→Επισημάνσεις-σοκ για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και τη βιωσιμότητα του χρέους στην τριμηνιαία έκθεση του ΔΝΤ

Της Ελλης Πάνου

Προφανώς κάτι ήξερε ο Σόιμπλε όταν έλεγε ότι η Ελλάδα έχει ακόμα ένα βουνό να ανέβει, αφού στις εκτιμήσεις του κλιμακίου του ΔΝΤ, όπως παρατίθενται στην τριμηνιαία έκθεση του Ταμείου, αναφέρεται ξεκάθαρα ότι όλη η επίπονη, πολυετής «προσαρμογή» των Ελλήνων στις προσταγές της τρόικας ακροβατεί ακόμα στο κενό. Επισημαίνοντας κατ’ αρχήν ότι, προκειμένου να μειωθεί το ελληνικό χρέος σε διαχειρίσιμα επίπεδα, θα πρέπει να διαγραφεί αντίστοιχα και το ποσό που οφείλει η Αθήνα στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μέσα στην επόμενη διετία, οι ειδικοί του Ταμείου, ανάμεσα στους συνηθισμένους «επαίνους», περιγράφουν, με τη γνωστή πλέον σε όλους ορολογία, την ανηφόρα:

• Η οικονομία βρίσκεται μεν σε «πορεία εξισορρόπησης», κυρίως όμως «λόγω των πιέσεων προς τα κάτω των μισθών, εξαιτίας της βαθιάς και επώδυνης κοινωνικά ύφεσης»… Ετσι οι ανησυχίες για τη βιωσιμότητα παραμένουν λόγω των αργών ρυθμών των μεταρρυθμίσεων και προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω γενικευμένες μειώσεις μισθών και συντάξεων, είναι ουσιαστικό οι δομικές μεταρρυθμίσεις να αποκτήσουν δυναμική και υποστήριξη.

• «Είναι απίθανο να επιτευχθεί η μελλοντική δημοσιονομική προσαρμογή «με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο», χωρίς πιο βαθιές μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο τομέα». Τρεις άμεσες προκλήσεις εντοπίζει το Ταμείο για τις «Αρχές» σε αυτόν τον τομέα:

Πρώτα απ’ όλα «ο εκσυγχρονισμός της διεύθυνσης εσόδων» που εξακολουθεί να έχει «σημαντικά προβλήματα», όπως «η επιδεκτικότητα σε πολιτικές παρεμβάσεις»… Εάν οι Αρχές δεν αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα επειγόντως τους επόμενους μήνες, τότε «ένας αξιόπιστος προϋπολογισμός θα πρέπει πάλι να επικεντρωθεί σε οδυνηρές περικοπές δαπανών».

Δεύτερον, το προσωπικό έχει «σημαντικές αμφιβολίες για την ικανότητα των Αρχών να θέσουν σε λειτουργία ένα σύστημα για τη φορολογία των ακινήτων τους επόμενους μήνες» προκειμένου να αντικατασταθεί ο ήδη υπάρχον φόρος (μέσω της ΔΕΗ)… Ετσι, παρόλο που η τρέχουσα πρακτική είναι σαφές ότι δεν αποτελεί μόνιμη λύση, οι Αρχές θα πρέπει να εξετάσουν την παράτασή της, τροποποιημένη έτσι ώστε να λαμβάνει υπόψη της τις «συνταγματικές ανησυχίες». Και σε αυτή την περίπτωση, αναφέρει με λύπη του το ΔΝΤ, ενδεχόμενη αποτυχία ανάληψης δράσης θα σημαίνει ότι το βάρος το 2014 θα πέσει πάλι στις περικοπές, «μεταξύ αυτών και πιθανώς στοχευμένων μειώσεων σε κοινωνικά ευαίσθητους τομείς».

Μια ΕΡΤ δεν φτάνει

Και τρίτον, παρά το πολυδιαφημισμένο κλείσιμο της ΕΡΤ, η πρόοδος στις διοικητικές μεταρρυθμίσεις είναι «ιδιαίτερα απογοητευτική». Το κλιμάκιο του ΔΝΤ σημειώνει μεν «τις διαβεβαιώσεις των Αρχών για… πολιτική αποφασιστικότητα», αλλά ανησυχεί ότι ο στόχος της κυβέρνησης δεν είναι πλέον να διασφαλιστεί «η έξοδος του πλεονάζοντος ή του ανειδίκευτου προσωπικού», αλλά η «κινητικότητα αυτού του προσωπικού μέσα στον δημόσιο τομέα» και χαρακτηρίζει την τακτική τού «στρίβειν διά του αρραβώνος» αναξιόπιστη. Με άλλα λόγια, το ΔΝΤ θεωρεί ότι η κυβέρνηση αναζητεί τρόπους ανακατανομής του προσωπικού αντί να προχωρήσει, όπως έχει δεσμευτεί, σε απολύσεις.

Και τέλος αυτό που κανείς Ευρωπαίος δεν θέλει να θίξει ανοιχτά, τουλάχιστον μέχρι τις γερμανικές εκλογές: η βιωσιμότητα του χρέους. Το ΔΝΤ δεν έχει αναστολές και στέλνει σαφές μήνυμα, κυρίως στο Βερολίνο. Οι ανησυχίες για το θέμα αυτό είναι επικίνδυνες, γράφει η έκθεση και εξηγεί το γιατί: «Εάν οι επενδυτές δεν πειστούν ότι η πολιτική αντιμετώπισης του χρέους είναι αξιόπιστη, οι επενδύσεις και η ανάπτυξη είναι απίθανο να ανακάμψουν σύμφωνα με τις προβλέψεις του προγράμματος… Το μονοπάτι που έχει χαραχθεί συνεπάγεται πολύ υψηλό χρέος και την επόμενη δεκαετία, αφήνοντας την Ελλάδα ευάλωτη στα ατυχήματα για παρατεταμένη περίοδο. Εάν οι ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους αποδειχθούν ότι επηρεάζουν τους επενδυτές ακόμα και μέσα στο πλαίσιο της του πακέτου ανακούφισης που ήδη είναι σε ισχύ, οι Ευρωπαίοι εταίροι θα πρέπει να εξετάσουν να παράσχουν βοήθεια που θα συνεπάγεται γρηγορότερη μείωση του χρέους από ό,τι έχει προγραμματιστεί μέχρι τώρα». Το ΔΝΤ έχει συζητήσει κι άλλες φορές με τους Ευρωπαίους κούρεμα του ελληνικού χρέους που έχουν στα συρτάρια τους. Ωστόσο είναι η πρώτη φορά που θέτει θέμα διαγραφής ακόμα μεγαλύτερου ποσού από αυτό που είχε πέσει στο τραπέζι τον Δεκέμβριο, αφού υπολογίζει την «τρύπα» στην ελληνική χρηματοδότηση στα 4,4 δισ. ευρώ για το 2014 και σε άλλα 5,6 δισ. για το διάστημα μετά τη λήξη του προγράμματος, μέσα στο 2015. Κομισιόν και ΕΚΤ προβλέπουν μόνο 3,8 δισ. για τον επόμενο χρόνο.

Φόβος πολιτικής αστάθειας

Με άλλα λόγια, έπειτα από τρία «μνημονιακά» χρόνια, όλα είναι ακόμα στον αέρα: το πρόγραμμα αντιμετωπίζει αρκετούς κινδύνους, υπάρχουν δυσκολίες στην εφαρμογή της «φιλόδοξης δημοσιονομικής πολιτικής και των διοικητικών αλλαγών» και οι δομικές μεταρρυθμίσεις μπορεί και να μην προχωρήσουν λόγω «της ισχυρής αντίστασης από τα οργανωμένα συμφέροντα». Και εάν δεν γίνουν όλα αυτά -προειδοποιεί το ΔΝΤ- τότε η ανάπτυξη δεν θα έρθει.

Υπάρχει και ένας ακόμα, αστάθμητος, αρνητικός παράγοντας, σημειώνει το Ταμείο: η πιθανή πολιτική αστάθεια. «Αυτός ο κίνδυνος παραμένει οξύς», υπογραμμίζεται στην έκθεση, «ειδικά λόγω της υψηλής ανεργίας και των συνεχιζόμενων δυσκολιών της κοινωνίας. Η περαιτέρω φιλόδοξη δημοσιονομική προσαρμογή που χρειάζεται για τη μείωση του χρέους του δημόσιου τομέα, επιτείνει την πιθανότητα κοινωνικών πιέσεων και πολιτικής αντίστασης».