Ανω Πορόιων Σερρών, η έκθεση αγροτικών προϊόντων Χανίων «Αγροτικός Αύγουστος», η Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών Σπόρων στο Πελίτι Παρανεστίου Δράμας, το Πανηγύρι Αγροτουρισμού στην Επίδαυρο και πολλές άλλες.

Στην πραγματικότητα, μέσα από αυτές, πίσω και πέρα από κάθε π.χ. μήλο που παράγεται σε κάποιο πηλιορείτικο χωριό ή κάθε προϊόν που παράγεται με βάση τη μοναδική χιώτικη μαστίχα, προβάλλεται όλος ο πλούτος των ανθρώπων και η παράδοση κάθε περιοχής. Σαν οι Κένταυροι της μυθολογίας να συναντούν τα χειροποίητα γλυκά του κουταλιού που φτιάχνουν οι γυναίκες του συνεταιρισμού της περιοχής ή σαν λίγη από την εφευρετικότητα των ανθρώπων που συνέδεσαν τη ζωή τους με τα μαστιχοχώρια της Χίου να χωράει μέσα σε μια τόση δα τσίχλα. Τουλάχιστον αυτό μοιάζει να προσπαθούν οι ομάδες των ανθρώπων που σε καιρούς δύσκολους και σκληρούς σαν τους δικούς μας… την παλεύουν ακόμη.