Η 39χρονη αντικαθεστωτική Ιρανή σκηνοθέτις, ηθοποιός και συγγραφέας Μάνια Ακμπάρι επέλεξε την εξορία. Το περασμένο καλοκαίρι διέφυγε από την Τεχεράνη στην Αγγλία. Οι απαγορευμένες ταινίες της αναστάτωσαν το θρησκευτικό κατεστημένο. Επικεντρώνεται στον γάμο, την έκτρωση, την απιστία, τη γυναικεία ομοφυλοφιλία. Εχει διερευνήσει βιωματικά τη μαστεκτομή, λόγω καρκίνου. Τώρα, ύστερα από 15 χρόνια λογοκρισίας, έχοντας ζήσει «με τον φόβο και την απογοήτευση», βλέπει τις ταινίες της να προβάλλονται ελεύθερα πρώτη φορά στο αφιέρωμα «Από την Τεχεράνη με αγάπη: Το σινεμά της Μάνια Ακμπάρι», που οργανώνεται στο British Film Institute, στο Southbank του Λονδίνου (μέχρι 28/7).
Το 2012, κατά την παραγωγή της τελευταίας ταινίας της «Από την Τεχεράνη στο Λονδίνο» (ο αρχικός τίτλος ήταν «Οι γυναίκες δεν έχουν στήθη»), τα μέλη του συνεργείου συνελήφθησαν από τις ιρανικές αρχές, με την πρόφαση ότι δεν είχαν επίσημη άδεια. Φοβούμενη ότι θα έχει την ίδια τύχη, εγκατέλειψε τη χώρα. «Εφυγα με θλίψη», λέει στην «Guardian». «Ομως ήμουν απομονωμένη. Δεν μπορούσα να πάρω άδεια για να κάνω ταινίες ή να τις προβάλλω. Εξακολουθώ να λατρεύω το Ιράν. Μου έδωσε δημιουργικότητα. Αλλά έπρεπε να φύγω».
Η ταινία της «Από την Τεχεράνη στο Λονδίνο» ανοίγει με μια πολιτικά φορτισμένη αφιέρωση: «Σε όλους τους κινηματογραφιστές στο Ιράν, οι οποίοι έχουν εκτίσει ποινή φυλάκισης ή βρίσκονται ακόμα στη φυλακή». Ωστόσο, η δουλειά της δεν είναι κάλεσμα στα όπλα. Εντελώς αυτοδίδακτη, γύρισε πέντε μεγάλου μήκους ταινίες -με κάθε μυστικότητα και χαμηλό προϋπολογισμό- μέσα σε 10 χρόνια. Προβλήθηκαν σε περισσότερα από 40 φεστιβάλ. Το ντεμπούτο της, «20 δάχτυλα», κέρδισε το βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο τμήμα Ψηφιακού Σινεμά, στο Φεστιβάλ Βενετίας. Το 2011 έκανε ένα ντοκιμαντέρ «για τον θυμό και την εκδίκηση, τη βία και τον νόμο», για ένα παιδί ονόματι Μπένχουντ, που καταδικάστηκε σε θάνατο από το καθεστώς.
Καθοριστική ήταν η συνεργασία της με τον Αμπάς Κιαροστάμι. Την επέλεξε ως πρωταγωνίστρια στο «Δέκα» (2002). «Μου εξάλειψε τις αναστολές, μου έμαθε να εκτίθεμαι», λέει. Κι όταν το 2007 διαγνώστηκε με επιθετική μορφή καρκίνου του μαστού, γύρισε την ταινία «10+4», δείχνοντας πώς είναι να βρίσκεσαι μεταξύ ζωής και θανάτου. «Eίναι κι αυτός ένας από τους ρόλους της τέχνης: να ορίσει τον πόνο ή ακόμη και τον θάνατο διαφορετικά. Να του δώσει ένα όμορφο νόημα».
Η Ακμπάρι πιστεύει ότι «το σινεμά πρέπει να κρατάει σε εγρήγορση τους ανθρώπους, για να είναι απειλητικό για την εξουσία. Οι κυβερνήσεις θέλουν να επιβάλλουν την ιδεολογία τους στον λαό». Ωστόσο, μετά την εκλογή του μετριοπαθή Χασάν Ροχανί, αισιοδοξεί: «Είμαστε μάρτυρες μια νέας ενέργειας στον λαό του Ιράν. Μια κοινωνία χωρίς ελπίδα αποπνέει δυσοσμία. Πρέπει να πιστεύουμε και να καλοδεχόμαστε την αλλαγή».
Επιμ.: Παρή Σπίνου
