Το 19ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού εκτυλίσσεται ομαλώς και με μεγάλη επιτυχία. Τα ερωτήματα, όμως, για το μέλλον του πανέμορφου κτιρίου με τις μεγάλες δυνατότητες πληθαίνουν. Η πολυθεματική λειτουργία του όλο τον χρόνο είναι ένα στοίχημα. Θα κερδίσουν η γνώση και το όραμα ή τα τοπικά μικροπολιτικά συμφέροντα;
Της Βένας Γεωργακοπούλου
Η Καλαμάτα έχει δύο λόγους να πανηγυρίζει. Ο ένας είναι ότι η γιορτή της Χρυσής Αυγής στο πάρκο του Λιμενικού δεν θα γίνει, εξ ου και μια αντιφασιστική πορεία διέσχισε το Σάββατο το απόγευμα τους δρόμους της πόλης. Το γεγονός ότι, ανάμεσα στα συνθήματα, ακούστηκε και το ιδανικό για να κτίσεις πλατύ κίνημα εναντίον του Κασιδιάρη «Λαέ θυμήσου, το χώμα που πατάς λευτέρωσε ο Αρης και το ΕΑΜ ΕΛΑΣ», προσπαθώ να το καταπιώ, αλλά δεν μπορώ.
Ο άλλος λόγος είναι ότι, επιτέλους, το Μέγαρο Χορού εγκαινιάστηκε και φιλοξενεί κάποιες από τις εκδηλώσεις του 19ου Φεστιβάλ, που βρίσκεται σήμερα στην πέμπτη μέρα του. Ο κόσμος γεμίζει, βέβαια, κάθε χώρο – και το ΔΗΠΕΘΕ και το Αμφιθέατρο του Κάστρου. Ολα τα μάτια, όμως, είναι στραμμένα στο μεγάλο, μοντέρνο, ανάλαφρο κτίριο, που ονομάστηκε αυτοδίκαια Μέγαρο Χορού – χωρίς το διεθνούς κύρους και μεγάλης ιστορίας φεστιβάλ της Βίκυς Μαραγκοπούλου, ποιο ΕΣΠΑ θα χρηματοδοτούσε ένα οποιοδήποτε, ας πούμε, κέντρο τεχνών σε επαρχιακή πόλη, που θα βάδιζε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα;
Γι’ αυτό και φέτος οι συζητήσεις ανάμεσα στο κοινό δεν σταματούν στο αν άρεσε ή δεν άρεσε το «Drumming» της Κέερσμακερ (ο κόσμος διχάστηκε, ήθελε κάτι πιο γοητευτικό για τα εγκαίνια της Κεντρικής Σκηνής). Ούτε στο γιατί αποθεώθηκε δις ο Νιγηριανός Κούντους Ινικέκου με τη ναΐφ ζωντάνια και αφήγησή του, το καταπληκτικό του κορμί, την αφρικάνικη αποσκευή του και την τολμηρή του άποψη για την κρίση («Ξεχάστε τους πολιτικούς», είπε από σκηνής, «κι εγώ γεννήθηκα στη Νιγηρία μια εποχή που το ΔΝΤ είχε τρελαθεί και η Αφρική καταστρεφόταν. Αλλά επέζησα, είμαι εδώ μπροστά σας. Σε εποχές κρίσης, πηγαίνετε στο γυμναστήριο, κάνετε αθλητισμό, θέατρο, χορό, τέχνη»). Ούτε μόνο στην αποκωδικοποίηση της αριστουργηματικής, αλλά σκοτεινής και δυσοίωνης μάχης του υπερπολιτικοποιημένου Αλγερίνου Ρασίντ Ουραμντάν με κάθε επίσημη ιδεολογία και αισθητική και τις πληγές που αφήνει στα ανθρώπινα σώματα.
Το Μέγαρο Χορού, οι προοπτικές και το μέλλον του δεν ξεχνιούνται, ούτε καν με το μέγα event του φεστιβάλ, την αναβίωση μέσω τεράστιας γιγαντοοθόνης, που θα στηθεί στο κάστρο, της εξάωρης παράστασης «ΜΕΣΑ» του Δημήτρη Παπαϊωάννου, όπως ακριβώς την χάρηκαν οι Αθηναίοι στο «Παλλάς» πριν από δύο χρόνια. Η βιντεο-εγκατάσταση θα ξεκινήσει στις 10 το βράδυ της Πέμπτης και θα τελειώσει στις 4 τα ξημερώματα της Παρασκευής. Ηδη οι Καλαματιανοί ετοιμάζουν ποτά, μαξιλάρια και υπνόσακους, για να δουν όσο θέλουν από το θέαμα και όποτε θέλουν, μπαινοβγαίνοντας στο αμφιθεατράκι, με το ίδιο, φυσικά, εισιτήριο των 8 ευρώ.
Η Βίκυ Μαραγκοπούλου, η γυναίκα που με το πείσμα και το όραμά της, εν μέσω πολλών δυσκολιών, καθιέρωσε το Φεστιβάλ Χορού, έχει λοιπόν ανάμικτα αισθήματα. Νιώθει όπως ακριβώς όταν ξεκινούσε το φεστιβάλ και «έπρεπε βήμα βήμα να χτίσει μια σχέση με την πόλη και το κοινό». Ξέρει ότι το Μέγαρο Χορού, με όλη τη χαρά και ηθική ικανοποίηση που της προσφέρει («δεν υπάρχει άλλο θέατρο στην Ελλάδα και σε όλα τα Βαλκάνια, ειδικά φτιαγμένο ώστε να ανεβαίνουν με τον καλύτερο τρόπο παραστάσεις χορού», λέει), έχει πολύ δρόμο μπροστά του.
Να ξεκινήσουμε από τα θετικά. «Είναι ένα μεγάλο απόκτημα για την Καλαμάτα. Εχει, ως χώρος, άπειρες προοπτικές: η τεράστια σκηνή, η αίθουσα που την αγκαλιάζει ζεστά, επιτρέποντας την επικοινωνία του κοινού με τους χορευτές, οι βοηθητικοί του χώροι, ειδικά το στούντιο, που εκτός από δοκιμές και σεμινάρια, είναι ιδανικό για εναλλακτικές παραστάσεις, όπως φέτος του Ουραμντάν και άλλων -ή αυτός ο τεράστιος χώρος κάτω από τη σκηνή, επίσης πολύτιμος για θεάματα και εκδηλώσεις… Και υπάρχει μια ακόμα παράμετρος. Το Μέγαρο Χορού, που εγκαινιάζεται μέσα στην κρίση, είναι ένα μήνυμα ότι, ακόμα και τώρα, σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες, μπορούν να γίνουν πράγματα, θεσμοί, που τους θα χαρούν οι μελλοντικές γενιές για πολλά πολλά χρόνια». Η κρίση, όμως, το βάζει το προβληματάκι της. Θα καταφέρει η τοπική αρχή να λειτουργήσει, να συντηρήσει και να κρατήσει ζωντανό όλο τον χρόνο, και τον χειμώνα, το Μέγαρο Χορού ή θα το παραδώσει σιγά σιγά στην παρακμή και τη φθορά; Τη λέξη ανυποληψία δεν τολμάω να τη γράψω, είμαι προληπτική.
«Θα γίνει άμεσα μια μελέτη βιωσιμότητας», λέει η Βίκυ Μαραγκοπούλου, «και θα δούμε το κόστος λειτουργίας του. Για μένα, όμως, η μελέτη είναι απλώς ένας μπούσουλας. Πιστεύω ότι τρία είναι τα κλειδιά για την ιδανική λειτουργία του χώρου: γνώση, φαντασία και όραμα. Δεν παραγνωρίζω το οικονομικό πρόβλημα, αλλά στις μέρες μας, που η κρίση εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη, υπάρχουν ευρεία συζήτηση, πλήθος προτάσεων και μεγάλη εμπειρία που μπορούν να μας βοηθήσουν, φτάνει βέβαια να υπάρξει πολιτική βούληση για συλλογικότητα και συνεργασία. Ηδη άρχισαν να καταφτάνουν προτάσεις από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά δίκτυα κέντρων χορού, που χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε., να ενταχθεί σ’ αυτά και το Μέγαρο. Αλλά ο χορός είναι ένα μόνο μέρος της λειτουργίας του. Σε αντίθεση με το φεστιβάλ μας, πρέπει και θα είναι ανοιχτό σε όλες τις τέχνες: μουσική, θέατρο, εικαστικά». Και ερχόμαστε στα λεπτά και δύσκολα. Γιατί τον πρώτο λόγο σε όλα τον έχει ο δήμος (η σχέση του Μεγάρου με το ΥΠΠΟ είναι αδιευκρίνιστη). Μην ξεχνάμε ότι υπάρχει ήδη ένα κακό προηγούμενο. Η πρώτη εκδήλωση που φιλοξένησε το Μέγαρο, τον Απρίλιο του 2011, ήταν μια… έκθεση φωτογραφίας γάμων της Ενωσης Επαγγελματιών Φωτογράφων Νοτιοδυτικής Πελοποννήσου.
Η Βίκυ Μαραγκοπούλου, που οι θαυμαστές του έργου της θεωρούν ότι θα έπρεπε να έχει αποφασιστικό λόγο στον χαρακτήρα του Μεγάρου, λέει: «Κομβικό ρόλο στο μέλλον του θα παίξει το πρώτο Διοικητικό του Συμβούλιο. Εκεί θα φανούν οι προθέσεις όλων. Μπορεί να αποδειχθεί θαυματουργό, αλλά και καταστροφικό. Θα είναι ανοιχτό, θα έχει τη γνώση και την ικανότητα να μεγιστοποιεί το έργο που πρέπει να γίνει; Θα αποφεύγει τις συγκρούσεις; Θα χρονοτριβεί; Θα σέβεται και θα αποζητά τον ρόλο των ειδικών; Είναι ξεκάθαρα θέμα πολιτικής βούλησης του δήμου».
Μα δεν είναι δεδομένο ότι θα οριστεί και καλλιτεχνικός διευθυντής; «Κι αυτό είναι θέμα του Δ.Σ.», απαντά η Βίκυ Μαραγκοπούλου. Κατά τη γνώμη της, ναι, χρειάζεται καλλιτεχνικός διευθυντής με ένα βασικό προσόν: «Να μην πιστεύει ότι είναι παντογνώστης, να έχει συμβούλους και επιτροπές για τα πιο εξειδικευμένα θέματα». Μου έρχεται στον νου το πετυχημένο μοντέλο της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, με τους υπευθύνους τομέων (θέατρο, χορός, εικαστικά).
Η ίδια δεν θα έβαζε υποψηφιότητα; Διστάζει. «Ναι, έχω πολλά όνειρα για το Μέγαρο», λέει, τελικά. «Δεν θέλω να γίνει ένας αχταρμάς. Αλλο ο πολυθεματικός θεσμός και άλλο η έλλειψη κριτηρίων. Ενα είναι σίγουρο, ότι το Μέγαρο σίγουρα πρέπει να ανήκει σε όλη την πόλη, ακόμα και τη γύρω περιφέρεια. Ολα χωράνε. Τα μαθητικά φεστιβάλ, οι τοπικοί σύλλογοι, η παράδοση. Χρειάζεται, όμως, σοβαρότητα, μέθοδος και γνώση».
Ας ελπίσουμε ότι η τοπική αυτοδιοίκηση, που σ’ αυτήν τη χώρα ευθύνεται για πολλά καλλιτεχνικά φιάσκα, για παράδειγμα για την κατρακύλα των ΔΗΠΕΘΕ, θα βοηθήσει στην άνθηση του Μεγάρου Καλαμάτας. Οτι θα βάλει πάνω απ’ όλα την ποιότητα και όχι τα μικροπολιτικά της συμφέροντα. Και ότι, όπως μεγαλούργησε το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, χάρη στο όραμα και τη δουλειά μιας γυναίκας που ήξερε τι έκανε, σε λίγα χρόνια θα είναι σημείο αναφοράς, ελληνικό και διεθνές, και το Μέγαρο Χορού της πόλης.
