Του Πέτρου Μανταίου
Φαίνεται πως η αγέρωχη ακινησία των αγαλμάτων που κοσμούν δημόσιους χώρους προκαλεί: τους βιαστικούς να τα αγνοούν και τους μόνιμα ή συγκυριακά βίαιους, ενίοτε και τους πουριτανούς, να επιτίθενται εναντίον τους επιφέροντας βλάβες, συχνά ανεπανόρθωτες. Αν αποφάσιζε κάποιος να ιστορήσει περιπέτειες και πάθη γλυπτών της Αθήνας, εν γένει νεότερων, μαρμάρινων και ορειχάλκινων, μνημείων της πόλης, θα είχαμε (σε εικόνες μάλιστα και με απίθανο αφηγηματικό ενδιαφέρον)… ανάγλυφη την Ιστορία της Αθήνας και της νεότερης Ελλάδας: πολιτική, πολεοδομία, αισθητική, συμφέροντα, ιδεολογίες, εργολαβίες, προμήθειες, πελατειακά νταλαβέρια… Ολα, καθένα ξεχωριστά ή ομού, πίσω από ένα γλυπτό που καν δεν υποψιαζόμαστε∙ πιθανότατα δε το προσπερνάμε απαρατήρητο.
Πήρα αφορμή από το κείμενο του Δημήτρη Ρηγόπουλου (γείτονα, Παγκρατιώτη, όπως πληροφορήθηκα από προγενέστερο κείμενό του για το εξαίρετο βιβλιοπωλείο «Πλειάδες», που άνοιξε πρόσφατα στη Σπύρου Μερκούρη, πολύ κοντά στην Εθνική Πινακοθήκη): «Οι ιδιώτες διασώζουν τα γλυπτά της Αθήνας», «Καθημερινή» 30/6. Οπου: «Με βεβαιωμένη την οικονομική αδυναμία του Δήμου Αθηναίων να συνεισφέρει στις εργασίες αποκατάστασης, οι ελπίδες είχαν στραφεί στην ιδιωτική πρωτοβουλία» ξεκινώντας από τα, ίσως πιο κακοπαθημένα, αθηναϊκά γλυπτά της πλατείας Συντάγματος (κατά ειρωνεία, άλλοτε πλατείας… Μουσών), με πρωτοβουλίες των Ομίλου Λασκαρίδη (ελέγχει «Μεγάλη Βρεταννία» και «King George») και Alpha Bank.
Στο δημοσίευμα ιστορούνται μεταξύ άλλων και πέντε ορειχάλκινα αντίγραφα αρχαίων γλυπτών, που δώρισε, το 1884, στον Δήμο Αθηναίων ο «γνωστός για την αγάπη του προς την ελληνική τέχνη» λόρδος Bute και τοποθετήθηκαν στο Σύνταγμα. Ανάμεσά τους δύο ζαρκάδια. Σε ιστορία που μοιάζει με παραμύθι, το ένα από τα δύο κάποτε εξαφανίστηκε από την πλατεία, χωρίς να γίνει αντιληπτό! Αγνωστο πότε και για πόσο διάστημα.
Ωσπου κάποτε –νομίζω, με τις ετοιμασίες για την Ολυμπιάδα– τύπος… μυστηριώδης εμφανίστηκε σε παλαιοπωλείο του Συντάγματος ισχυριζόμενος ότι είναι κάτοχος του απολεσθέντος ζαρκαδιού, με πρόθεση να το πουλήσει!
Ο παλαιοπώλης, προφανώς για να κερδίσει χρόνο, του ζήτησε να περάσει την επομένη και ειδοποίησε την αστυνομία. Πλην ο «κάτοχος» δεν επανήλθε. Προσωπικά, σχολίασα τότε το γεγονός ως «σημαδιακό» θεωρώντας ότι ο ισχυρισμός του «κατόχου» ήταν πλαστός και πως η εμφάνισή του στο παλαιοπωλείο έγινε για να γνωστοποιήσει κλοπή έργου τέχνης από το κεντρικότερο σημείο της Αθήνας, την οποία μόνον αυτός είχε αντιληφθεί!
Υπόθεση βεβαίως. Ομως είναι βέβαιο ότι η απουσία του γλυπτού έγινε αντιληπτή μόνο μετά την επίσκεψη του… μυστηριώδους κυρίου στο παλαιοπωλείο. Ενα μικρό τεστ: Στις καθημερινές διαδρομές, όσοι ακόμα χρησιμοποιούμε και πόδια για να κινηθούμε, πόσοι γνωρίζουμε πού και πόσα γλυπτά συναντάμε; Ή από πόσων το μυαλό περνάει ότι πολλά από τα δεινά που εσχάτως μας δέρνουν, πιθανόν, οφείλονται σε κεκτημένη βιασύνη και αδυναμία να κατεβάσουμε ταχύτητες και να χαλαρώσουμε ρυθμούς;
Τα γλυπτά μιλούν, ξέρετε…
