39 χρόνια από την απόβαση των τουρκικών στρατευμάτων στη Μεγαλόνησο, ο κυπριακός λαός βιώνει ξανά δύσκολες μέρες, αυτή τη φορά από την επιβολή του Μνημονίου

→Ο κόσμος είναι αποκαρδιωμένος. Οι περισσότεροι με τους οποίους μιλήσαμε μας είπαν ότι δεν ελπίζουν τίποτα. Ούτε σε απεμπλοκή από την οικονομική κρίση ούτε σε πρόοδο στο Κυπριακό

Του Χρήστου Μιχαηλίδη

Οταν τα τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Κύπρο, στις 20 Ιουλίου του 1974, ρίξτε μια ματιά στο τωρινό πολιτικό σκηνικό του νησιού:

– Ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης ήταν μόλις 26 χρόνων.

– Ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας, Δημήτρης Χριστόφιας, 1 χρόνο μικρότερος.

– Ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ, Αντρος Κυπριανού, 18 χρόνων.

– Ο Μάριος Κάρογιαν, πρόεδρος του ΔΗΚΟ, 13.

– Ο Γιώργος Λιλλήκας, υποψήφιος πρόεδρος στις προηγούμενες εκλογές, ήταν 14.

– Ο αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ο Β´, 33.

– Και ο Γιαννάκης Ομήρου, πρόεδρος της Βουλής, 22 ετών.

– Ακόμα, ο Ευθύμιος Δίπλαρος, βουλευτής του κυβερνώντος Δημοκρατικού Συναγερμού, το νεότερο μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, ήταν αγέννητος όταν εκείνο το φοβερό πρωί του Ιουλίου, οι Τούρκοι στρατιώτες ξεχύθηκαν από τα καράβια στην Κερύνεια ή έπεσαν απ’ τον ουρανό με αλεξίπτωτα στη Μεσαορία. Γεννήθηκε το 1980 στη Λεμεσό, όταν η Κύπρος ήταν ήδη 6 χρόνια κατεχόμενη.

Ο πιο… εγγύς πρόσφυγας

«Κοντεύουμε να σαραντίσουμε, λεβέντη μου», μου είπε προχθές σε ένα παραθαλάσσιο κέντρο στον Πρωταρά (που είναι στην ίδια θαλασσογραμμή με την κοιμωμένη Αμμόχωστο) ο Κώστας Τσολάκκης, που ήταν τότε ακριβώς 40, σήμερα παρά 1 χρόνο 80. Δεν άντεξε ν’ αποχωριστεί «τα νερά του Βαρωσιού» και μετατοπίστηκε όσο πιο λίγο, νοτιοανατολικά, του επέτρεπαν οι κατοχικές δυνάμεις. «Ημουν», μου λέει, «και είμαι ακόμα ο πιο… εγγύς πρόσφυγας». Κι όμως, τόσο πολύ μακριά ακόμα.

Ανεβαίνοντας στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία, μου δείχνει το σπίτι του. Δεν το διακρίνω, αλλά λέω «ναι». Μου περιγράφει τις λεμονιές στην αυλή του. Με πείθει ότι πίσω από αυτές ήταν ο μικρός περιστερώνας του. «Εχεις φάει περιστέρια στην κατσαρόλα, με κρασί, σκόρδο και δάφνη;», με ρωτάει. Και μένα όλες οι απαντήσεις μου είναι «ναι», «ναι», «ναι».

Πώς να διαφωνήσω στην Ιστορία που με τον βιασμό και τον ξεριζωμό, επιλέγει να θυμάται τα εσπεριδοειδή και τα πουλιά του;

Τέτοιες μέρες, κάθε χρόνο, το σκηνικό στην Κύπρο είναι το ίδιο. Θαυμάσια το έγραψε τις προάλλες ο Κώστας Βενιζέλος, αρχισυντάκτης του πολιτικού τμήματος της εφημερίδας «Φιλελεύθερος»:

«Μνημόσυνα, καταδίκες, επετειακές συνεδριάσεις της Βουλής, αφηγήσεις, κομματικές εκδηλώσεις και μετά οι σημαίες πίσω στα ντουλάπια. Η μνήμη διαρκεί μερικά 24ωρα και αξιοποιείται πολιτικά για να συντηρούνται τα κομματικά μαγαζιά. Στο υπόλοιπο του χρόνου, άλλες οι προτεραιότητες κι άλλης μορφής είναι οι συμμαχίες και οι επιλογές».

Φέτος, 39 χρόνια από την εισβολή των Τούρκων, η Κύπρος βιώνει «μιαν άλλην κατάσταση».

«Αυτή τη φορά η επέλαση, το πραξικόπημα, η εισβολή έγιναν με καθαρά οικονομικούς όρους και χαρακτηριστικά. Και όπως τότε, το 1974, κάποιοι διαδραμάτισαν ρόλο δούρειου ίππου, έτσι και σήμερα, υπήρξαν εκείνοι που με τις συμπεριφορές και ενέργειές τους άνοιξαν τον δρόμο σε τρόικα και μνημόνια. Δεν εξισώνονται τα γεγονότα. Απλά, εκείνο που εξισώνεται είναι οι λογικές που υιοθετούνται διαχρονικά, οι συμπεριφορές, οι προσεγγίσεις και πέραν όλων των άλλων και η ατζαμοσύνη. Το τελευταίο δεν συνιστά άλλοθι. Εξακολουθεί να θεωρείται έγκλημα», συμπληρώνει ο έμπειρος Κύπριος δημοσιογράφος.

Στην Κύπρο σήμερα, είναι διάχυτος ο φόβος ότι με αφορμή την οικονομική κρίση, «οι μεγάλες δυνάμεις θα βρουν την ευκαιρία να πακετάρουν ξανά το Κυπριακό και να μας σερβίρουν νέα, έτοιμη λύση», όπως λέει ο κάθε απλός άνθρωπος που θα συναντήσεις στον δρόμο.

Είχε προειδοποιήσει

Ο Γιώργος Λιλλήκας, υποψήφιος στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, πρώην υπουργός Εξωτερικών επί των ημερών του Τάσσου Παπαδόπουλου και τώρα ιδρυτής και πρόεδρος της νεοσύστατης πολιτικής κίνησης «Συμμαχία των Πολιτών», είχε προειδοποιήσει προεκλογικά ότι «η λύση του εθνικού μας προβλήματος θα επιβληθεί μέσω του Μνημονίου».

Ο κ. Λιλλήκας, που ήταν μαθητής 2ας γυμνασίου στην Πάφο όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στο νησί, είναι σίγουρος και τώρα πως το Κυπριακό θα συνδεθεί «με τις αποδόσεις μας στο Μνημόνιο» και πως «και στην επόμενη δόση θα μας έρθει πακέτο και η λύση του».

Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, είπε ότι «η τουρκική εισβολή δεν έφυγε ούτε μια μέρα από το μυαλό μου», ακόμα και εκείνες τις δύσκολες, πρώτες μέρες της προεδρικής του θητείας που βρέθηκε στις Βρυξέλλες προ του τετελεσμένου, όπως λέει, του κουρέματος των καταθέσεων.

Οταν αποβιβάστηκαν τα τουρκικά στρατεύματα στην Κερύνεια, ο κ. Αναστασιάδης είχε ήδη επιστρατευθεί και ήταν, μαζί με εκατοντάδες άλλους στρατιώτες, σε «εθνική επιφυλακή» στο στρατόπεδο των Πολεμιδίων, στη γενέτειρά του Λεμεσό. Ηταν 26 χρόνων, είχε τελειώσει τις σπουδές του στα νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο University College του Λονδίνου, και είχε ήδη αρχίσει να ασκεί το δικηγορικό επάγγελμα.

«Περνάμε δύσκολες στιγμές. Αλλά όλοι μαζί, λαός και πολιτικός κόσμος, πιστεύω ακράδαντα ότι δεν θα αφήσουμε κανέναν να σκεφτεί καν ότι αποδυναμώνονται οι θέσεις μας στο εθνικό μας θέμα», είπε ο κ. Αναστασιάδης, προαναγγέλλοντας ότι το ερχόμενο φθινόπωρο αρχίζει νέα διαδικασία στο Κυπριακό. «Αναζητούμε», πρόσθεσε, «μια λύση αξιοπρεπή», αφήνοντας, με αυτό, περιθώριο για πολλές ερμηνείες.

Απογοήτευση

Ο κόσμος, πάντως, είναι αποκαρδιωμένος. Οι περισσότεροι με τους οποίους μιλήσαμε αυτές τις μέρες στην Κύπρο, μας είπαν ότι δεν ελπίζουν σε τίποτα. «Ούτε σε απεμπλοκή από την οικονομική κρίση ούτε και σε πρόοδο στο Κυπριακό», όπως μας είπε ο Μιχάλης Χαραλάμπους, ιδιωτικός υπάλληλος από τη Λάρνακα.

Στο ξενοδοχείο όπου εργάζεται, η τουριστική κίνηση φέτος είναι υποτονική. Οι περισσότεροι επισκέπτες, μας λέει, είναι από τη Ρωσία, «αλλά είναι δεύτερης και τρίτης κατηγορίας – οι πλούσιοι έφυγαν».

Η συνάδελφός του Μάγδα Ασσιώτου είναι παιδί προσφύγων από την Καρπασία. Η ίδια γεννήθηκε στη Λάρνακα. «Η φετινή επέτειος της εισβολής», λέει, «μας βρίσκει φτωχούς, σε όλα. Τι άλλο θέλετε να σας πω;»

Επειτα από λίγο, και αφού μεσολάβησε μια εύγλωττη σιωπή, πρόσθεσε:

«Εδώ που τα λέμε, και εδώ που φτάσαμε, ίσως δεν θα ’ταν κακή ιδέα να κάνουμε κάποιες υποχωρήσεις που δεν κάναμε στο δημοψήφισμα του 2004, ώστε να λύσουμε επιτέλους το Κυπριακό, να ζήσουμε μαζί με τους Τουρκοκυπρίους και να φτιάξουμε ξανά τη ζωή μας από την αρχή».

Αλλά και πάλι, δεν έδειχνε να το πιστεύει ούτε αυτό. Τριάντα εννέα χρόνια τώρα, η Κύπρος είναι ακόμα διχασμένη, σε όλα…