Λουκία Δέρβη 

«Group therapy» 

Μυθιστόρημα, Μελάνι, 2013, σελ. 212.

 

 

 

 

Της Μαρίας Στασινοπούλου

 

Η ψυχανάλυση και η ψυχοθεραπεία έχουν μπει στην καθημερινότητα μεγάλης μερίδας ανθρώπων (νέων στον μεγαλύτερο βαθμό), τα τελευταία 20 χρόνια για την Ελλάδα. Οροι όπως νεύρωση και ψύχωση, απενοχοποίηση, χειριστικός χαρακτήρας μπολιάζουν το λεξιλόγιό μας∙ από την άλλη, τηλεοπτικές εκπομπές και βιβλία ανάλογου περιεχομένου μάς κατακλύζουν καθημερινά. Αρχές όπως συνειδητοποιώ το πρόβλημα, το παραδέχομαι και έτσι αρχίζω να το αντιμετωπίζω, αναλαμβάνω τις ευθύνες μου, βάζω σε όλες τις σχέσεις μου τα όριά τους, ακούγονται σε συζητήσεις, κυρίως γυναικών.

 

Σε αυτόν τον χώρο κινείται το πρώτο μυθιστόρημα της Λουκίας Δέρβη, φυσική και καθόλου βιαστική εξέλιξη, μετά τα δύο προηγούμενα βιβλία της, τα διηγήματα «Κακός χαρακτήρας» (2004) και τη νουβέλα «Ομπρέλες στον ουρανό» (2009). Η τεχνική της, το βιωματικό υπόστρωμα της γραφής, οι περιοχές των διαπροσωπικών, οικογενειακών κατεξοχήν, σχέσεων που την απασχολούν, οι λιτές και αδιακόσμητες περιγραφές είναι ευδιάκριτες και στα τρία είδη.

 

Δύο συντονιστές ψυχολόγοι, ο Αλκης και η Χριστίνα, εποπτεύουν εναλλάξ τις ομαδικές συνεδρίες τριών γυναικών. Η Καρολίνα, η Βιβή, η Ελπίδα, «με ήπιες νευρώσεις και συναισθηματικές διαταραχές» συγκροτούν το γκρουπ σε μια προσπάθεια ενδοσκόπησης για να καταλάβουν τα σφάλματα και τα όρια της ζωής τους. Μία τέταρτη, η Ιόλη, διεκδικεί ρόλο δευτεραγωνιστή. Αλλα πρόσωπα, γονείς, εραστές, φίλοι, συνεργάτες, κάνουν κατά διαστήματα την εμφάνισή τους με μικρότερη ή μεγαλύτερη παρουσία.

 

Οικογένειες της Βάρκιζας και της Γλυφάδας, με πολυτελείς μονοκατοικίες. Παιδιά ακριβών σχολείων, μεγαλωμένα με Φιλιππινέζες υπηρέτριες και Aγγλίδες νταντάδες. Κόρες γεμάτες τραύματα και παράπονα για τον τρόπο που τις μεγάλωσαν οι πάντα απούσες μαμάδες τους∙ με χαμηλή αυτοεκτίμηση και προκλητική συμπεριφορά ψάχνουν απελπισμένα για άντρα, ενώ στην πραγματικότητα αναζητούν μιαν απάνεμη ζεστή αγκαλιά. Μαμάδες όμορφες και αχαλίνωτες που «ελαφρά τη καρδία» εγκαταλείπουν τη συζυγική στέγη∙ μπαμπάδες σκληροί, πότες και βάναυσοι ή μαλακοί και ευάλωτοι, που τρέχουν στο κατόπι του κάθε θηλυκού∙ βαριεστημένα ζευγάρια που ζητούν αφορμή για να χωρίσουν.

 

Για κάθε ένα από τα κύρια πρόσωπα η Δέρβη αφιερώνει ειδικό κεφάλαιο (για τον Αλκη και τη Χριστίνα περισσότερα του ενός), αλλά και κατά τη διάρκεια των ομαδικών συνεδριάσεων και με αφορμή τη διήγηση της καθεμιάς δίνει επιπλέον βιογραφικά και ψυχογραφικά στοιχεία, έτσι όμως που κάποιες φορές ο αναγνώστης αναγκάζεται να γυρίσει πίσω για να σχηματίσει την πλήρη εικόνα του προσώπου.

 

Γρήγορος, σχεδόν λαχανιασμένος αφηγηματικός ρυθμός, σαν η συγγραφέας να βιάζεται να τα πει όλα με μιαν ανάσα. Σπειροειδής πολυεπίπεδη τριτοπρόσωπη αφήγηση. Εχω την εντύπωση ότι οι τέσσερις ηρωίδες αποτελούν διαφορετικές εκφάνσεις του ίδιου κομβικού προσώπου, της αφηγήτριας, μιας γυναίκας που έχει βιώσει την απόρριψη, την εγκατάλειψη, τον χωρισμό, τον θάνατο, τη μοναξιά, την κατάθλιψη, και επιζητεί να ισορροπήσει μέσα από την αναζήτηση. Αυτό είναι και μία από τις προθέσεις του βιβλίου, να μας πείσει δηλαδή ότι οι γυναίκες που έχουν κάνει ψυχοθεραπεία έχουν βρει τον τρόπο να επιβιώσουν∙ το πόσο καλά, εξαρτάται από το βάθος των πληγών∙ στη συγκεκριμένη περίπτωση, καλύτερα πρέπει να τα έχουν καταφέρει η Χριστίνα και η Βιβή.

 

Σε κάποια στιγμή, μέσα από τη σφοδρή επιθυμία της Καρολίνας να εξιχνιάσει τον θάνατο του αδελφού της Σταύρου από καθαρή δόση ηρωίνης, η συγγραφέας δίνει αστυνομική πνοή στο μυθιστόρημα. Αυτή η εκτροπή (παρά τις κάποιες αδεξιότητες) διανθίζει το αφηγηματικό υλικό, ενώ λιγότερο απαραίτητο βρίσκω ότι είναι το ταξίδι του Αγγελου στην Ινδία και οι λεπτομέρειες από τη μύησή του στη γιόγκα, που προσφέρει και το χάπι εντ στον έρωτα της Χριστίνας. Πάντως, το βιβλίο θα βρει απήχηση στον γυναικείο πληθυσμό και σε μεγάλη κατηγορία ανθρώπων που «ψάχνονται» και αναζητούν την ψυχική ισορροπία σε ανατολικές τακτικές.

 

Βρίσκω περισσότερο μεστά λογοτεχνικώς τα παρένθετα κεφάλαια σε πλαγιογράμματη γραφή, από το βιβλίο «Κρυφή ατζέντα» που γράφει η Καρολίνα για τον θάνατο του Σταύρου. Συγκινεί η εικόνα του νεκρού αδελφού στη σελίδα 164. Η ψυχοθεραπευτική λειτουργία της γραφής έχει προταθεί από τη συντονίστρια ψυχολόγο ως εκτόνωση στην Καρολίνα: «Νομίζω ότι θα βοηθήσει κι εσένα και άλλους ανθρώπους με παρόμοια προβλήματα» της λέει. Αυτή η αλληλέγγυα διάθεση εμφιλοχωρεί σε όλο το group therapy.