Οι τοίχοι έχουν τη δική τους ιστορία, γραμμένη με πινέλο και μπογιά, με σπρέι, με μαρκαδόρο ή αποτυπωμένη σε αφίσες, σε χειρόγραφες αφισέτες, σε αυτοκόλλητα στικεράκια. Δεν περιορίζεται σε μια λέξη, ούτε αποκλειστικά σε μηνύματα ελευθερίας. Η σύγχρονη Ιστορία του τόπου αποτυπώνεται κι αυτή με τη σειρά της σ’ έναν γαλαξία από τέτοιες ετερόκλητες εγγραφές, λιγότερο ή περισσότερο εφήμερες, συμπληρωματικές και συχνά ανταγωνιστικές προς τον επίσημο δημόσιο λόγο που διατυπώνεται από τους κρατούντες, τους κειμενογράφους και τα ΜΜΕ τους. Σπαράγματα μιας επικοινωνίας που διεξάγεται ανοιχτά στον δημόσιο χώρο (και όχι στον αυτιστικό κλωβό του Διαδικτύου), αλλά και ζωντανή έκφραση μιας αέναης απόπειρας να αποτυπωθεί με τρόπο άμεσα ορατό η όποια ηγεμονία στο επίπεδο του πεζοδρομίου –ο έλεγχος οικοδομικών τετραγώνων και συνοικιών από τις στρατιές, οργανωμένες και μη, της «δικής μας» πλευράς. Αφουγκραζόμενο τακτικά τη φωνή των τοίχων, ένα εξασκημένο μάτι μπορεί ν’ ανιχνεύσει υπόγεια ρεύματα που έρχονται, υπόκωφες αλλαγές που κυοφορούνται, ανατροπές κοινωνικών συσχετισμών, που δεν έχουν ακόμη αποκρυσταλλωθεί στη δημόσια σφαίρα. Για λόγους αντικειμενικούς, αυτό που πριμοδοτείται σε τούτη την αποτύπωση είναι βέβαια «τα άκρα»: εκείνοι που οι σκέψεις, ο λόγος και οι στοχεύσεις τους αποκλίνουν από τα κυρίαρχα πρωτοσέλιδα και τα δελτία των οκτώ, εξ ου κι αισθάνονται την ανάγκη ν’ αφήσουν το δικό τους εναλλακτικό ίχνος πάνω στο αστικό τοπίο ή στους αυτοκινητόδρομους της ενδοχώρας.
Κάποιες στιγμές αυτού του επικοινωνιακού ανταρτοπόλεμου θα αποτυπώνονται κάθε Τρίτη σε τούτη τη στήλη, με λήψεις των τελευταίων τριών δεκαετιών στην Αθήνα και όχι μόνο. Το διαθέσιμο υλικό είναι φυσικά άνισο, ιδίως όσον αφορά το χρονικό του εύρος: η έλευση της ψηφιακής τεχνολογίας απελευθέρωσε, ως γνωστόν, τη δυνατότητα μιας τέτοιας καταγραφής, σε βαθμό που ήταν αδιανόητο μερικά χρόνια νωρίτερα, με τον ίδιο τρόπο που η γενίκευση της χρήσης του προσωπικού υπολογιστή πολλαπλασίασε τις δυνατότητες αυτόνομης έκφρασης, παρακάμπτοντας τους σχεδιαστές των επαγγελματικών ατελιέ. Θα καταβληθεί, παρ’ όλα αυτά, προσπάθεια η όλη αναπαράσταση να είναι όσο το δυνατόν ευρύτερη χρονικά και, όσον αφορά τις πηγές, πολιτικοϊδεολογικά πλουραλιστική.
Προειδοποίηση, απειλή ή απλώς δυσοίωνη πρόβλεψη; Το άγνωστης πατρότητας, ανυπόγραφο στένσιλ που διακρίνει «στο βάθος χούντα», εμφανίστηκε μέσα στο 2012, όταν η ύφεση του μαζικού ξεσπάσματος που κορυφώθηκε στις 12 Φλεβάρη είχε αρχίσει πλέον να γίνεται αντιληπτή (1). Κατά κανόνα, οι αναφορές στη χούντα που συναντάμε στους τοίχους, χρησιμοποιούνται μεταφορικά, όπως και στον δημόσιο λόγο γενικότερα, με τον επάρατο αρνητικό χαρακτηρισμό να επιρρίπτεται επί κάθε λογής αντιπάλων: από την κυβέρνηση Σημίτη το 2001 (2) ή το ΠΑΣΟΚ και την κυβέρνηση Παπανδρέου το καλοκαίρι των «αγανακτισμένων» (3) και το φθινόπωρο του 2011 (4, 5), μέχρι «τις αιρέσεις και τους διαβόλους», γενικώς (6). Σαφώς πιο εύλογη είναι η μεταφορική χρήση του όρου για την καταγγελία του αστυνομικού αυταρχισμού (7), της μνημονιακής εκτροπής (8) και της δικτατορίας των αγορών (9). Παρά την ακροδεξιά μετατόπιση της κεντρικής πολιτικής σκηνής και του πάλαι ποτέ «μεσαίου χώρου», στην αληθινή χούντα -αυτή που την κατάρρευσή της γιορτάζουμε σήμερα- δεν αποτίουν πάντως φόρο τιμής παρά ελάχιστοι νοσταλγοί. Οπως σ’ αυτά τα κατάλοιπα της πάλαι ποτέ Νεολαίας ΕΠΕΝ του Βορίδη («εργάτη θυμήσου τον Παπαδόπουλο 21-4-67»), φωτογραφημένα στον Πειραιά τον Μάρτιο του 2009 (10).
