Θα μπορούσε κανείς να πει χωρίς να υπερβάλλει ότι ο Τομ Στόπαρντ είναι ο μεγαλύτερος, μετά τον Πίντερ, σύγχρονος Βρετανός θεατρικός συγγραφέας. Σ’ αυτόν, λοιπόν, τον 76χρονο (πότε κιόλας;) με την τσεχική καταγωγή, που έχει γράψει μερικά αριστουργήματα για τη σκηνή, αλλά και έχει πάρει Οσκαρ για ένα από τα πολλά σενάριά του («Ερωτευμένος Σέξπιρ») θα απονεμηθεί τον Οκτώβριο το πέμπτο κατά σειρά βραβείο PEN/Pinter.
To αθλοθέτησε το 2009, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του νομπελίστα, η σύζυγός του, ιστορικός Αντόνια Φρέιζερ, σε συνεργασία με το βρετανικό PEN (διεθνής οργάνωση συγγραφέων, που υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης). Απονέμεται κάθε χρόνο σε έναν συγγραφέα Βρετανό ή κάτοικο Βρετανίας, που με το έργο του «κοιτάει με απτόητο και άκαμπτο βλέμμα τον κόσμο και ορίζει με παθιασμένη αποφασιστικότητα την αλήθεια στις ζωές και στις κοινωνίες μας». Είναι λόγια που ο ίδιος ο Πίντερ χρησιμοποίησε στον λόγο του όταν του απονεμήθηκε το 2005 το Νόμπελ λογοτεχνίας. Μέχρι σήμερα το έχουν πάρει ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Τόνι Χάρισον (2009), ο συγγραφέας Χανίφ Κιουρέισι (2010), ο θεατρικός συγγραφέας Ντέιβιντ Χέαρ (2011) και η ποιήτρια Κάρολ Αν Ντάφι (2012).
Η βράβευση του Τομ Στόπαρντ δεν αποτελεί έκπληξη. Ο συγγραφέας των έργων «Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντεστερν είναι νεκροί», «Jumpers», «Travesties» (με ήρωες τον Λένιν, τον Τζόις και τον Τριστάν Τζαρά), «Το πιο αληθινό», «Αρκαδία» (ανέβηκε το 2004 στο ΚΘΒΕ από τον Κ. Αρβανιτάκη), της τριλογίας «The coast of Utopia» για τις φιλοσοφικές και πολιτικές διαμάχες στην προεπαναστατική Ρωσία και «Rock ’n’ roll» (το σκηνοθέτησε ο Γιώργος Κοτανίδης το 2009) ήταν πάντα αναμεμιγμένος με κινήματα υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν πάνε πολλές μέρες που υπέγραψε, μαζί με άλλους διάσημους καλλιτέχνες (Σούζαν Σαράντον, Σον Πεν, Ντέιβιντ Λιντς), ανοιχτή επιστολή στον Ταγίπ Ερντογάν καταδικάζοντας τη στάση του απέναντι στους διαδηλωτές της πλατείας Ταξίμ.
Ηδη από τη δεκαετία του 1970, μην ξεχνώντας τις τσεχικές ρίζες του, ο Στόπαρντ είχε σταθεί στο πλευρό των διαφωνούντων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και ειδικά του Βάκλαβ Χάβελ και του Αντρέι Ζαχάροφ. Είναι μέλος της Διεθνούς Αμνηστίας, της Διεθνούς Επιτροπής εναντίον της Ψυχιατρικής Κακοποίησης, ενώ παρέα με τον Πίντερ στήριξαν και έκαναν γνωστό στην Ευρώπη τον αγώνα του Belarus Free Theatre. Ο ίδιος ο Στόπαρντ έχει πει για τον εαυτό του: «Είμαι συντηρητικός (με μικρό σίγμα) στην πολιτική, τη λογοτεχνία, την εκπαίδευση και το θέατρο, είμαι ένας άτολμος φιλελεύθερος».
Δέχτηκε την είδηση της βράβευσής του με το PEN/Pinter δηλώνοντας: «Ο Χάρολντ ήταν ένας από τους λόγους που θέλησα να γράψω θέατρο. Εγινε και παρέμεινε ένα πρότυπο της ατρόμητης συγγραφικής ακεραιότητας την οποία η οργάνωση PEN υπερασπίζεται. To παράδειγμά του με κάνει να νιώθω ταπεινός».
Επιμ. Β.Γεωργ.
