Της Καίτης Βλάχου
Τα σκίτσα στην εκπαίδευση είναι μια νέα διδακτική πρόταση που προέκυψε από την ανάγκη για δημιουργική ανανέωση των παραδοσιακών μεθόδων διδασκαλίας και την εισαγωγή και αξιοποίηση της γελοιογραφίας στην εκπαίδευση, λέει ο Νίκος Νίκας, υπεύθυνος σχεδιασμού της Educartoon.
Η γελοιογραφία και τα κόμικς ανήκουν στις σύγχρονες μορφές τέχνης που προτιμούν πλέον τα παιδιά και οι έφηβοι. Ειδικότερα η γελοιογραφία διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την κάνουν εύληπτη και κατανοητή από παιδιά κάθε ηλικίας: μεταφέρει άμεσα μηνύματα, εξάπτει και διεγείρει τη δημιουργική φαντασία των παιδιών και δημιουργεί ευθύς εξαρχής τις προϋποθέσεις για γόνιμο προβληματισμό και συζητήσεις τόσο στο σχολικό όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον. Οι λόγοι αυτοί οδήγησαν την ομάδα της Εducartoon στην επιλογή της γελοιογραφίας ως κεντρικού μέσου για τη δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Η ομάδα απαρτίζεται από έμπειρους παιδαγωγούς και νέους καθηγητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και καθηγητές πανεπιστημίου. Στην ιστοσελίδα παρουσιάζονται θεματικά ταξινομημένες γελοιογραφίες από τους γελοιογράφους Angel Boligan (Mεξικό), Ares (Κούβα), Πέτρο Ζερβό, Μιχάλη Κουντούρη, Silvano Mello (Βραζιλία), Turcios και Nani (Κολομβία), Βαγγέλη Παυλίδη και έτοιμα σχέδια μαθήματος για εφαρμογή στην τάξη. Το υλικό διατίθεται χωρίς οικονομική επιβάρυνση στους εκπαιδευτικούς. Αρκεί μόνο η δωρεάν εγγραφή στη σελίδα.
Η Educartoon παρουσιάστηκε στην εκπαιδευτική κοινότητα τον Δεκέμβριο του 2011 με το πρόγραμμα κυκλοφοριακής αγωγής «Αύριο εγώ θα οδηγώ» και συμπεριελάμβανε επισκέψεις και παρουσιάσεις σε σχολεία σε όλη την Ελλάδα, διαγωνισμό σκίτσου με τη συμμετοχή 5.000 μαθητών από Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια της χώρας και συνεργασίες με άλλους φορείς όπως με το Παρατηρητήριο οδικής ασφάλειας Ρόδου ΕΥΘΥΤΑ.
Διοργάνωσε επίσης τις διεθνείς εκθέσεις σκίτσου με θέματα «Είμαστε όλοι Ελληνες-Αλληλεγγύη: αξία δημοκρατίας και πολιτισμού» και «Αλληλεγγύη και ισότητα των φύλων».
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού έχουν προσεγγίσει την Εducartoon προκειμένου να εντάξουν τις γελοιογραφίες και το εκπαιδευτικό υλικό στα προγράμματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας.
Για το 2013 οι άνθρωποι της Εducartoon ετοιμάζουν τον 2ο μαθητικό διαγωνισμό σκίτσου με τίτλο «Η χρήση του δρόμου είναι στο χέρι σου – Αύριο εγώ θα οδηγώ», σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σερρών, με θέμα και πάλι την οδική ασφάλεια. Μπορούν να συμμετάσχουν μαθητές Δημοτικών σχολείων (Δ΄- Ε΄- Στ΄ Δημοτικού), Γυμνασίων και Λυκείων της χώρας και ελληνόφωνων σχολείων του εξωτερικού. Τα σχολεία που επιθυμούν να συμμετάσχουν θα πρέπει να συμπληρώσουν την αίτηση συμμετοχής που θα βρουν στην ιστοσελίδα www.educartoon.gr και να τη στείλουν ηλεκτρονικά στη διεύθυνση [email protected] ώς τις 8 Φεβρουαρίου 2013. Τα βραβεία θα δοθούν τον Απρίλιο του 2013.
Μαθήματα Ιστορίας και οικολογίας
Η Νατάσα Μερκούρη, εκπαιδευτικός, μέλος της ομάδας Educartoon, εξηγεί πώς θα μπορούσε η γελοιογραφία να χρησιμοποιηθεί στην τάξη.
«Η καινοτομία στην πρόταση της Educartoon είναι η ένταξη της γελοιογραφίας στη διδασκαλία ενοτήτων σε διάφορα μαθήματα. Δεν αποτελεί, δηλαδή, μόνο την αφόρμηση ή το «φόντο» ενός μαθήματος, αλλά όλο το μάθημα δομείται γύρω από συγκεκριμένο σκίτσο. Αν ανατρέξετε στην ιστοσελίδα του προγράμματος, στα Μαθήματα, θα βρείτε μια διδακτική πρόταση για τη διδασκαλία των στίχων 369-529 της ραψωδίας Ζ της Ιλιάδας.
Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς μπορεί κάποιος να διδάξει μια ενότητα γύρω από ένα σκίτσο με θεματική τη συνάντηση του Εκτορα και της Ανδρομάχης πριν από τη μάχη. Βέβαια, ο εκπαιδευτικός μπορεί να εμπλουτίσει το μάθημά του με όποιο σκίτσο υπηρετεί τους στόχους του κάθε φορά».
-Στην ιστοσελίδα υπάρχουν διαθέσιμα και έτοιμα προγράμματα, όπως αυτά της περιβαλλοντικής και της κυκλοφοριακής αγωγής. Ποια είναι η διαφορά;
-Τα συγκεκριμένα προγράμματα συνιστούν ευρύτερες διδακτικές δράσεις, με υποθέματα και σχέδια μαθημάτων ανάλογα με τις ηλικιακές ομάδες των μαθητών στις οποίες υλοποιούνται. Η εφαρμογή διαρκεί περισσότερες ώρες μέσα στη χρονιά και χρησιμοποιούνται περισσότερες γελοιογραφίες, φιλοτεχνημένες αποκλειστικά για τις παραπάνω θεματικές.
Το 1ο Δημοτικό σχολείο Κρεμαστής Ρόδου και το Γυμνάσιο Καλυθιών Ρόδου εφάρμοσαν τα προγράμματα και μας έστειλαν το σχετικό υλικό. Εκτός, όμως, από τα δύο αυτά πακέτα που αναφέρατε, θα δείτε πως οι γελοιογραφίες στο σύνολό τους είναι ταξινομημένες ανάλογα με τις θεματικές στις οποίες μπορούν να ενταχθούν. Για παράδειγμα, το Διαδίκτυο και η χρήση του, η τηλεόραση, ο καταναλωτισμός, η μετανάστευση, η εκστρατεία κατά του καπνίσματος κ.λπ.
-Σε τι βοηθάει αυτή η ταξινόμηση τον εκπαιδευτικό;
-Διευκολύνει ιδιαίτερα στην επιλογή της γελοιογραφίας ανάλογα με την ενότητα που θέλει να διδάξει, για παράδειγμα στο μάθημα των Κοινωνικών Σπουδών, της Αρχαίας ή της Νέας Ελληνικής Γλώσσας κ.ο.κ. Για να συνοψίσω, ο εκπαιδευτικός μπορεί α) να χρησιμοποιήσει ένα έτοιμο σχέδιο μαθήματος και να το εφαρμόσει στην τάξη του, β) να υλοποιήσει, μόνος ή με συναδέλφους του, ένα ολόκληρο πρόγραμμα, γ) να επιλέξει γελοιογραφίες και να φτιάξει ένα δικό του σχέδιο, δ) να χρησιμοποιήσει για αφόρμηση στο μάθημά του ή σε κάποια δράση, όπως μια άσκηση θεατρικού παιχνιδιού, εικαστικό υλικό από την ιστοσελίδα. Σε κάθε περίπτωση, η ανατροφοδότηση είναι πολύ σημαντική για την εξέλιξη του Educartoon.
-Πιστεύετε πως οι μαθητές θα αποκωδικοποιήσουν με ευκολία μια γελοιογραφία που λειτουργεί ως κοινωνικό σχόλιο και δεν προκαλεί μόνο το γέλιο;
-Είναι ένα από τα παιδαγωγικά μας «στοιχήματα» αυτό. Η διδασκαλία μέσω των τεχνών είναι μια διδακτική μεθοδολογία που εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με επιτυχία. Οι βασικοί στόχοι είναι η επαφή των μαθητών με έργα τέχνης και μέσα από την προσέγγιση αυτή, η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.
Η γελοιογραφία στην εκπαίδευση ως διδακτικό «εργαλείο» εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Σαφώς γνωρίζουμε τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει και ο μαθητής αλλά και ο εκπαιδευτικός που ενδιαφέρεται να αξιοποιήσει τη γελοιογραφία στη διδακτική του πρακτική. Γι' αυτόν τον λόγο διοργανώνουμε σεμινάρια σε συνεργασία με σχολεία ή με άλλους φορείς σε όλη την Ελλάδα με στόχο την επιμόρφωση εκπαιδευτικών.
Μια τηλεοπτική εκπομπή για ένα υποθετικό ατύχημα
H εκπαιδευτικός Κατερίνα Θεοδοσέλη είναι συντονίστρια του εκπαιδευτικού προγράμματος κυκλοφοριακής αγωγής της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σερρών και μας εξηγεί πώς μέσα από ένα θεατρικό παιχνίδι -αποτέλεσμα ομαδικής εργασίας- παιδιά της Ε΄ και της Στ΄ τάξης Δημοτικού αλλά και του Γυμνασίου συζητούν για την κυκλοφοριακή αγωγή στο σχολικό περιβάλλον.
Το θέμα της συγκεκριμένης δραστηριότητας είναι η παρουσίαση μιας «ζωντανής τηλεοπτικής εκπομπής», στην οποία δημοσιογράφοι και καλεσμένοι θα συζητήσουν για την κυκλοφοριακή αγωγή. Αφορμή, ένα τροχαίο ατύχημα που έγινε κοντά σε σχολική μονάδα με ελαφρά τραυματισμένη μια μαθήτρια.
«Το σενάριο προβλέπει ότι κατά τη διάρκεια αναχώρησης των παιδιών από το σχολείο για το σπίτι συμβαίνει ένα τροχαίο ατύχημα καθώς ένα όχημα παρασύρει μια μαθήτρια δίπλα στην κεντρική διάβαση πεζών του σχολείου. Η μαθήτρια έχει χτυπήσει ελαφρά (μώλωπες), αλλά οι γονείς της αγανακτισμένοι ζητούν την ανάληψη ευθυνών από τη διεύθυνση και το διδακτικό προσωπικό του σχολείου», λέει η κ. Θεοδοσέλη.
«Επειδή οι απαντήσεις», συνεχίζει η κ. Θεοδοσέλη, «δεν τους ικανοποιούν, γνωστοποιούν το γεγονός στα ΜΜΕ της πόλης και δίνεται η αφορμή για το στήσιμο μιας τηλεοπτικής εκπομπής με θέμα την ανάγκη ένταξης της κυκλοφοριακής αγωγής στην εκπαίδευση και την ανάληψη των ευθυνών (φόντο της εκπομπής μπορεί να αποτελέσει η γελοιογραφία του σκιτσογράφου της Educartoon, Μιχάλη Κουντούρη, «Tο πιστόλι».
Στη συζήτηση θα συμμετέχουν εκτός από τον/την παρουσιαστή, εκπρόσωποι γονέων, εκπαιδευτικοί, εκπρόσωπος της Τροχαίας και μαθητής-τρια με καλυμμένο πρόσωπο. Προτεινόμενα θέματα για συζήτηση στην εκπομπή είναι η αναγκαιότητα της κυκλοφοριακής αγωγής στα σχολεία, ο τρόπος που προτείνουμε να εισαχθεί, η ανάληψη ευθυνών από την κάθε ομάδα, ο ρόλος της πολιτείας κ.τ.λ.
Η τηλεοπτική συζήτηση παρουσιάζεται στην τάξη κατόπιν μικρής σχετικά προετοιμασίας και ακολουθεί συζήτηση για τον τρόπο που δούλεψε η ομάδα, τη συνεργασία και για τα συναισθήματά τους».
Επικοινωνία
Οι ενδιαφερόμενοι φορείς μπορούν να επικοινωνήσουν με την Educartoon στο email [email protected]. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη σε όλους. Αρκεί μόνο να ανοίξουν έναν -δωρεάν- λογαριασμό. Ολα τα εκπαιδευτικά προγράμματα προσφέρονται δωρεάν στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές. Είναι μια κοινωνική προσφορά της Educartoon, που διαθέτει μέσω άλλης ιστοσελίδας (www.cartoonark.com) προϊόντα τέχνης και βιβλία, καθώς και ολοκληρωμένες καμπάνιες ενημέρωσης για την προβολή της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης μεγάλων εταιρειών.
