Του Βασίλη Γεώργα
Χρυσωρυχείο για τις ξένες πολυεθνικές ήταν την τελευταία εξαετία οι θυγατρικές τους που εδρεύουν στην Ελλάδα καθώς «εξήγαγαν» κέρδη άνω των 3,7 δισ. ευρώ.
Η κυβέρνηση το παρακάμπτει και επιδιώκει να κάνει business με αυτές τις ξένες επιχειρήσεις, δηλαδή να τις… πείσει να φέρουν πίσω τα δισεκατομμύρια που για (δικούς τους) λόγους ασφαλείας έβγαλαν από την Ελλάδα μέσα στην κρίση.
Η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά υιοθετεί πρακτικές πολιτικού μάρκετινγκ με τις πολυεθνικές παίζοντας το τελευταίο χαρτί της, αυτό της ανάπτυξης, μετά τη συμφωνία για την εκταμίευση της δόσης-μαμούθ των 34,4 δισ. ευρώ εντός του προσεχούς χρονικού διαστήματος.
Η σημερινή συνάντηση του πρωθυπουργού με τους εκπροσώπους των 19 πολυεθνικών εταιρειών στοχεύει κατ΄ ουσία στο να κερδίσει το παιχνίδι των εντυπώσεων και να στείλει το μήνυμα πως η κυβέρνηση είναι πρόθυμη να προσφέρει γην και ύδωρ στο επιχειρηματικό κεφάλαιο και κυρίως να το στηρίξει.
Δεν ήταν τυχαίο και το πρόσφατο ταξίδι του πρωθυπουργού στη Γερμανία, ο οποίος έδωσε υποσχέσεις περί άμεσης εξόφλησης των χρεών του ελληνικού Δημοσίου, δηλαδή θα τους πληρώσει με τα χρήματα που θα λάβει από το Μνημόνιο!
Οι ξένες πολυεθνικές μέσα στην κρίση έκαναν χρυσές δουλειές, καθώς έστειλαν εκτός Ελλάδας τα δισεκατομμύρια ευρώ που είχαν κερδίσει από την ολιγοπώληση της αγοράς και τις ακριβές τιμές πώλησης των προϊόντων τους στην εγχώρια αγορά.
Με την καθ' όλα νόμιμη διαδικασία της διανομής μερισμάτων και το «τρικ»της επιστροφής κεφαλαίων στις μητρικές, απέδωσαν αφορολόγητα κέρδη στους μετόχους τους.
Ακόμη και σήμερα που οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα εμφανίζουν ζημιές στους ισολογισμούς τους, είναι αρκετές οι περιπτώσεις ξένων μητρικών που αρμέγουν πλέον τα συσσωρευμένα αποθεματικά των ελληνικών θυγατρικών τους ή ακόμη και τα ίδια κεφάλαιά τους, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται η περιουσία τους και να αυξάνεται κατακόρυφα ο δανεισμός.
Συνολικά όπως προκύπτει από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς της περιόδου 2006-2011, οι 15 από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές με θυγατρικές εταιρείες στη χώρα μας έχουν αντλήσει μόνο μέσω μερισμάτων κέρδη της τάξης των 3,7 δισ. ευρώ από την Ελλάδα.
Οι εταιρείες αυτές είχαν την ίδια περίοδο τζίρο που ξεπέρασε τα 41 δισ. ευρώ, παρουσίασαν κέρδη άνω των 3,6 δισ. ευρώ, ενώ κατέβαλαν φόρους 1,2 δισ. ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο. Το γεγονός ότι η αξία των μερισμάτων που πληρώθηκαν στις μητρικές εταιρείες υπερβαίνει ακόμη και το σύνολο των προ φόρων κερδών, δείχνει ότι οι ξένες πολυεθνικές τράβηξαν λεφτά από τα «έτοιμα», βάζοντας χέρι δηλαδή στα συσσωρευμένα αποθεματικά των επιχειρήσεων.
Η εξαγωγή κερδών στο εξωτερικό έγινε ιδιαίτερα έντονη μετά το ξέσπασμα της κρίσης και κυρίως μεταξύ 2009 και 2011, όταν οι μητρικές πολυεθνικές έσπευσαν να «διασφαλίσουν» κεφάλαιά τους μεταφέροντάς τα εκτός Ελλάδας ή χρησιμοποίησαν τη ρευστότητα των ελληνικών θυγατρικών τους για να κλείσουν δικές τους τρύπες.
Ενδοομιλικές
Τα ποσά αυτά είναι τα «επίσημα» και νόμιμα, δηλαδή τα χρήματα που διανεμήθηκαν με τη μορφή μερισμάτων.
Αυτά που δεν δύναται να καταγραφούν είναι τα κέρδη που «κρύφτηκαν» και μεταφέρθηκαν στο εξωτερικό μέσω της ιδιαίτερα διαδεδομένης αλλά ανεξέλεγκτης στην Ελλάδα, πρακτικής των ενδοομιλικών συναλλαγών (transfer pricing).
Με τη μέθοδο αυτή, τα προϊόντα που πουλά η ξένη πολυεθνική στην ελληνική θυγατρική της (υπερ)τιμολογούνται στο εξωτερικό και φορολογούνται εκεί όπου οι συντελεστές είναι χαμηλότεροι, ενώ τα ίδια προϊόντα πωλούνται στην Ελλάδα σε ακόμη ακριβότερες τιμές ώστε η ελληνική εταιρεία να εμφανίζει είτε μικρά κέρδη είτε ζημιές. Με τον τρόπο αυτό τα πραγματικά κέρδη μένουν στο εξωτερικό προς όφελος της μητρικής επιχείρησης.
Ηδη μέσα στο 2012 επιβλήθηκαν μεγάλα πρόστιμα σε δύο γνωστές πολυεθνικές, την ολλανδική Phillips (930.000 ευρώ) και την αμερικανική Kraft Foods (1,2 εκατ. ευρώ) για παραβάσεις του νόμου περί ενδοομιλικών συναλλαγών, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες το υπουργείο Ανάπτυξης έχει συγκεντρώσει στοιχεία για ακόμη δύο πολυεθνικές επιχειρήσεις και μένει να φανεί αν η μεταφορά των αρμοδιοτήτων για το «transfer pricing» στο υπουργείο Οικονομικών (προβλέπεται στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο) θα γίνει αιτία να καθυστερήσουν οι σχετικές ανακοινώσεις.
Αδειασαν τα ταμεία των θυγατρικών τους
H Vodafone έβγαλε σχεδόν 1,7 δισ. ευρώ «έξω» από την Ελλάδα τα τελευταία έξι χρόνια, η Lafarge «σήκωσε» μόνο φέτος 70 εκατ. ευρώ από τη θυγατρική της ΑΓΕΤ Ηρακλής, παρότι η εταιρεία καταγράφει ζημιές άνω των 70 εκατ. ευρώ, ενώ η Nestle «εξήγαγε» κέρδη 131 εκατ. ευρώ την τελευταία διετία, με αποτέλεσμα σήμερα να χρειάζεται επειγόντως αύξηση κεφαλαίου.
Οι παραπάνω περιπτώσεις είναι οι πλέον ενδεικτικές και αντικατοπτρίζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν πολλές μεγάλες πολυεθνικές τις ελληνικές θυγατρικές τους τα τελευταία χρόνια. Αρμεγμα χρημάτων από τους καταναλωτές μέσω των υψηλών τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών στην Ελλάδα, ελάχιστες επενδύσεις στην πραγματική οικονομία, αποθησαύριση των κερδών και εν συνεχεία μεταφορά του μεγαλύτερου μέρους τους στα ταμεία των μητρικών.
* Το ρεκόρ στην εξαγωγή κερδών το έχει η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Vodafone. Σύμφωνα με τους ισολογισμούς της περιόδου 2006-2010, η εταιρεία διένειμε μερίσματα ύψους 1,695 δισ. ευρώ. Την ίδια περίοδο πραγματοποίησε προ φόρων κέρδη 1,17 δισ. ευρώ και κατέβαλε φόρους 400 εκατ. ευρώ.
* Η Nestle Hellas χρηματοδότησε με ίδια κεφάλαια την ελβετική μητρική της δίνοντας μερίσματα 131 εκατ. ευρώ μεταξύ 2010-2011. Σήμερα βρίσκεται με αρνητικά ίδια κεφάλαια 14,9 εκατ. ευρώ. Συνολικά από το 2006 η Νestle έχει δώσει στη μητρική της μερίσματα 259 εκατ. ευρώ.
* Αρνητικά ίδια κεφάλαια 4,8 εκατ. ευρώ εμφάνιζε στον ισολογισμό του 2011 και η Pfizer. Συνολικά οι «επιστροφές» της προς τη μητρική φτάνουν τα 118 εκατ. ευρώ από το 2006, σε ένα σύνολο κερδοφορίας 112 εκατ. ευρώ μέχρι το 2009. Την τελευταία διετία έχει ζημιές 70 εκατ. ευρώ.
* Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία έχει δώσει μερίσματα άνω των 502 εκατ. ευρώ στην ολλανδική μητρική Heineken. Η εταιρεία, που κατέχει ηγετικά μερίδια στην ελληνική αγορά μπίρας, έχει πραγματοποιήσει έσοδα 2,56 δισ. ευρώ το ίδιο διάστημα, καταγράφοντας προ φόρων κέρδη 370,5 εκατ. ευρώ, ενώ έχει πληρώσει σε φόρους περίπου 189 εκατ. ευρώ.
* Η καπνοβιομηχανία Παπαστράτος, που ελέγχεται από τη Phillip Morris, έχει διανείμει κέρδη 215 εκατ. ευρώ στη μητρική της από το 2006, με μεγαλύτερη «δόση» αυτή των 134,4 εκατ. ευρώ στη χρήση 2009.
* Σχεδόν 200 εκατ. ευρώ εισέπραξε μέχρι το 2011 η Praktiker από τα κέρδη της φερώνυμης θυγατρικής της στην Ελλάδα. Η Praktiker Hellas από το 2006 μέχρι το 2011 έκανε τζίρο άνω των 1,35 δισ. ευρώ, κατέγραψε κέρδη 151,4 εκατ. ευρώ, ενώ κατέβαλε φόρους στο Δημόσιο 43,6 εκατ. ευρώ.
* Από τους πλέον ευνοημένους σε ό,τι αφορά την «εξαγωγή» κερδών είναι ο όμιλος Colgate – Palmolive που στην Ελλάδα διατηρεί μεταξύ άλλων την Colgate ΕΠΕ και την Colgate ΑΕΒΕ. Σωρευτικά και οι δύο επιχειρήσεις έχουν δώσει μερίσματα ύψους 227 εκατ. ευρώ στη μητρική από το 2006, ενώ έχουν πληρώσει σε φόρους περί τα 50,4 εκατ. ευρώ στο Δημόσιο επί συνολικών κερδών 244 εκατ. ευρώ.
* Μεγάλες επιστροφές μερισμάτων απόλαυσε την περασμένη πενταετία και η μητρική της φαρμακευτικής Sanofi-Aventis από τις δραστηριότητές της στην Ελλάδα. Τα συνολικά μερίσματα που διανεμήθηκαν έφτασαν τα 131 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 70 εκατ. ευρώ το 2009.
Αλλες θυγατρικές ξένων πολυεθνικών που έχουν προσφέρει σημαντική ρευστότητα και κεφάλαια στις μητρικές τους είναι η Bosch (μερίσματα 50,6 εκατ. ευρώ επί συνόλου κερδών 87,3 εκατ. ευρώ), η Kraft Foods (56,2 εκατ. ευρώ), η L’Oreal (85,3 εκατ. ευρώ), η Procter & Gamble (51,1 εκατ. ευρώ επί συνόλου κερδών 83,7 εκατ. ευρώ), η Bic Violex (38,5 εκατ. ευρώ), η ΑΒ Βασιλόπουλος-Delheize (47 εκατ. ευρώ) κ.ά.
