ΒΙΕΤΝΑΜ Το μολυσμένο με διοξίνη ζιζανιοκτόνο Agent Orange, που χρησιμοποίησαν οι ΗΠΑ την περίοδο του πολέμου, είχε επιπτώσεις στη ζωή 3 εκατ. ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων και 150.000 βρεφών, που ακόμα γεννιούνται με γενετικές ανωμαλίες

Του Τάσου Σαραντή

Μπορεί να έχουν περάσει περίπου 40 χρόνια από τον πόλεμο του Βιετνάμ, αλλά οι συνέπειες ενός από τα σοβαρότερα πολεμικά εγκλήματα που διέπραξε ο αμερικανικός στρατός παραμένουν κάτι περισσότερο από εμφανείς στους σημερινούς Βιετναμέζους, που εξακολουθούν να είναι θύματα του πολέμου, παρόλο που δεν πάτησαν ποτέ το πόδι στο πεδίο της μάχης.

Πρόκειται για τα θύματα της ρίψης του «Πορτοκαλί Παράγοντα» (Agent Orange), ενός ζιζανιοκτόνου, το οποίο, κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, η πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ ψέκασε πάνω από περιοχές του Νοτίου Βιετνάμ και κατά μήκος των συνόρων των με το Λάος και την Καμπότζη σε ποσότητα που ξεπέρασε τα 20 εκατομμύρια γαλόνια. Το ζιζανιοκτόνο ήταν μολυσμένο με διοξίνη, μια θανατηφόρα τοξική ένωση, που παραμένει για δεκαετίες στο περιβάλλον και προκαλεί γενετικές ανωμαλίες, καρκίνο και άλλες ασθένειες.

Εκατομμύρια θύματα

Ο Ερυθρός Σταυρός του Βιετνάμ εκτιμά ότι το Agent Orange έχει επηρεάσει 3 εκατομμύρια ανθρώπους που εκτείνονται σε τρεις γενιές, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 150.000 παιδιών που έχουν γεννηθεί με σοβαρές γενετικές ανωμαλίες από τότε που τελείωσε ο πόλεμος, το 1975.

Αν και μέχρι σήμερα οι διοξίνες συνεχίζουν να δηλητηριάζουν τη γη και τους ανθρώπους, οι Ηνωμένες Πολιτείες ουδέποτε δέχθηκαν την ευθύνη γι’ αυτά τα θύματα. Ακόμη και η σημερινή προγραμματισμένη συνάντηση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα με τον Βιετναμέζο ομόλογό του, Τρουόνγκ Ταν Σανγκ, στον Λευκό Οίκο -μόλις η τρίτη μεταξύ των ηγεσιών των δύο χωρών από τότε που σύναψαν διπλωματικές σχέσεις το 1995- δεν αναμένεται να επιφέρει κάποια εξέλιξη στο συγκεκριμένο θέμα. Εντούτοις, πληθαίνουν οι φωνές στο Βιετνάμ που υποστηρίζουν ότι ήρθε η ώρα για τις Ηνωμένες Πολιτείες να κάνουν περισσότερα για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα του Agent Orange και των θυμάτων του, έτσι ώστε το τελευταίο τραγικό κεφάλαιο του πολέμου του Βιετνάμ να μπορεί τελικά να κλείσει.

Το πιο σημαντικό γεγονός μέχρι σήμερα συνέβη τον περασμένο Αύγουστο -37 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου- όταν Αμερικανοί εργολάβοι ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα για την αφαίρεση της διοξίνης από τα 47 στρέμματα του μολυσμένου εδάφους στο διεθνές αεροδρόμιο Ντα Νανγκ, μία από τις μεγαλύτερες βάσεις των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η προσπάθεια, κόστους 84 εκατομμυρίων δολαρίων, που αναμένεται να διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2016, χαιρετίστηκε ως ένα σημαντικό ορόσημο στις σχέσεις των ΗΠΑ και του Βιετνάμ.

Το αεροδρόμιο είναι μία από τις πιο μολυσμένες περιοχές στον κόσμο, με τη μέτρηση των επιπέδων διοξίνης 365 φορές πάνω από τα επιτρεπτά όρια που έχουν θεσπίσει οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες βιομηχανικές χώρες. Ωστόσο, περισσότερες από 20 ακόμη περιοχές έχουν εντοπιστεί και χαρακτηριστεί «καυτά σημεία», μολυσμένα με διοξίνη, σε πρώην αμερικανικές βάσεις.

Η αμερικανική βοήθεια για Βιετναμέζους που έχουν μολυνθεί, μέχρι στιγμής, έχει περιοριστεί σε ένα «κομμάτι ψωμί». Σύμφωνα με την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Ανόι, μόνο 11 εκατομμύρια δολάρια από τα 61,4 που έχουν εκχωρηθεί από το Κογκρέσο από το 2007 έχουν διατεθεί για προγράμματα δημόσιας υγείας στο Βιετνάμ. Αξιωματούχοι των ΗΠΑ επισημαίνουν ότι τα χρήματα αυτά προορίζονται για τη βοήθεια Βιετναμέζων με ειδικές ανάγκες, «ανεξάρτητα από την αιτία», και όχι ακριβώς για τα θύματα του Agent Orange. Αυτή η σημασιολογική ταχυδακτυλουργία εξοργίζει πολλούς Αμερικανούς βετεράνους του πολέμου, οι οποίοι λένε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την ηθική υποχρέωση να βοηθήσουν τα θύματα του Agent Orange στο Βιετνάμ, με τρόπο ανάλογο με αυτόν που οι άρρωστοι και οι ετοιμοθάνατοι βετεράνοι των ΗΠΑ έλαβαν βοήθεια από την κυβέρνηση τις δύο τελευταίες δεκαετίες.

Το αμερικανικό Υπουργείο Υποθέσεων Βετεράνων αναφέρει ότι οι 2,8 εκατομμύρια Αμερικανοί στρατιώτες, που υπηρέτησαν στο Βιετνάμ από το 1962 έως το 1975, είχαν εκτεθεί στο Agent Orange και άλλα ζιζανιοκτόνα που χρησιμοποιήθηκαν την περίοδο 1961-1971. Ολοι αυτοί πληρούν τις προϋποθέσεις για αποζημίωση εάν αρρωστήσουν από οποιαδήποτε από τις 15 ασθένειες που τεκμαίρεται ότι έχουν προκληθεί από την έκθεσή τους στο ζιζανιοκτόνο.

Αποζημιώσεις σε μολυσμένους βετεράνους

Το ίδιο υπουργείο αναγνωρίζει επίσης ακόμη 18 γενετικές ανωμαλίες στα παιδιά των γυναικών των βετεράνων. Το 2011, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία, το υπουργείο κατέβαλε σχεδόν 18 δισεκατομμύρια δολάρια για επιδόματα αναπηρίας σε 1,2 εκατ. βετεράνους του Βιετνάμ, στους οποίος περιλαμβάνονται 303.000 που έλαβαν αποζημίωση για σακχαρώδη διαβήτη, την πιο συχνή από τις 15 ασθένειες που συνδέονται με την έκθεση στο ζιζανιοκτόνο.

Εντούτοις, αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν αποφανθεί εδώ και καιρό ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι το Agent Orange φταίει για τις ίδιες ασθένειες και γενετικές ανωμαλίες στο Βιετνάμ. Με τι επιχείρημα; «Εχουν εκπονηθεί λίγες ανεξάρτητες μελέτες στο Βιετνάμ για την εκτίμηση των επιπτώσεων στην υγεία του τοπικού πληθυσμού», δηλώνει ο Κρις Χόντζες, εκπρόσωπος της αμερικανικής πρεσβείας στο Ανόι. «Η έλλειψη έγκυρων δεδομένων καθιστά δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια ο αριθμός των σημερινών θυμάτων και η έκταση των σχετικών επιπτώσεων στην υγεία».